سوته‌دلان: فیلمی از علی حاتمی

سوته‌دلان فیلمی رنگی (ایستمن‌کالر) و ۳۵ میلی‌متری است.

سوته‌دلان
پوستر فیلم
کارگردان	علی حاتمی
تهیه‌کننده	علی عباسی
نویسنده	علی حاتمی
بازیگران	بهروز وثوقی شهره آغداشلو فخری خوروش جمشید مشایخی جهانگیر فروهر آتش خیر مینو ابریشمی سعید نیکپور سعید امیرسلیمانی اکبر مشکین رقیه چهره‌آزاد محمود بصیری رشید اصلانی
موسیقی	مرکز حفظ و اشاعه موسیقی
فیلم‌بردار	هوشنگ بهارلو
تدوین‌گر	موسی افشار
توزیع‌کننده	سازمان سینمایی پیام
تاریخ‌های انتشار	۱۳۵۶
کشور	ایران
زبان	فارسی

موضوع این فیلم داستان یک خانواده قدیمی تهران را بیان می‌کند که در آن جمشید مشایخی به عنوان برادر بزرگ خانواده سرپرستی خانواده را بر عهده دارد و بهروز وثوقی برادر کوچک‌تر که دچار اختلالات ذهنی است نیز در این خانواده زندگی می‌کند او مورد عنایت برادر بزرگتر خود است.

این فیلم مانند سایر فیلم‌های علی حاتمی بر مبنای موضوعات اخلاقی است و سعی در اصلاح نگرش‌های غلط جامعه ایران در زمینه‌های مختلف اخلاقی دارد. به عنوان مثال برادر بزرگتر (حبیب) در این فیلم، شخصی درستکار و از خود گذشته‌است، اما در این خصوصیات طریق افراط را در پیش گرفته و آنقدر به برادر کوچکتر خود (مجید) پرداخته که دیگران را از یاد برده‌است و حتی در طول فیلم دیده می‌شود که اینهمه توجه او به مجید به ضرر مجید تمام می‌شود. زمانی حبیب متوجه افراط و تفریط خود می‌شود که کار از کار گذشته‌است.

این فیلم در نظرسنجی منتقدان و نویسندگان ماهنامه سینمایی فیلم به عنوان یکی از بهترین فیلم‌های تاریخ سینمای ایران انتخاب شده است.

حبیب آقا ظروفچی (جمشید مشایخی)، کاسب خوش‌نامی است که در پیرانه سری ازدواج نکرده و زندگی‌اش را وقف مادر (رقیه چهره آزاد) و برادر ناتنی‌اش مجید (بهروز وثوقی) کرده‌است. برادر دیگرش کریم (سعید نیکپور) که پرنده‌باز است با همسرش زینت سادات (آتش خیر) و فروغ‌الزمان (فخری خوروش) که سال‌هاست به پای حبیب آقا نشسته با آن‌ها زندگی می‌کند. مجید که عقل سالمی ندارد و در مغازه حبیب آقا کار می‌کند و ظروف کرایه را به مجلس عزا و شادمانی می‌برد دل‌باخته دختری است که عکس‌اش را در ویترین یک عکاس خانه دیده‌است. حبیب آقا به امید شفا یافتن او را به امامزاده داوود می‌برد.

چندی بعد مجید از نو به یک بلیط فروش سینما دل می‌بندد و از خانه گریزان می‌شود. حبیب آقا او را می‌یابد و به توصیه یکی از اقوام دارو فروش (اکبر مشکین) تصمیم می‌گیرد زنی را در کنار او بگمارد تا شاید در بهبود وضع روحی مجید مؤثر واقع شود.

حبیب آقا به واسطه همان دوست دوا فروشش و شخصی موسوم به دکتر (جهانگیر فروهر) که پااندازی می‌کند، زنی خودفروش به نام اقدس (شهره آغداشلو) را در ظاهر زنی نجیب به خانه می‌آورد و مجید و اقدس مهر یکدیگر را به دل می‌گیرند و به رغم مخالفت حبیب آقا، ازدواج و در خانه‌ای دورافتاده زندگی می‌کنند. مجید از زبان حبیب آقا از گذشته اقدس مطلع و حالش وخیم می‌شود، و از حبیب آقا می‌خواهد که او را به امامزاده برساند اما در میانه راه می‌میرد.آخرین دیالوگ فیلم را حبیب برادر بزرگ در حالیکه دست در دستان مجید دارد میگوید: (همه ی عمر دیر رسیدیم.)

• نویسنده و کارگردان: علی حاتمی
• تهیه‌کننده: علی عباسی
• مدیر فیلمبرداری: هوشنگ بهارلو
• تدوین: موسی افشار
• طراح صحنه و لباس: علی حاتمی
• سرپرست گویندگان: ناصر طهماسب
• طراح چهره‌پردازی: اتللو فاوا، ایرج صفدری
• (طراح اولیه چهره پردازی: جلال الدین معیریان)
• عکاس: جعفر اکبری

مهر ۱۳۵۵: آغاز فیلمبرداری

در این فیلم بخشی از موسیقی الا ای پیر فرزانه (حافظ) که توسط حسین علیزاده ساخته و با صدای پریسا در جشن هنر شیراز اجرا شده بود، استفاده شده‌است.