زبان سیوندی یکی از زبانهای ایرانی رایج در سیوند استان فارس شهرستان مرودشت است.
این مقاله احتمالاً حاوی تحقیق دستاول است. |
این گویش از شاخه شمال غربی زبانهای ایرانی یعنی همدسته با گورانی-زازاکی و تالشی و کردی است. زبان سیوندی تنها گویش از زبانهای ایرانی در استان فارس و جنوب باختری ایران است که با زبانهای شمال باختری ایران چون زبانهای کردی،تالشی،گیلکی، تاتی، مازنی، بلوچی همخانواده است.
سیوندی | |
---|---|
زووآن ئ سیوندی | |
زبان بومی در | ایران |
منطقه | استان فارس |
شمار گویشوران | ۳,۰۰۰ (۲۰۰) |
کدهای زبان | |
ایزو ۳–۶۳۹ | siy |
گلاتولوگ | siva1239 |
به باور آندریاس، لنتس، میه، بنونیست، کریستنسن و مایرهوفر گویش سیوندی ادامه زبان مادی است و سیوند جزیره زبان مادی در پارس بوده است. این نظریه استوار بر آواشناسی این زبان است. در زبان سیوندی و مادی، *x,*hu ایران باستان (sv هندی باستان) به f دگرگون شدهاست.
اما لکوگ با نگاه به واژه farnah در سنگنبشتههای پارسی باستان خاستگاه زبان سیوندی را در خاور ایران و در همسایگی خوری میداند. همچنین بر اندیشه ویندفور گویشهای شمال خاور ایران نیای سیوندی دارد.
اما مولچانووا پژوهشگر بنیاد زبانشناسی فرهنگستان روسیه این گویش را بسیار نزدیک به زبان پهلوی ساسانی دانسته و معتقد است که از آن روزگار بجای ماندهاست.
نزدیکی بسیار واژگان این گویش با زبان پهلوی «فارسی میانه» این اندیشه (نظریه) را استوار تر مینماید:
فارسی | سیوندی | پهلوی |
---|---|---|
فریاد زدن | وانگ | وانگ |
برف | ورف | وَفر |
بهار | واهار | وَهار |
بره | وره | وَرَّگ |
زبان سیوندی دارای ۲۵ همخوان، ۸ واکه و ۳ آواگروه است. همخوانها در این گویش عبارتند از:/p/,/b/,/t/,/d/,/c/,/y/,/k/,/g/,/x/,/f/,/v/,/s/,/z/,/s/,/z/,/x/,/ /,/h/,/ /,/ /,/m/,/n/,/l/,/r/,/w/,/y/ و ۸ واکه در این گویش:/a/,/a/,/o/,/u/,/u/,/e/,/i/,/i/ و ۳ آواگروه آن: /ey/,/oy/,/ow/
اهمیت این زبان دراین است که در استان فارس تنها اهالی سیوند هستند که به این گویش سخن میگویند و تمایز زبانی مردم سیوند را با گویش نزدیکترین روستاها به سیوند (از جمله روستای قوام آباد در ۴ کیلومتری شمال غربی آن و روستای دشت آباد در ۶ کیلومتری جنوب شرقی آن) کاملاً نمایان میکند؛ زیرا اهالی این دو روستا زبان ویژه مردم سیوند را نمیفهمند. به گفته ارانسکی زبانشناس معروف در کتاب «مقدمه لغه ایرانی»، سیوند همچون جزیرهای در دریای زبان فارسی استان فارس مهجور ماندهاست. زبان سیوندی گویشی است یگانه در استان فارس و جنوب باختری ایران که تنها مردم سیوند به آن سخن میگویند.
ُ* خار تیل:til
ساخت دانشکده زبانهای ایرانی در سیوند هم پیش از انقلاب و هم پس از آن از سوی زبانشناسان ایرانی و خارجی برای جلوگیری از فرسایش گویشهای ایرانی پیشنهاد شد. دلیل انتخاب سیوند برای ساخت این دانشکده این بود که زبان سیوندی محدود است و تنها در سیوند بکاربرده میشود و ازسوی دیگر تمامی ویژگیهای زبانهای ایرانی ناب و دست نخورده را دارد. دیگر اینکه چون سیوند میان نقش رستم، تخت جمشید و پاسارگاد است، جای بسیار مناسبی برای مطالعه خط میخی و زبان پهلوی است. پیش از انقلاب کارهاییانجام شد ولی شوربختانه مسئولان استان و شهرستان پس از انقلاب هیچ پشتیبانیای برای ساخت این دانشکده نکردند.
سیوندی به همراه گیلکی، مازندرانی، گویشهای زبان کردی (کرمانجی، سورانی، زازا-گورانی)، بلوچی و تالشی جزء زبانهای ایرانی شمال غربی محسوب میشوند. به شباهت سیوندی با گیلکی توجه کنید.
سیوندی | گیلکی | پارسی | بلوچی | انگلیسی |
---|---|---|---|---|
Dim | Dim | رخ | dym | Face |
Perd | Purd | پل | pohl | Bridge |
Nesä | Nesä | سایه | saheg | Shadow |
Beshe | Boshu | برو | brey | Go |
Zhen | Zhena | زن | jan | Woman |
Esare | Esare | ستاره | estar(star) | Star |
در سالهای اخیر عوامل زیر تهدیدکننده این زبان شناخته شدهاند. اگرچه تاکنون سیوندی یکپارچکی و واژگان خویش را حفظ کرده اما نگرانیهایی دربارهٔ آینده آن وجود دارد.
Andreas. Zusammen mit Kaj Barr und W.B. Henning bearb. und hrsg. von Arthur Christensen: Erster Teil: Sâ ª va"nd⪠, ya"zdâ ª und soª â ª. Abhandlungen der Gesellschaft der Wissenchaften zu Go"ttingen.
Phil. -hist. kl. , 3. Folge. B. , ۱۹۳۹, Nr. 11. (p. ۱۶)<787:DMVS>2.0.CO;2-4 Die Mundart von Sivand by Wilhelm Eilers Journal of the American Oriental Society, Vol. 110, No. 4 (Oct. - Dec., 1990), pp. ۷۸۷-۷۸۸ ↑ Andreas, F.C. , Christensen, A. , Iranische Dialektaufzeichnungen aus dem Nachlass, von F.C. Andreas. Zusammen mit Kaj Barr und W.B. Henning bearb. und hrsg. von Arthur Christensen: Erster Teil: Sâ ª va"nd⪠, ya"zdâ ª und soª â ª. Abhandlungen der Gesellschaft der Wissenchaften zu Go"ttingen.
Phil. -hist. kl. , 3. Folge. B. , ۱۹۳۹، Nr. 11. (p. ۱۶) ↑ Lentz, W. , ``Die nordiranische Elemente in der neupersischen Literatursprache bei Firdosi. Zeitschrift fur Indologie und Iranistik. Leipzig, 1926, Bd. 4, H. ۲. (p. ۲۸۸) ↑ الگو:چپچینMeillet, A. , Grammaire du vieux-perse.2 e¨ d. , entierement corrige¨ e et augmente¨ e par E¨. Benveniste, 1931. (p. ۱۰)الگو:پایان چپچین ↑ {چپچین}Mayrhofer, M. , ``Die Rekonstruktion des Medischen. Anzeiger der osterreichischen Akademie der Wissenschaften. Phil. -hist. kl: Jg. ۱۹۶۸ (۱۰۵), N.1. Wien, 1969 (p. ۵)الگو:پایان چپچین ↑ {چپچین}Lecog, P. , ``Excursus: A propos du Fûme© deý, Archäologische Mitteilungen aus Iran, Ergänzungsband 10. Berlin 1983.{پایان چپچین} ↑ {چپچین}Windfuhr, G.L. , ``Isoglosses:A Sketch on Persians and Parthians, Kurds and Mede. Monumentum H.S. Nyberg. vol. 5. Te¨ he¨ ran-Lie© ge, 1975 (Acta Iranica){پایان چپچین}
(k 75-letiyu prof. V.I. Abaeva). M. 1976.
Linguistik
Bd. I: Die Mundarten von khunsa"r, Mahallaª t Nata"nz, Nayin, Sa"mna¦ n, Sâ ¦ va"nd und soª. Kohruª d B. , 1926.
This article uses material from the Wikipedia فارسی article زبان سیوندی, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). محتوا تحت CC BY-SA 4.0 در دسترس است مگر خلافش ذکر شده باشد. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki فارسی (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.