بانه شهری در استان کردستان و مرکز شهرستان بانه واقع در غرب کشور ایران است.
بانه | |
---|---|
کشور | ایران |
استان | کردستان |
شهرستان | بانه |
بخش | مرکزی |
سال شهرشدن | ۱۳۰۸ شمسی |
مردم | |
جمعیت | ۱۱۰،۲۱۸ |
جغرافیای طبیعی | |
ارتفاع | ۱۵۵۴ متر |
اطلاعات شهری | |
پیششمارهٔ تلفن | ۰۸۷–۳۴۲ |
کد آماری | ۱۴۵۴ |
اسم شهر بانه بدین دلیل انتخاب شده است که بان در زبان کردی یعنی بام و بلندی است که اشاره به ارتفاعات و موقعیت شهر بانه دارد. نام بانه همان خانه است و منظور از خانه یعنی اقامتگاه و آبادی و اردو نیز همان اردوگاه سربازان و پادگان است، این نیز بدین معنی است که این شهر دو قلعه بزرگ داشته است. ارتفاع ۱۵۵۴ متری شهر از سطح دریا و چشمانداز بلندیهای پیرامون آن موجب شدهاست که مردم (در محلهٔ بانه کۆن) برای رسیدن به شهر مسیر زیادی را به طرف سربالایی طی کنند. نام بانه را به معنی خانه (منظور اقامتگاه و آبادی و مسکن است) و اردو (منظور اردوگاه سربازان است) و پادگان (شهر دو قلعهٔ بزرگ داشته) نیز تفسیر کردهاند. در جنگ جهانی اول که سپاه عثمانی بانه را به مدت چند ماه تسخیر کرد، نام آنرا قشله (از کلمه ترکی قشلاق به معنی گرمسیر) گذاشت.
بانه از شمال به سردشت، از شرق به سقز و از جنوب و غرب به کشور عراق محدود میگردد.
این شهر از نظر جغرافیایی در ۳۶درجه و ۶۰ دقیقهٔ عرض شمالی همچنین در ۴۵ درجه و ۵۳ دقیقهٔ طول شرقی قرار گرفته و ۱۵۴۰ متر از سطح دریا فاصله دارد.
بانه محصور به کوه های بلندی است که دور تا دور آن را احاطه نموده است. ورود و خروج از آن مستلزم عبور از گردنه های مرتفع می باشد که در قسمت غربی از ارتفاعات کاسته می شود.
بانه زمستانی سرد و تابستانی معتدل دارد . اختلاف دمای هوا از 20 درجه زیر صفر تا 36 درجه بالای صفر است . بارندگی از نیمه دوم پاییز شروع می شود و تا 2 ماه بهار به طور متناوب ادامه می یابد این بارندگی ها از ابرهایی ایجاد می شود که از دریای مدیترانه به سوی غرب ایران به حرکت در می آید . مقدار بارندگی سالانه به طور متوسط 720 میلی متر است . به طور کلی می توان گفت که آب و هوای بانه نسبتا سرد و مرطوب است.
این شهر دارای جنگلهای طبیعی و بزرگ بلوط میباشد. تمامی ارتفاعات بانه پوشیده از جنگل طبیعی است که به جنگل های سردشت و مریوان می پیوندد.
در سال ۱۹۰۵ میلادی، شهر بانه توسط حمه رشید داروخانی پسر قادر شيوهگويزان (از جنایتکاران کورد عراقی و اهل سلیمانیه) به آتش کشیده شد. در خلال آتش سوزي شهر بانه به تلي از خاكستر تبديل شد و جز چند خانه كه شمار آنها از انگشتان دست تجاوز نمي كرد، خانه اي باقي نمانده بود. در این واقعه، بیش از هزار خانه در شهر بانه توسط حمه رشید داروخانی آتش زده شدند.
از بدبختی بانهایها، دهها پیت نفت متعلق به حمه امین باختری در یکی از دکان هایش موجود بود. عاملین جنایت، در دکان را شکسته و پیت های نفت را آورده و به خانه ها پاشیده و آتش می زدند. در خلال آتش سوزی، حمه رشید در تاکستان های آربابا موضع گرفته بود و با دوربین جریان حریق را نظاره می کرد.
چون خانه های آن زمان بیشتر به هم چسبیده و سقف آنها تماما با تیر چوبی و درگ درختان پوشیده شده بود سرعت انتقال و توسعه حریق زیاد بود. با آتش گرفتن خانه ای، محله ای طعمه حریق واقع می شد.
فرا رسیدن سرما و ریزش باران های پائیزی سبب شد که مردم نتوانند به موقع به شهر بازگردند. خاک بانه در برابر سرما و بارندگی چندان مقاومت نداشته و سبب شد که اکثر دیوارها در زمستان فرو بریزد و مردم از این بابت بیشتر دچار ضرر و زیان شدند.
شهر بانه و برخی از آبادیهای اطراف آن در دوران جنگ عراق و ایران توسط هواپیماهای عراقی در روز ۱۵ خرداد سال ۱۳۶۳، ساعت ۱۰:۰۵ صبح روز سهشنبه، بمباران هوایی شد. در طی این بمباران، ۶۰۵ نفر شامل ۳۹۰ نفر پرسنل نظامی و ۲۱۵ نفر بومی جان باختند.
در طول جنگ عراق و ایران با توجه به موقعیت راهبردی کوه آربابا (محل استقرار ستاد امنیت منطقه غرب کشور) همواره شهر بانه تحت حملات مستقیم توپخانهای و هوایی ارتش عراق قرار داشت.
شهر بانه در سرشماری سال ۱۳۹۵ دارای ۱۱۰،۲۱۸ نفر جمعیت بوده است.
مردم بانه کُرد هستند و زبان آنها کُردی با گویش سورانی می باشد و همان زبانی است که ساکنان سنندج، سقز، سردشت و مهاباد با آن صحبت می کنند و تنها کمی در لهجه با سردشت و مهاباد اختلاف دارد.
اکثریت مردم بانه مسلمان و اهل سنت و جماعت و پیرو مذهب امام شافعی هستند.
در بانه یک اقلیت یهودی وجود داشت که تعدادشان بالغ بر چهل خانوار میشد. آنها بعد از اعلام استقلال اسرائیل در سال ۱۹۴۸م و تقسیم فلسطین، در سال ۱۳۲۷هـ. ش به فکر مهاجرت به فلسطین افتادند و در اواخر سال ۱۳۲۸هـ. ش به کلی بانه را ترک نموده و به فلسطین مهاجرت کردند. همزمان با مهاجرت یهودیان بانه، یهودیانِ سردشت، سقز، بوکان و مریوان و قسمتی از یهودیان پیرانشهر و سنندج و مهاباد نیز مهاجرت کردند. دو نظریه دربارهٔ سکونت یهودیان در غرب ایران وجود دارد: اولی بیان میدارد که سکونت یهودیان در بانه از سال ۱۳۶م در زمان شورش بارکوشباس بر ضد حکومت روم و پراکندهشدن یهودیان در اطراف جهان اتفاق افتاده و دومی این موضوع را به زمان تیگلات پلاسر پادشاه آشور ۷۴۱ تا ۷۴۹ق. م نسبت میدهد که بعد از فتح اورشلیم به دست پلاسر بالغ بر شصت هزار یهودی به بخشهای غرب ایران، سرزمین ماد و جنوب دریای مازندران و دامنهٔ کوههای قفقاز تبعید شدند.
کدهای استان کردستان برای شمارهگذاری خودرو ۵۱ و ۶۱ است که کد ۵۱ برای شهرستان سنندج و کد ۶۱ برای شهرستانهای آن میباشد. پلاک خودروهای بانه (ایران ۶۱ د) و (ایران ۶۱ ه) است.
پرچم | نام کشور | شهر خواهرخوانده |
---|---|---|
ایران | آستارا |
ویکیسفر یک راهنمای سفر برای بانه دارد. |
This article uses material from the Wikipedia فارسی article بانه, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). محتوا تحت CC BY-SA 4.0 در دسترس است مگر خلافش ذکر شده باشد. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki فارسی (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.