آران و بیدگل، مرکز شهرستان آران و بیدگل در استان اصفهان است.
شهرستان آران و بیدگل | |
---|---|
کشور | ایران |
استان | اصفهان |
شهرستان | آران و بیدگل |
بخش | مرکزی |
نام(های) دیگر | آرو ویگل |
نام(های) پیشین | گلآرا، آرو بیدگل، چهلحصاران |
سال شهرشدن | ۱۳۳۲ |
رشد جمعیت | ۸٪+ (سال ۱۳۹۰تا ۱۳۹۵) |
میانگین دمای سالانه | ۲۸/۷ |
روزهای یخبندان سالانه | ۵۰–۶۰ روز |
اطلاعات شهری | |
شهردار | محسن صانعی |
تأسیس شهرداری | ۱۳۳۲ |
پیششمارهٔ تلفن | ۰۳۱ |
شناسهٔ ملی خودرو | ایران ۴۳ س |
کد آماری | ۱۴۲۳ |
این شهر با طول جغرافیایی ۵۱ درجه و ۲۹ دقیقه و عرض جغرافیایی ۳۴ درجه و ۴ دقیقه در ۶ کیلومتری شمال شرقی کاشان قرار دارد و فاصله آن از دریاچه نمک ۳۵ کیلومتر است.
این شهر با وسعت ۶۰۵۱ کیلومتر مربع، از طریق دو جاده اصلی به کاشان و شبکه راههای اصلی کشور مرتبط میشود. به لحاظ کویری بودن منطقه، ۱۹۰۰ کیلومتر مربع (۳۱ درصد مساحت شهرستان) در تپههای شنی قرار گرفته که در اصطلاح محلی به آن بند ریگ میگویند.
در اعماق و سطح زمینهای نواحی شمال شهرستان معادن غنی و فراوانی وجود دارد که مهمترین آنها حوزههای وسیع نفت و دریاچه نمک آران و بیدگل با وسعت ۲۰۰۰ کیلومتر مربع است. از کوههای شهرستان آران و بیدگل میتوان به کوه یخاب با ارتفاع ۲۳۸۸ متر در ۶۰ کیلومتری شرقی شهر، کوه آبریزان و بند ریگ اشاره کرد.
آب و هوای این منطقه گرم و خشک با تابستانهای گرم و سوزان و زمستانهای سرد و خشک بوده و حداکثر دمای هوا در تابستان به بیش از ۵۵ درجه سانتیگراد و حداقل برودت هوا در زمستان به ۷- درجه سانتیگراد میرسد. بارش سالیانه حدود ۱۳۸ میلیمتر و میانگین دمای سالانه ۱۹/۹ درجه سانتیگراد است اما دما دما در پاییز و بهار معتدل بوده و در این فصول توریستهای زیادی از اقصی نقاط جهان به این شهر زیبا میآیند.
تحقیقات باستانشناسی نشان دادهاست که انسان عهد حجر که تازه از کوه فرود آمده و در دشت سکونت گزیده بود، بر روی همان مسیر کمانی شکل اطراف کویر نمک استقرار یافته بود و این قرارگاههای انسانی که تاکنون شناخته شدهاند در کاشان (تپه سیلک)، قم، ری و دامغان بودهاست.
پس از آنکه تپه سیلک (در ۱۴ کیلومتری جنوب غرب)، در اوایل هزاره اول (پیش از میلاد مسیح) تخریب شد، مهاجمان پیروز فین کنونی را مسکن خویش قرار دادند و در اطراف آنجا آبادیهای کوچک و بزرگی مانند آران دشت، بیدگل، نوشآباد، نیاسر و ورزآباد پدید آمد.
در دوره صفوی ژان شاردن که از کاشان بازدید میکند در مورد آران و بیدگل میگوید:
در دوره قاجار، آران و بیدگل به صورت دو قریه جدا از هم وجود داشت. عبدالرحیم کلانتر ضرابی در کتاب تاریخ کاشان در این باره میگوید:
پس از دوره قاجار آران و بیدگل هر یک بر اساس قوانین تقسیمات کشوری دارای شهرداری جداگانه بودند و سال تأسیس شهرداری آنها به ترتیب ۱۳۳۲ و ۱۳۳۳ خورشیدی بودهاست. اولین شهردار آران در این دوره محمدتقی صباحی بود.
در سال ۱۳۵۴ خورشیدی بنابر تصمیم وزارت کشور این دو شهر تحت عنوان گلآرا یکپارچه شدند و از بخش آران و از توابع کاشان در محدوده استان مرکزی قرار گرفت.
در مردادماه سال ۱۳۷۵ بر اساس مصوبه هیئت وزیران، بخش آران از شهرستان کاشان جدا و به عنوان شهرستان آران و بیدگل شامل دو بخش مرکزی و کویرات در تقسیمات کشوری شناخته شد.
قدیمیترین اثر مکتوبی که به آران اشاره دارد، کتاب الاعلاق النّفیسه نوشته ابن رسته است که در سال ۲۹۰ قمری به زبان عربی نگاشته شده و در سالهای اخیر توسط دفتر انتشارات امیرکبیر ترجمه و چاپ شدهاست. در صفحه ۱۸۱ این اثر از آران به عنوان یکی از آبادیهایی که در دوران انوشیروان دارای قصرهایی بودهاست، یاد میکند.
درکتاب تاریخ قم که۱۳۰۰ سال پیش نوشته شده از آران و وشاد و هراسکان نامبرده شدهاست.
مطابق نوشتههای عباس علیجانزاده آرانی، این شهر از دو بخش مجزا و همجوار آران و بیدگل با فاصله کوچهای تنگ تشکیل شده بود که در اسفند ۱۳۴۴ دیوارها فرو ریخت و هر دو بخش یکی شدند و شهر آران و بیدگل بهوجود آمد.
اسامی آران، آرو، آرو بیدگل، ویگل، گلآرا، نامهای رسمی و محلی این منطقه بودهاست. دربارهٔ سبب این نامگذاری نظریات متعددی ابراز شده که به برخی از آنها اشاره میشود
شنیدم که آران از آن نام جست | که بد مرکز آریایی نخست | |
وزان نام بردار آرانی است | که خود ز اولین قوم ایرانی است |
وطن به بیدگل، اما کسی ندیده صباحی | به دست دسته گل، یا به فرق سایه بیدم |
این بخش به هیچ منبع و مرجعی استناد نمیکند. |
زبان اهالی آران و بیدگل، فارسی رایج به همراه لهجههای متفاوت است. زبان محلی این منطقه که در اصطلاح به آن زبان باستانی آران بیدگل میگویند از زبانهای پهلوی قدیم است که تا این زمان در سرتاسر شهرها و بخشهای حاشیه کویر (نطنز، بادرود، زواره و …) با اندک تفاوت در لهجه رایج است و با زبانهای دیگر ایرانی لری، کردی و مازندرانی وجوه مشابهی دارد. بهطور کلی گویشهای پهنه کاشان، خواه روستاهای درون کوهساران و خواه آبادیهای گسترده در کویر و دشت آن، هم از لحاظ واژگان و هم از لحاظ دستوری و آوایی اهمیت خاصی دارد.
در ضمن لهجه آرانی در این شهرستان در بین آرانیها و لهجه بیدگلی در بین بیدگلیها رایج میباشد از نکات قابل توجه اینکه نوع محلات نیز دارای تفاوتی در نوع لهجه هستند که صرفاً بومیان آن متوجه میشوند.
بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۶۵٬۴۰۴ نفر (۲۰٬۳۱۵ خانوار) بودهاست.
جمعیت تاریخی | ||
---|---|---|
سال | جمعیت | ±% |
۱۳۴۵ | ۲۳٬۲۶۵ | — |
۱۳۵۵ | ۳۲٬۰۳۲ | ۳۷٫۷٪+ |
۱۳۶۵ | ۴۲٬۲۶۵ | ۳۱٫۹٪+ |
۱۳۷۰ | ۵۴٬۷۶۶ | ۲۹٫۶٪+ |
۱۳۷۵ | ۵۷٬۰۷۰ | ۴٫۲٪+ |
۱۳۸۵ | ۵۵٬۶۵۱ | ۲٫۵٪− |
۱۳۹۰ | ۶۰٬۲۹۰ | ۸٫۳٪+ |
۱۳۹۵ | ۶۵٬۴۰۴ | ۸٫۵٪+ |
معروف به یخچال مختص آباد واقع در منطقه مختص آباد کوچه ولایت چهارم بنایی بسیار زیبا و کمنظیر
۱ دهنو
۲ چهارسوق
۳ بازار
۴ سرمحله
۵ زینبیه
۶ سرگنگه
۷ درب مسجد قاضی
۸ سر کوچه دراز
۹ حاج امین
۱۰ سر کوچه یخچال
۱۱ آبپخش
۱۲ جنگ لته (جنگلآباد)
۱۴ زیرده (کوی شهدا)
۱۵ کوی_امام_حسین
۱۶ حجتیه
۱۷ مسلم آباد
۱۸ دربند (دربند چهارسوق)
۱۹ جمال آباد
۲۰ جلال آباد
۲۱ عباسآباد
۲۲ احمدآباد
۲۳ ولی عصر (عج)
۲۴ قاسمآباد
که به آن هور بابا یا هوم بابا هم گفته میشود.
در این آیین که در ماه رمضان (معمولاً در شب پانزدهم این ماه که شب تولد حسن بن علی است) انجام میشود، گروهی از کودکان و نوجوانان با قرار قبلی بین خودشان، بعد از افطار در مکانی مشخص جمع شده و پس از رایگیری، یک نفر صندوقدار و یک نفر میاندار انتخاب کرده و پس از فرستادن سه صلوات بلند که معنای خبری دارد، در کوچه پس کوچههای شهر به گردش درآمده و نیازهای خود را به سایرین بازگو میکنند. میاندار حکم تکخوان گروه را دارد و صندوقدار اجناس هدیه داده شده را، که بیشتر پول و خوراکی است، جمع میکند.
دسته بچهها در پاسخ به هر بیتی که تکخوان میخواند، پاسخ میدهند: «هور بابا، هور بابا». پس از خواندن این اشعار میاندار دعا میکند و با آمین گفتن همه، گروه دوباره راه افتاده و به کوچه دیگر میرود.
به عقیده مردم آران و بیدگل این مراسم در حقیقت نوعی تشویق نابالغان برای شرکت در آیین روزهداری و برگرفته از رفتار حسن بن علی و حسین بن علی است که در شبهای ماه رمضان، به منزل جدشان (پیامبر اکرم) رفته و سوره شمس را با صدا و آهنگی خوش میخواندند و بعد از خواندن این سوره، جد و پدرشان و تمامی مسلمانان را دعا میکردند، آنگاه پیامبر اکرم و علی بن ابیطالب برای خوشحالی و تشویق آنها مقداری خوراکی به آنها میدادند.
این آیین در فهرست ملی میراث فرهنگی ناملموس و معنوی کشور جمهوری اسلامی ایران ثبت گردیدهاست و در شب تاسوعای حسینی برگزار میگردد.
مجموعهای از گفتاوردهای مربوط به آران و بیدگل در ویکیگفتاورد موجود است. |
در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ آران و بیدگل موجود است. |
ویکیسفر یک راهنمای سفر برای آران و بیدگل دارد. |
This article uses material from the Wikipedia فارسی article آران و بیدگل, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). محتوا تحت CC BY-SA 4.0 در دسترس است مگر خلافش ذکر شده باشد. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki فارسی (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.