Νεβρόζ

Έχει ιρανική προέλευση και συγκεκριμένα από τη θρησκεία του Ζωροαστρισμου. Γιορτάζεται για πάνω από 3.000 χρόνια στη Δυτική Ασία, την Κεντρική Ασία, τον Καύκασο, τη Μαύρη Θάλασσα και τα Βαλκάνια. Σήμερα για τους περισσότερους είναι μία κοσμική γιορτή η οποία γιορτάζεται σε χαρούμενο κλίμα, (παρόμοιο με το πρωτοχρονιάτικο κλίμα του δυτικού πολιτισμού) από ανθρώπους πολλών διαφορετικών θρησκειών, αλλά παραμένει μια ιερή ημέρα για τους Ζωροαστρικούς.

Στο Αφγανιστάν το Νεβρόζ ξεκίνησε να εορτάζεται πριν από 3.000 χρόνια. Οι άνθρωποι πριν 3000 χρόνια έτσι γιόρταζαν τον Νορούζ, την πρώτη μέρα της άνοιξης που τη λένε «χαμάλ», σύμφωνα με τις πηγές το Νορούζ είναι η παλιότερη γιορτή. Ως η πιο διαχρονική γιορτή παίζει μεγάλο ρόλο στην καθημερινή ζωή των Αφγανών και όλων των λαών που το γιορτάζουν, δένει αυτούς τους λαούς πιο πολύ και τους φέρνει κοντά στο μήνυμα που φέρνει η άνοιξη. Η αναγέννηση της φύσης μας δίνει ζωή, αγάπη και ειρήνη με όλους τους ανθρώπους, με τη φύση και εφοδιάζει όλη την ανθρωπότητα με αλληλεγγύη, ειρήνη και χαρά προς όλους τους άλλους.

Η Νορούζ είναι η ημέρα της εαρινής ισημερίας και σηματοδοτεί την αρχή της άνοιξης στο βόρειο ημισφαίριο. Σηματοδοτεί την πρώτη ημέρα του πρώτου μήνα (Φαρβαρντίν) στο ιρανικό ημερολόγιο. Συνήθως συμβαίνει στις 21 Μαρτίου ή την προηγούμενη ή την επόμενη ημέρα, ανάλογα με το πού παρατηρείται. Η στιγμή που ο ήλιος διασχίζει τον ουράνιο ισημερινό και η ημέρα και η νύχτα εξισώνονται υπολογίζεται ακριβώς κάθε χρόνο και οι οικογένειες συγκεντρώνονται εκείνη τη στιγμή για να πραγματοποιήσουν τις τελετουργίες.

Η λέξη αντλεί την προέλευσή της από την αβεστική λέξη «nava» (καινούργιιος) και «rəzaŋh» (μέρα/ φως της μέρας). Η σημασία αυτή ισχύει ακόμα στην περσική γλώσσα (no (καινούργιος) + rouz (ημέρα)

 

Υπάρχουν διάφοροι μύθοι θεμελίωσης της Νορούζ στην ιρανική μυθολογία.

Το Σαχναμέ (Βιβλίο των Βασιλέων) χρονολογεί τη θέσπιση της Νεβρόζ στην εποχή του μυθολογικού βασιλιά Τζαμσίντ, ο οποίος σύμφωνα με τα Ζωροαστρικά κείμενα έσωσε την ανθρωπότητα από έναν δολοφονικό παγετό που προοριζόταν να σκοτώσει κάθε ζωντανό πλάσμα. Στην πραγματικότητα ο παγετός αυτός κατα πάσα πιθανότητα να είχε ιστορικό υπόβαθρο και να ταυτίζεται με αυτό που σήμερα είναι γνωστό ως Εποχή των Παγετώνων, ενώ ο Τζαμσίντ, ο μυθικός ιρανός βασιλιάς, ίσως συμβολίζει τη μετάβαση των πρωτοϊρανών από τη ζωή του κυνηγού στη γεωργία και τη κτηνοτροφία.

Στη Σαχναμέ και την ιρανική μυθολογία στον βασιλιά Τζαμσίντ αποδίδεται η θέσπιση του Νορούζ. Το βιβλίο αναφέρει ότι ο Τζαμσίντ δημιούργησε ένα θρόνο γεμάτο με πολύτιμους λίθους και στη συνέχεια έβαλε δαίμονες να τον ανεβάσουν από τη γη στους ουρανούς, όπου καθόταν στο θρόνο του σαν τον ήλιο που λάμπει στον ουρανό. Τα πλάσματα του κόσμου συγκεντρώθηκαν με το θαυμασμό για τον ίδιο και για τα διάσπαρτα κοσμήματα γύρω του και αυτός αποκάλεσε αυτήν την ημέρα Νέα Ημέρα (Now Ruz). Αυτή ήταν η πρώτη μέρα του Φαρβαρντίν, που είναι ο πρώτος μήνας του ιρανικού ημερολογίου.

Ο όρος Norouz συναντήθηκε για την πρώτη φορά στα έγγραφα της αυτοκρατορίας της Περσίας τον β’ αιώνα πριν από την εποχή μας. Οι έρευνες έδειξαν ότι αυτή η γιορτή είναι ακόμα πιο παλιά και αυτή η μέρα είναι σημαντική επί της δυναστείας Αχαιμενιδών (κατά το 648 π.Χ. - 330 μ.Χ). Δεν βλέπουμε όμως καμία αναφορά στον όρο Norouz στα έγγραφα των Αχαιμενιδών. Η πιο παλιά αναφορά στον όρο «Νορούζ» υπήρχε στη Παρθική Αυτοκρατορία (247 π.Χ. - 224 μ.Χ.). Το Νορούζ γιορταζόταν και στη εποχή του Βολογήση Α΄ της Παρθίας (51 - 78 π.Χ.), αλλά οι λεπτομέρειες είναι άγνωστες. Επί των Σασανιδών, το Νορούζ ήταν η πιο σημαντική μέρα του χρόνου.

Chāhār Shanbe Sûri

Οι Ιρανοί γιορτάζουν η τελευτά Τετάρτη του χρόνου που ονομάζεται Chāhār Shanbe Sûri. Ο κόσμος βγαίνει στους δρόμους, ανάβει φωτιά και πετά από πάνω φωνάζοντας « Zardie man az tou Sorkhie tou az man (Σου δίνω το κίτρινο χρώμα μου, μου δίνεις κόκινο χρώμα σου- εκείνο του φωτός’ αυτό σημαίνει ότι αφήνω τα χλομάδα μου (ή αρρώστια) και παίρνω δύναμη (ή υγεία).

Haji Firûz

Το Hadji Firuz είναι ένα παραδοσιακό πρόσωπο που κουβαλά τα χρώματα του Νορούζ. Συμβολίζει την αναγέννηση του Θεού της θυσίας των Σουμέριων, Domuzi (που έδωσε τ’όνομα του στον εβραίο μήνα «Tammuz»), που πεθαίνει στο τέλος κάθε χρόνου και που ξαναγεννιέται στην αρχή κάθε χρόνου. Αυτό το πρόσωπο φορά ένα κόκινο ένδυμα και βάλει μαύρο χρώμα στο πρόσωπο του. Τραγουδά και χορεύει στους δρόμου.

Η τέταρτη γιορτή του Νορούζ στο Καμπούλ

Το 2010 η UNESCO (παγκόσμια πολιτιστική οργάνωση) αναγνώρισε το Νορούζ σαν παγκόσμια γιορτή. Αυτή η γιορτή σαν πρώτη μέρα της άνοιξης γιορτάζεται σε πολλές χώρες από παλιά μέχρι σήμερα. Στο Αφγανιστάν, Ιράν, Πακιστάν, Τατζικιστάν, Ουζμπεκιστάν, Τουρκμενιστάν, Καζακστάν, Κιργιζστάν, Ιράκ, Τουρκία, Ινδία, Ρωσία, Αλβανία, Κίνα, Ιαπωνία, Αζερμπαϊτζάν γιορτάζουν το Νορούζ. Φέτος η πρωτεύουσα του Αφγανιστάν Καμπούλ έχει τη χαρά να φιλοξενήσει αυτή την τελετή του Νορούζ μετά απο το 1939 που θα συμμετέχουν εκπρόσωποι και διπλωμάτες πολλών χωρών και οι πρόεδροι του Αφγανιστάν, του Ιράν, του Τατζικιστάν, του Τουρκμενιστάν. Το Ιράκ επίσης συμμετέχει σε αυτή την τελετή και άλλοι εκπρόσωποι από αυτές τις χώρες.

Τα επτά σίγμα (Σ)

•  
  7Sin

Eίναι το πιο γνωστό σύμβολο του Νορούζ. Είναι ένα συμβολικό τραπέζι ή χώρος που τρώνε οι άνθρωποι σε πολλές χώρες. Ακόμα το διατηρούν όταν τρώνε, διακοσμούν στο πάτωμα ένα χώρο και με ιδιαίτερη τελετή βάζουν κάποια πράγματα σαν σύμβολα στο τραπέζι τους. Όπως φαίνεται από τα δεξιά. Πρέπει να υπάρχουν επτά πράγματα που ξεκινάνε με το γράμμα «Σ», γι’ αυτό το λένε «Τα επτά συν» ή «Τα επτά σ»- τα οποία είναι ως εξής:

1. Το πρώτο είναι το ιερό βιβλίο, το Κοράν το οποίο το τοποθετούν στο τραπέζι από την εμφάνιση του Ισλάμ για μια ευχή και καλή τύχη, σε κάθε ξεκίνημα της χρόνιας και ο Θεός να έχει υπόψη του στο τραπέζι μας να μην λείπει τίποτα.
2. Το δεύτερο ξεκινάει με την πρόθεση «συν» Σάμνο ή Σαμανάκ.
3. Το τρίτο «σιν» που συμβολίζει την αγάπη, την αναγέννηση, τη γονιμότητα και την ελπίδα στο καινούργιο έτος να έχει τη γη γεμάτη γονιμότητα ώστε να έχουμε πιο πολλά για την επιβίωση μας.
4. Το τέταρτο «σιν» είναι το νόμισμα που συμβολίζει τον πλούτο και τον πολλαπλασιασμό με τη σημασία να υπάρχει πάντα η δυνατότητα να αγοράζει κάτι, να μην απλώνει κανένας τα χέρια του για φαγητό.
5. Το πέμπτο «σιν» είναι «σεμπ» - ένα μήλο που είναι ιερό φρούτο, η μαγεία της αγάπης και της γονιμότητας, ένα δώρο από τον Θεό προς τους ανθρώπους.
6. Το έκτο «σιν» είναι «σαμιτα» (η πρασινάδα) –που είναι ένα από τα υλικά του επτά «συν» που συμβολίζει την ανανέωση και την καινούργια ζωή.
7. Το τελευταίο «σιν» είναι «σιρ» (το σκόρδο) που συμβολίζει την καλή υγεία, επειδή ο χαρακτήρας του σκόρδου είναι θεραπευτικός και συμβάλει στην καλή υγεία και με τη φροντίδα, όπως επίσης και με την ελπίδα να έχουμε καλή υγεία για πάντα και να μην μας πλησιάζει η αρρώστια.

Ήθη και έθιμα του Νορούζ

 

Στο Αφγανιστάν αυτή η γιορτή είναι γνωστή ως γιορτή του κόκκινου ροζέ, είναι η πιο δημοφιλής γιορτή που το κέντρο του έχει σαν σύμβολο το Μαζάρ Σαρίφ, τη γιορτάζουν την τέταρτη μέρα. Κατά τη διάρκεια αυτής της εποχής ανθίζουν τα κόκκινα ροζέ, τα λουλούδια ανθίζουν ακριβώς μέχρι τη τέταρτη μέρα που το γιορτάζουν, παντού όπου υπάρχει άνοιξη και λουλούδια. Από όλο το Αφγανιστάν μαζεύονται οι άνθρωποι στο Μαζάρ Σαρίφ να γιορτάσουν αυτή τη γιορτή. Η γιορτή του αγρότη: επίσης γιορτάζουν οι αγρότες επειδή είναι πρώτη μέρα της άνοιξης, οι αγρότες με καλή τύχη γιορτάζουν το ξεκίνημα της αγροτικής δουλειάς τους μετά από ένα μακροχρόνιο διάστημα του χειμώνα. Παίρνοντας αυτή τη μέρα ως καλή τύχη, οι αγρότες ξεκινάνε τις δουλειές τους, ελπίζοντας για μια καλή χρονιά γεμάτη με πλούσια αποτελέσματα. Στο τραπέζι «τα επτά συν» και επτά φρούτα που αναφέρθηκε πριν είναι σημαντικά υλικά και έθιμα αυτής ημέρας. Τα επτά φρούτα είναι επίσης έθιμα που πρέπει να υπάρχουν στο τραπέζι.

Μαγείρεμα του «σαμανάκ»

Οι γυναίκες όλη τη νύχτα μαζεύονται για να μαγειρέψουν το «σαμανάκ». Κατά τη διάρκεια του μαγειρέματος τραγουδάνε ένα συγκεκριμένο τραγούδι που λέγεται Σαμάνο. Αυτό το πιάτο διαρκεί πολλές ώρες μέχρι να μαγειρευτεί.

Μπουζ Κασί

Σε αυτή τη γιορτή και σε άλλες γιορτές γίνεται διαγωνισμός «Μπουζ κασί» που είναι ένα άθλημα πολύ παλιό και πολεμικό. Χρειάζονται άνθρωποι δυνατοί με ιδιαίτερη πολεμική ικανότητα και με δυνατά άλογα, επειδή ο διαγωνισμός γίνεται με άλογα, τα οποία υπάρχουν μονό σε λίγες χώρες στον κόσμο, λόγο ιδιαιτερότητας των αλόγων, εκπαίδευσης τους και προπόνησης τους.

Αγορά δώρων και ρούχων

Είναι πολύ σημαντικό. Όλοι οι άνθρωποι αγοράζουνε και φοράνε καινούργια ρούχα, χαρίζουν δώρα στους αγαπημένους τους και στους γονείς τους, στα σπίτια τους. Είναι ευκαιρία για κάποιους που δεν μιλάνε μεταξύ τους να έχουν λογαριασμό. Εκείνη τη μέρα τα ξεχνάνε όλα, πρέπει να μιλάνε, να αγκαλιάζονται και να λένε τις ευχές τους.

Προετοιμασία γλυκών

Γίνονται οι καθαρισμοί των σπιτιών και συνολική επίσκεψη των νεκρών αυτή τη μέρα. Όλοι πάνε στα νεκροταφεία με γλυκά και φαγητά να τιμήσουν τους πεθαμένους τους. Μια από τις πιο σημαντικές στιγμές είναι όταν οι άνθρωποι νωρίς το πρωί πάνε στα σπίτια των συγγενών τους και τους εύχονται καλή χρονιά με δώρα και γλυκά.

H 13η μέρα του Νορούζ

Τη λένε 13 μπαδάρ που σημαίνει «στην 13η όλοι έξω». ‘Όλοι πρέπει να επισκεφτούν τη φύση και τα βουνά, να μην μείνει κανείς στο σπίτι του, ακόμα και αυτοί που δεν μπορούν με κάποιο τρόπο, με τη βοήθεια άλλων συγγενών πάνε στα βουνά ή στα πάρκα μαζί με φαγητά, μουσική και χορούς. Όλη τη μέρα μένουν έξω να γιορτάσουν μαζί με τη φύση στη φύση.

• [1]
• [2]

• [3]