Περιστέρα Αλοννήσου: οικισμός της Ελλάδας

Η Περιστέρα ή Ξηρό είναι μικρό νησί των Βορείων Σποράδων το οποίο διοικητικά υπάγεται στο Δήμο Αλοννήσου (ΦΕΚ 16/10/1940).

Νήσος Περιστέρα

Ξηρό
Τμήμα της Περιστέρας όπως φαίνεται από την Αλόννησο.
Γεωγραφία
Αρχιπέλαγος	Αιγαίο Πέλαγος
Νησιωτικό σύμπλεγμα	Σποράδες
Έκταση	14,25 km²
Ακτογραμμή	35,65 km
Υψόμετρο	259 μ
Υψηλότερη κορυφή	Στεφανής
Χώρα
Ελλάδα
Περιφέρεια	Θεσσαλίας
Νομός	Μαγνησίας
Δήμος	Αλοννήσου
Δημογραφικά
Πληθυσμός	30 (απογραφής 2011)
Πυκνότητα	0,3 /χλμ2

Εκτείνεται ανατολικά της Αλοννήσου και βρίσκεται εντός του Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου Αλοννήσου Βορείων Σποράδων και του Βιότοπου NATURA (με κωδικό τόπου: GR1430004).

Έχει έκταση 14,25 τ.χλμ. και το μήκος της ακτογραμμής του είναι 35.644,40 μέτρα – στοιχεία όπως προέκυψαν από την επεξεργασία της ψηφιακής βάσης δεδομένων του Οργανισμού Κτηματολογίου και Χαρτογραφήσεων Ελλάδας (ΟΚΧΕ) – ενώ το υψηλότερο σημείο του, που ονομάζεται Στεφανής, φτάνει τα 259 μ. Στο νησί δεν υπάρχει καμία υποδομή (ηλεκτρισμός, ύδρευση, λιμάνι, οδοποιία κλπ). Οι λιγοστοί κάτοικοι είναι αλιείς ή κτηνοτρόφοι και μετακινούνται προς και από την Αλόννησο με ιδιόκτητα σκάφη, συνήθως μικρές βάρκες ή τρεχαντήρια. Η αναγνώριση του οικισμού Περιστέρα (ή Ξηρόν) (νησίς) και η προσάρτησή του στην τότε Κοινότητα Αλοννήσου έγινε σύμφωνα με ΦΕΚ στις 16/10/1940. Κατά την απογραφή του 2011 στο νησί απογράφηκαν 30 κάτοικοι.

Αναφορικά με τις ζώνες προστασίας του Θαλάσσιου Πάρκου, η Περιστέρα βρίσκεται στη Ζώνη Β όπου απαγορεύεται η ελεύθερη κατασκήνωση και η χρήση φωτιάς και ενδεχομένως υπάρχει ρύθμιση της ταχύτητας των σκαφών. Επίσης, υπάρχουν ειδικές ρυθμίσεις για την υποβρύχια, ερασιτεχνική και τη μέση επαγγελματική αλιεία εκτός αυτών που ισχύουν σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία.

Χλωρίδα

Η άγρια βλάστηση είναι χαρακτηριστική των παραθαλάσσιων περιοχών και των περιοχών με χαμηλό υψόμετρο. Περιλαμβάνει ως επί το πλείστον χαμηλούς θάμνους, αειθαλείς πόες και πολύ μικρά δάση από Πουρνάρια ή Πρίνους (Quercus coccifera). Χαρακτηριστικά φυτά του νησιού είναι η Αγριελιά (Olea europaea), ο Σχίνος (Pistacia lentiscus), τα Φρύγανα, το Πουρνάρι, η Κουμαριά (Arbutus unedoτο), το Αγριοκρέμμυδο (Allium neapolitanum), το Κρίταμο ή Κρίθμον το θαλασσινόν (Crithmum maritimum), το Φυλλίκι, ο Σφένδαμνος κ.ά. Ανάμεσα στα Φρύγανα που φύονται στο νησί ξεχωρίζουν τα εξής: Θυμάρι (Coridothymus capitatus, Thymus sp.), Λαδανιά ή Κουνούκλα ή Κίστος (Cistus creticus), Άσπρη Λαδανιά ή Άσπρη Κουνούκλα (Cistus salviifolius), Αστοιβίδα ή Στοιβιά (Sarcopoterium spinosum), Ρείκι (Erica manipuliflora), Σπαράγγι (Asparagus acutifolius) κ.ά.

Σύμφωνα με τα δεδομένα του προγράμματος «Δημιουργία Τράπεζας Πληροφοριών για τη Χλωρίδα της Ελλάδας (Flora Hellenica)», με σκοπό την καταγραφή βοτανικών εγγραφών, στην Περιστέρα πραγματοποιήθηκαν 203 καταγραφές. Ο αριθμός των οικογενειών που απαντούν στη χλωρίδα του νησιού είναι 46, τα γένη 135 και τα είδη 176. Στη σελίδα 56, αναφέρονται τρία taxa, το Crepis hellenica Kamari subsp. hellenica της οικογένειας των Asteraceae, το Satureja athoa K. Malý της οικογένειας Lamiaceae και το Malcolmia macrocalyx (Halácsy) Rech. subsp. macrocalyx της οικογένειας των Brassicaceae, που είναι Ελληνικά ενδημικά taxa.

Στις καλλιεργημένες εκτάσεις υπάρχουν ελαιόδενδρα.

Πανίδα

Στην Περιστέρα επιβιώνουν Αίγαγροι (αγριοκάτσικα) (Capra aegagrus). Έχουν καταγραφεί πολλά είδη πτηνών – αρπακτικών και ωδικών – μεταξύ αυτών ο Θαλασσοκόρακας (Phalacrocorax aristotelis), ο Ασημόγλαρος (Larus argentatus), ο Αιγαιόγλαρος (Larus audouinii), ο Μαυροπετρίτης (Falco eleonorae), το Κοράκι (Corvus corax), ο Μαυροτσιροβάκος (Sylvia melanocephala), ο Μαυροσκούφης (Sylvia atricapilla). Το νησί, όπως και όλο το Θαλάσσιο Πάρκο Αλοννήσου Βορείων Σποράδων αποτελεί καταφύγιο της σπάνιας μεσογειακής φώκιας (Monachus monachus). Από τα δελφίνια, τα πιο συνηθισμένα είδη που απαντώνται είναι το κοινό δελφίνι (Delphinus delphis), το ρινοδέλφινο (Tursiops truncatus) και το ζωνοδέλφινο (Stenella coeruleoalba).

Μεταπολεμικά, ο πληθυσμός στο νησί παρουσιάζει αυξητική τάση και συγκεκριμένα τη δεκαετία 1950 μέχρι και τα μέσα της δεκαετίας του 1960, ενώ κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής δικτατορίας (1967-1974) ο πληθυσμός έχει πτωτική τάση. Από τη δεκαετία του 2000 παρατηρείται κάποια αύξηση.

Πηγή: Ελληνική Εταιρεία Τοπικής Ανάπτυξης & Αυτοδιοίκησης. «ΦΕΚ Απογραφών Πληθυσμού της Ελλάδας από το 1897»

Το μεγαλύτερο σε μέγεθος και χωρητικότητα ναυάγιο της κλασικής περιόδου που έχει ανακαλυφθεί έως σήμερα, το ναυάγιο ενός εμπορικού πλοίου στην Περιστέρα, βρίσκεται σε βάθος 22-33 μέτρων στη δυτική πλευρά της νήσου. Ανακαλύφθηκε το 1985 από τον επαγγελματία αλιέα και δύτη Δημήτριο Μαυρίκη (†), κάτοικο Στενής Βάλας Αλοννήσου. Διερευνήθηκε ανασκαφικά από την Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων, υπό τη διεύθυνση της καταδυόμενης αρχαιολόγου Δρ. Ελπίδας Χατζιδάκι, κατά τα έτη 1992-1993 και 1999.

Σύμφωνα με δημοσιεύματα στον έγκριτο τύπο, ο ενάλιος αρχαιολογικός χώρος στην Περιστέρα Αλοννήσου με το ναυάγιο των κλασικών χρόνων αποτελεί πλέον το πρώτο υποθαλάσσιο υποβρύχειο Μουσείο στην Ελλάδα και είναι ήδη επισκέψιμο με καθοδηγούμενη κατάδυση από το καλοκαίρι του 2020.

 

Επίσης, στην περιοχή Καλαμάκι υπάρχει ένα μισοβυθισμένο σύγχρονο ναυάγιο της φορτηγίδας “Αλόννησος”.

• Αρχείο ΕΡΤ, "Το Θαλάσσιο Πάρκο των Βορείων Σποράδων", Οικολογικό Ντοκιμαντέρ
• Αρχείο ΕΡΤ, "Ο Τόπος ο Μικρός ο Μέγας - Το Τραγούδι της Φώκιας", Ιστορικό, Πολιτιστικό Ντοκιμαντέρ
• Μαυρίκης, Κώστας. (1997). "Άνω Μαγνήτων Νήσοι". Ιδιωτική Έκδοση
• Hau, Gerald | Hutter, Claus Peter. (1998). "Βόρειες Σποράδες - Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο". Εκδόσεις Road. ISBN 9789608481732