Δίκη Του Κολοκοτρώνη

Μαζί με τον Κολοκοτρώνη δικάστηκε και ο συναγωνιστής του, Δημήτρης Πλαπούτας.

Οι αιτίες της δίκης είχαν να κάνουν κυρίως με την εδραίωση της εξουσίας στην Ελλάδα καθώς και με τη προσπάθεια για υποβάθμιση του Ρωσικού κόμματος. Η δίκη θεωρείται ως στρεψοδικία, ενώ στην ιστοριογραφία τα γεγονότα έχουν διαστρεβλωθεί.

Μετά τη δολοφονα του κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια, οι οπαδοί του Ρώσικου κόμματος βρέθηκαν εκτός των θέσεων εξουσίας. Παράλληλα, Ελληνικά στρατιωτικά σώματα 10.000 ατόμων διαλύθηκαν και στη θέση τους ήρθαν Βαυαροί μισθοφόροι. Το αποτέλεσμα ήταν οι πρώην Έλληνες στρατιωτικοί να οδηγηθούν στην ανεργία με επακόλουθο την έντονη δυσαρέσκεια τους, επιπλέον κάποιοι από αυτούς αυτούς έγιναν ληστές. Επιπρόσθετα, η κυβέρνηση από τους Αντιβασιλείς δεν είχε κανένα μέλος από το Ρωσικό κόμμα.

Ευρύτερα όμως, η διαμάχη μεταξύ στρατιωτικών και πολιτικών για τη νομή της εξουσίας, υπήρχε από τα χρόνια της Επανάστασης και συνεχιζόταν και στην παρούσα πολιτική κατάσταση της Ελλάδας. Ακόμη, τον Μάρτιο του 1833 η Αντιβασιλεία προετοίμασε το έδαφος για το αυτοκέφαλο της Ελληνικής Εκκλησίας από το Πατριαρχείο, κάτι που αντιμετωπίστηκε ως προσβλητική κίνηση για την θρησκευτική παράδοση, ενώ έκλεισε και ορισμένα μοναστήρια Τέλος, η σχετικά μη συντηρητική ηθική των οικογενειών των Βαυαρών αντιμετωπίστηκε με επιφύλαξη, συντείνοντας στην αποξένωση τους από τον Ελληνικό λαό.

Οι Βαυαροί αντιμετώπισαν από την αρχή με καχυποψία τον Κολοκοτρώνη και τους οπαδούς του Ρωσικού κόμματος, ιδιαίτερα μετά την γνώση της πολύνεκρης σύγκρουσης στο Άργος μεταξύ του Γαλλικού στρατού και της Στρατιωτικής Επιτροπής του Κολοκοτρώνη.

Σύμφωνα με τον Ρόντρικ Μπίτον, o Κολοκοτρώνης είχε όντως υποδαυλίσει την ληστεία στην ύπαιθρο καθώς και είχε συνωμοτήσει εναντίον των Βαυαρών. Για αυτούς τους λόγους συνιστούσε απειλή στο καθεστώς. Σύμφωνα με την Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, "για ορισμένες τουλάχιστον από τις κατηγορίες αυτές δεν ήταν αμέτοχοι εντελώς ο Κολοκοτρώνης και ο Πλαπούτας, όπως η παρακίνηση σε στάση ή η προσφυγή στις Ξένες Δυνάμεις"

Η "κύρια συνωμοσία"

Πριν την άφιξη του Όθωνα, ο Κολοκοτρώνης είχε στείλει επιστολή στον υπουργό εξωτερικών της Ρωσίας Καρλ Νέσελροντ όπου ζητούσε την έμμεσα τη παρέμβαση του.

Η "μικρή συνωμοσία"

Επιπλέον, ένας Γερμανός λόγιος ο Ιωάννης Φρανς φίλος του Ιωσήφ Λουδοβίκος Άρμανσπεργκ αλλά και φίλα προσκείμενος του Ρωσικού κόμματος, έγραψε επιστολή στον πατέρα του Όθωνα εναντίον των δύο άλλων αντιβασιλέων ώστε να τους αποπέμψει από τα αξιώματα τους. Ο Κολοκοτρώνης συμμετείχε σε πολλές συσκέψεις στη Τρίπολη μαζί με άλλα μέλη του φιλορωσικού κόμματος, όμως αρνήθηκε να υπογράψει τη παραπάνω επιστολή του Φρανς κάτι που έπραξαν άλλα μέλη όπως ο γιός του Κολλινός.

Επιπλέον γεγονότα

Ένα τυχαίο γεγονός δημιούργησε περαιτέρω καχυποψία όταν ο ληστής Κονταβουνήσιος σκότωσε στρατιώτες και έκλεψε τα άλογα τους. Ένα από τα λάφυρα το δώρισε στον φίλο του Πλαπούτα. Στη συνέχεια, ο Πλαπούτας επέστρεψε το άλογο στο στρατό, όμως αυτό δημιούργησε αρνητικές εντυπώσεις ενώ ο Πλαπούτας κατηγορήθηκε ότι είχε διατάξει την επίθεση. Επιπλέον είχε πει μερικές φράσεις εναντίον της Αντιβασιλείας. Ανάλογες δηλώσεις είχε κάνει και ο γιός του Κολοκοτρώνη. Ένας πρώην στρατιωτικός ο Θ. Αλεξανδρόπουλος ενημέρωνε συνεχώς την Αντιβασιλεία πως ο Κολοκοτρώνης συναντιόταν στη Τρίπολη με πολύ κόσμο και προετοίμαζε επανάσταση.

Τις συσκέψεις στην Τρίπολη τις κατέδωσαν οι πρωταγωνιστές τους όπως π.χ ο Διονύσιος Ρώμας γιατί φοβόντουσαν ότι θα κατηγορηθούν για συμμετοχή σε συνωμοσία. Ο Ρώμας τελικά διέφυγε στη Ζάκυνθο δίχως να δικαστεί παρότι ήταν πρωταίτιος τους. Παρόμοια τύχη είχε και ο Ιωάννης Φρανς όπου συνελήφθηκε και για να μη εκτεθεί ο προσωπικός του φίλος Άρμανσπεργκ και απελάθηκε από τη χώρα.

Αρχές του Σεπτεμβρίου του 1833 μαθεύτηκε στη πρωτεύουσα ότι η νήσος Τήνος επαναστάτησε. Τα γεγονότα όμως είχαν διαστρεβλωθεί καθώς οι Τήνιοι είχαν ζητήσει φορολογικές ελαφρύνσεις και κατόπιν διαβουλεύσεων με τις αρχές είχαν σταματήσει τις όποιες ενέργειες τους. Όμως, το γεγονός θύμισε την αντίστοιχη αντικαποδοστριακή εξέγερση της νήσου Ύδρας και δημιούργησε δυσανάλογο φόβο στις αρχές.

Στο δικαστήριο

Αναστάσιος Πολυζωίδης

Πρόεδρος του Δικαστηρίου του Ναυπλίου. Σφοδρός πολέμιος του Καποδίστρια που χαιρέτισε τη δολοφονία του ως "τυραννοκτονία". Ήταν στενός συνεργάτης του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου. Το 1831 ήταν ο εκδότης της αντιπολιτευτικής εφημερίδας Απόλλων (εφημερίδα).

Εδουάρδος Μάσον

Εισαγγελέας στην δίκη με παράλλληλα χρέη ανακριτή. Είχε διατελέσει δικηγόρος του Γεώργιου Μαυρομιχάλη για τη δολοφονία του κυβερνήτη Καποδίστρια. Φανατικός πολέμιος του ρωσικού κόμματος. Βοηθός του διορίστηκε ο Κανέλλος Δεληγιάννης, προσωπικός εχθρός του Πλαπούτα. Ήταν και οι δυό οπαδοί του Γαλλικού κόμματος.

Χριστόδουλος Κλονάρης

Ήταν ο συνήγορος υπεράσπιστης του Πλαπούτα. Υπεράσπισε εμμέσως και τον Κολοκοτρώνη. Εχθρός του Καποδίστρια και ήταν στενός συνεργάτης του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου.

Πολιτικοί συντελεστές

Ιωσήφ Λουδοβίκος Άρμανσπεργκ

Ήρθε σε διαβούλευση με τους πρεσβευτές και των τριών Μεγάλων δυνάμεων που αντιδρούσαν με τις εκτελέσεις των κατηγορουμένων. Έπεισε τους Κάρολος Γουλιέλμος φον Χάιντεκ και Κάρολος φον Άμπελ να αναβληθεί η εκτέλεση τους. Ο Ελληνικός λαός του αναγνώρισε "μεγαλοψυχία" για τη δράση του στη δίκη του Κολοτρώνη.

Γεώργιος Ψύλλας

Υπουργός των εσωτερικών στην κυβέρνηση. Απειλήθηκε με σύλληψη από τον Γεώργιος Λουδοβίκος φον Μάουρερ όταν αντέδρασε για την μη ενημέρωση των υπουργών για τις συλλήψεις του Κολοκοτρώνη και Πλαπούτα. Στη συνέχεια αποβλήθηκε από την κυβέρνηση.

Κωνσταντίνος Σχινάς

Υπουργός Δικαιοσύνης. Ήταν μισητός για τους οπαδούς του Ρωσικού κόμματος, λόγω της στάσης του στο εκκλησιαστικό ζήτημα (κλείσιμο μοναστηριών κ.α).

Ιωάννης Κωλέττης

Αρχηγός του Γαλλικού κόμματος και υπουργός εσωτερικών. Πολιτικός αντίπαλος του Κολοκοτρώνη. Προσπάθησε να εφαρμοστούν οι θανατικές ποινές στους κατηγορούμενους.

Εντός της διαδικασίας της δίκης, οι μάρτυρες που κατέθεσαν ήταν είτε προσωπικοί έχθροί των κατηγορούμενων, ή δίχως κύρος και περιουσία με αποτέλεσμα η γνώμη τους να μην έχει βαρύτητα. Οι κατήγοροι δε κατάφεραν να φέρουν αποδεικτικά στοιχεία, λόγω απροθυμίας μαρτύρων να καταθέσουν εναντίον του Κολοκοτρώνη.

Οι κατήγοροι προσκόμισαν μόνο "τυχαίες μαρτυρίες δίχως αποδεικτική ισχύ" δίχως καμία απήχηση στη κοινή γνώμη που θεωρούσε τους Κολοκοτρώνη και Πλαπούτα ως ήρωες. Τελικά, το δικαστήριο καταδίκασε τους κατηγορούμενους σε θάνατο. Την απόφαση δεν την υπέγραψαν οι δύο δικαστές Πολυζωίδης και Τερτσέτης. Με εντολή του εισαγγελέα της έδρας, τους εξασκήθηκε φυσική βία ώστε να υπογράψουν.

Μετά τη δίκη

Στη συνέχεια, οι δύο δικαστές έχασαν την εργασία τους καθώς και διώχθηκαν δικαστικά. Με αυτές τις πράξεις, η κυβέρνηση των Βαυαρών, παραβίασε στην ουσία αλλά και στα μάτια του κόσμου, τους νόμους που η ίδια είχε θεσπίσει για το ισόβιο των δικαστών καθώς και για την ελευθερία του Τύπου.

Ο Όθων Α΄ της Ελλάδας ζήτησε ως προσωπική χάρη την αναστολή των εκτελέσεων από τους αντιβασιλείς (Γεώργιος Λουδοβίκος φον Μάουρερ και Κάρολος Γουλιέλμος φον Χάιντεκ). Ως αντάλλαγμα οι δύο αντιβασιλείς απαίτησαν την παραίτηση του Μαυροκορδάτου από την πρωθυπουργία καθώς και την δικαστική δίωξη των δυό δικαστών. Ο Ιωσήφ Λουδοβίκος Άρμανσπεργκ δέχτηκε τους όρους, με αποτέλεσμα την μετατροπή της ποινής σε εικοσαετή φυλάκιση.

Άμεση συνέπεια για τη στάση εναντίον της εκτέλεσης των κατηγορούμενων ήταν η παραίτηση του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου από την πρωθυπουργία και η τιμητική του αποστολή ως πρεσβευτή στο Μόναχο. Επιπλέον, οι δύο δικαστές απολύθηκαν από την εργασία τους και διώχθηκαν ποινικά όπου στη δική τους αθωώθηκαν. Συνέπεια της δίκης ήταν και ότι το κύρος της κυβέρνησης εκτέθηκε ανεπανόρθωτα.

Επιπρόσθετα, ευνοήθηκε ο πατριωτισμός και η ξενοφοβία της Ελληνικής κοινωνίας. Συνέπεια της δίκης, ήταν και η εξέγερση στη Μάνη τον Αύγουστο του 1834 από κυρίως οπαδούς και συνεργάτες του Κολοκοτρώνη, με την υποστήριξη κάποιων μελών του Αγγλικού κόμματος.

Ο Αριστείδης Χατζής χαρακτηρίζει ως τουλάχιστον παιδαριώδη και μανιχαϊστικά τα ερμηνευτικά σχήματα για τη δίκη του Κολοκοτρώνη ενώ επιρρίπτει ευθύνες για διαστρέβλωση των γεγονότων στα συγγραφικά έργα των Τάκης Κανδηλώρος και Δημήτριος Φωτιάδης καθώς και στην ταινία Η Δίκη των Δικαστών.