Kh 15D

Είναι μέλος του νεαρού ανοιχτού σμήνους NGC 2264, που βρίσκεται περίπου 770 parsecs (2,500 ly) από τον Ήλιο στον αστερισμό του Μονόκερω.

Οι μοναδικές παραλλαγές φωτεινότητας του KH 15D ανακαλύφθηκαν στο Αστεροσκοπείο Βαν Βλεκ του Πανεπιστημίου Γουέσλιαν το 1995 από τον Ουίλιαμ Χερμπστ και την τότε μαθήτριά του, Κρίστιν Κερνς. Το αστέρι βρέθηκε να εναλλάσσεται, σε μια περίοδο 48,37 ημερών μεταξύ μιας φωτεινότερης κατάστασης "ενεργοποιημένης" και μιας πιο αχνής κατάστασης "απενεργοποίησης" που ήταν λιγότερο από το 4% της φωτεινής κατάστασης (ή έως και 96% θαμπωμένη). Καθώς περνούσαν τα χρόνια, το αστέρι περνούσε όλο και περισσότερο χρόνο «άδειο», έτσι ώστε μέχρι το 2010 να ήταν πάντα σε αδύναμη κατάσταση, αν και περιοδικά μεταβλητό. Το 2012 απροσδόκητα άρχισε να "κλείνει το μάτι" ξανά και ξανά και τώρα έχει εισέλθει σε μια φάση όπου η κατάσταση "on" του είναι σχεδόν δύο φορές πιο φωτεινή από ότι ήταν στα μέσα της δεκαετίας του 1990 (βλ. καμπύλη φωτός).

Έχει προκύψει ένα συναινετικό μοντέλο αυτής της αινιγματικής συμπεριφοράς, το οποίο αποδίδει το κλείσιμο του ματιού στην ανατολή και τη δύση ενός αστεριού σε σχέση με την άκρη ενός περιφερειακού δακτυλίου που κρύβει μέρος της τροχιάς. Η μετάπτωση του δακτυλίου έχει προκαλέσει τη σταδιακή εξέλιξη της συμπεριφοράς του κλεισίματος του ματιού όπως φαίνεται στα παρακάτω διαγράμματα. Οι μετρήσεις ακτινικής ταχύτητας επιβεβαίωσαν το σύστημα ως ένα φασματοσκοπικό δυαδικό αποτελείται από δύο αστέρια Τ Ταύρου με αδύναμη γραμμή.

Η τροχιά του δυαδικού συστήματος βρίσκεται σχεδόν στην άκρη της οπτικής μας γραμμής και ο περιφερειακός δίσκος έχει κλίση ως προς αυτή την τροχιά, με αποτέλεσμα την κομβική μετάπτωση. Την εποχή της παρατήρησης του 1996 μόνο ένα αστέρι (ονομαζόμενο αστέρι Α) ήταν ορατό ενώ ο κρυφός δακτύλιος εμπόδιζε πλήρως το φως από το αστέρι Β. Το κλείσιμο του ματιού που παρατηρήθηκε προκλήθηκε από το αστέρι Α που ανατέλλει και δύει πίσω από τον δακτύλιο. Μέχρι το 2010, ο δακτύλιος κάλυπτε και τα δύο αστέρια και το σύστημα ήταν μόνιμα σε κατάσταση "απενεργοποίησης", ορατό μόνο από το διάσπαρτο φως από το δαχτυλίδι. Μέχρι το 2018, το αστέρι Β είχε αποκαλυφθεί πλήρως και το αστέρι Α ήταν εντελώς απόκρυφο. Το αστέρι Β αποδείχθηκε ότι είναι κάπως πιο φωτεινό, πιο καυτό και πιο ογκώδες από το αστέρι Α, αλλά οι ετικέτες δεν έχουν αλλάξει καθώς αυτό μπορεί να προκαλέσει σύγχυση στη βιβλιογραφία.

Η σημασία του KH 15D πηγάζει από τη μοναδική ευκαιρία που παρέχει για τη μελέτη της ζώνης σχηματισμού επίγειων πλανητών ενός πρωτοπλανητικού δίσκου. Από το ρυθμό μετάπτωσής του είναι γνωστό ότι ο απόκρυφος δακτύλιος βρίσκεται περίπου 3 αστρονομικές μονάδες από τα αστέρια, που θα τον έβαζε στη ζώνη των αστεροειδών στο Ηλιακό Σύστημα. Η ηλικία του KH 15D είναι περίπου 3 Myr και η συνολική του μάζα είναι περίπου 1,5 ηλιακές μάζες. Οι τακτικές επιπροσθήσεις παρέχουν επίσης ευκαιρίες για τη μελέτη των αστέρων τύπου T Ταύρου με πρωτοφανείς λεπτομέρειες.

Σύνθεση

Αν και η σύνθεση του δίσκου δεν είναι γνωστή με βεβαιότητα, υπάρχουν ενδείξεις για χαρακτηριστικά μεθανίου και πάγου νερού με μεγέθη κόκκων 1-50 μm.

Διπολικές εκροές

Έχει επίσης παρατηρηθεί ότι υπάρχουν διπολικοί πίδακες εκροής με κλίση κατά 84% που προέρχονται από τον ίδιο τον δίσκο. Έχουν παρατηρηθεί εκροές υδρογόνου και διοξειδίου του άνθρακα που εκτείνονται από τη βόρεια και τη νότια πλευρά του δίσκου. Αυτές οι παρατηρήσεις οδήγησαν σε ένα ανώτερο όριο μάζας 3,2266e27 kg για το δίσκο.

• Διαταραγμένος πλανήτης
• Λίστα αστεριών που θαμπώνουν παράξενα