Το De rerum natura, Περί της φύσεως των πραγμάτων όπως αποδίδεται στα ελληνικάα, είναι διδακτικό ποίημα του Λουκρητίου γραμμένο στη Λατινική γλώσσα το 57 π.Χ.
που αναφέρεται λεπτομερώς στη θέση του ανθρώπου απέναντι στο σύμπαν χωρίς την επιρροή των θεών με βάση την φιλοσοφία του Επίκουρου τον οποίο ο ποιητής τον υμνεί τακτικά στο έργο του. Αποτελείται από έξι άτιτλα βιβλία γραμμένο σε 7413 δακτυλικούς εξάμετρους και όλο το έργο πέραν του ποιητικού, φιλοσοφικού και επιστημονικού ενδιαφέροντος διακρίνεται από το λεκτικό πλούτο, τις μεταφορές και τα σύνθετα επίθετα που ο ίδιος δημιούργησε παραπονούμενος συχνά για τη φτώχεια της λατινικής γλώσσας. Από το έργο αυτό του Λουκρητίου γνώρισε η Ευρώπη την ατομική φυσική του Επίκουρου, όπου έχουν τη ρίζα τους πολλά θέματα που τελειοποίησε ή και καλείται ακόμη να τελειοποιήσει η νεότερη ατομική επιστήμη γιατί στην πραγματικότητα κρύβεται ένας ανάλογος προβληματισμός.
Συγγραφέας | Λουκρήτιος |
---|---|
Τίτλος | De rerum natura |
Γλώσσα | κλασική λατινική |
Ημερομηνία δημιουργίας | 1ος αιώνας π.Χ. |
Πολιτιστικό κίνημα | επικουριανισμός |
LC Class | OL1548597W |
Σχετικά πολυμέσα | |
δεδομένα ( ) |
Σύμφωνα με την κρίση του φιλολόγου Χέρμπερτ Τζένιγκς Ρόουζ αποτελεί «Το ωραιότερο διδακτικό ποίημα που σώζεται σήμερα σε οποιαδήποτε γλώσσα του κόσμου.»
Ο κύριος σκοπός της εργασίας ήταν να ελευθερώσει τη διανοητική εκπαίδευση των γιων του Γάιου Μέμιου, που το 58 π.Χ. ήταν Πραίτορας και στη συνέχεια διοικητής της Βιθυνίας, από το υπερφυσικό και από το φόβο του θανάτου και να τους εισαγάγει σε μια κατάσταση αταραξίας (ataraxia-sic) αναπτύσσοντας το φιλοσοφικό σύστημα του Επίκουρου, τον οποίο εξυμνεί ο Λουκρήτιος όπως ο ήρωας του επικού ποιήματός του.
Αν επιχειρήσουμε να συνοψίσουμε σε κάποια απλή μορφή λογικής τα επιχειρήματα του Λουκρητίου, η βασική του θέση βρίσκεται σ΄ ένα περίφημο στίχο του:
«Tantum rεligio potuit suadere malorum (Σε τόσα φοβερά δεινά ώθησε τους ανθρώπους η θρησκεία.)»
Αφηγείται την ιστορία της Ιφιγένειας εν Αυλίδι, την ιστορία αναρίθμητων μυθικών ανθρωποθυσιών που προσφέρθηκαν σε θεούς και υπενθυμίζει τον τρόμο των απλοϊκών ανθρώπων ακόμα και νέων που χάνονται σε μία κόλαση από τους εκδικητικούς θεούς, όπως απεικονίζονται στην Ελληνοποιημένη Ετρουσκική τέχνη.
Υπάρχουν θεοί που κατοικούν «πέραν των φλεγομένων επάλξεων του κόσμου» (extra flammantia moenia mundi), εκεί που δεν μπορούν να τους φθάσουν οι θυσίες και οι προσευχές μας, ζουν ως οπαδοί του Επίκουρου αδιάφοροι για τις κοσμικές φροντίδες, ικανοποιημένοι από την ενατένιση της ωραιότητας και την άσκηση της φιλίας και της ειρήνης. Το απέραντο αυτό σύμπαν που αποτελείται από πολλούς κόσμους, είναι αυθύπαρκτο. Στην απεραντοσύνη του σύμπαντος νέοι κόσμοι γεννούνται και παλαιοί φθίνουν. Η φύση ενεργεί πάντα αφεαυτής. «Γιατί ποιος είναι τόσο ισχυρός ώστε να κυβερνά το σύνολο των πραγμάτων, να κρατά στα χέρια του τα ισχυρά ηνία του αμέτρητου βάθους; ώστε να περιστρέφει συγχρόνως όλους τους κόσμους να συγκλονίζει συγχρόνως τον ήρεμο ουρανό με τη βροντή, να στέλνει τον κεραυνό που συχνά κρημνίζει ναούςβ[›] και κτυπά τον αθώο, ενώ αφήνει τον ένοχο;». «Ο τρόμος και η θλίψη του πνεύματος πρέπει να διασκορπισθούν, όχι από τις ακτίνες του ήλιου, αλλά από την όψη και τον νόμο της φύσης.»
Τίποτε δεν προέρχεται από τo μηδέν και τίποτε δεν καταλήγει
στο μηδέν και η καταστροφή είναι μόνον αλλαγή μορφής.γ[›]
και προχωρεί στην εξήγηση της ατομικής θεωρίας για την ύλη, όπως την αντιλαμβάνονταν οι Επικούρειοι, αναφερόμενος στη διάρκεια και τη μορφή της. Ο κόσμος δεσμεύεται από τους μηχανικούς νόμους της φύσης (foedera naturae), όπως οι αναρίθμητοι άλλοι κόσμοι που βρίσκονται στο σύμπαν, προέρχεται από μια μέσα στο κενό τυχαία συσσώρευση «ατόμων με διαφορετικά σχήματα και μεγέθη το καθένα, που βρίσκονται σε μια αέναη κίνηση». Τα άτομα που αποκαλεί τα πρωταρχικά του τμημάτια primodia, elementia ή Semina (semen= σπόρος) υποδιαιρούνται σε μέρη, minima (ελάχιστα) που το καθένα τους είναι στερεό, αδιαίρετο και τελικό. Στην κίνησή τους υπάρχει μια ανυπολόγιστη απόκλιση, ως στοιχειώδης αυθορμητισμός, που διατρέχει όλα τα πράγματα και κορυφώνεται στην ελεύθερη βούληση του ανθρώπου αυτό δηλαδή που ονομάζουμε «απροσδιόριστον» που μερικοί φυσικοί της σύγχρονης εποχής αποδίδουν στα ηλεκτρόνια.
^ α: Ο Λουκρήτιος επέλεξε ένα φιλοσοφικό παρά ποιητικό τίτλο έχοντας υπόψη τις Περί φύσεως πραγματείες των Προσωκρατικών φιλοσόφων, όπως του Εμπεδοκλή Περί της φύσεως του όντος ή του Παρμενίδη Περί της φύσεως σε ποιητική μορφή που σήμερα σώζονται 190 μόνο στίχοι.
^ β: Σε μια εποχή που οι πολλοί πίστευαν ακόμη ότι τα ουράνια σώματα είναι θεοί, θεωρίες όπως αυτή του Αναξαγόρα για τον ήλιο για τον οποίο δίδασκε ότι είναι πυρακτωμένο πέτρωμα ή ότι το ουράνιο τόξο είναι φυσικό φαινόμενο ή ακόμα η ρήση του: ότι δεν υπάρχουν θεοί γιατί έτυχε να πέσει κεραυνός στο ναό του Δία, ήταν εύλογο να στοιχειοθετούν της κατηγορία της αθεΐας. Οι Αθηναίοι του επέβαλαν την θανατική ποινή αλλά με τη παρέμβαση του Περικλή εξορίστηκε στην Λάμψακο όπου δίδαξε μέχρι το τέλος της ζωής του.
^ γ: Το αξίωμα «Ότι από το τίποτε δεν μπορεί να γίνει τίποτε», ήταν βέβαια γνωστό πριν από τη γένεση της φιλοσοφίας και πάνω σ' αυτή τη βάση οι πρόδρομοι του Αναξαγόρα, οι παλαιότεροι Ίωνες φιλόσοφοι υποστήριζαν την αφθαρσία της ύλης και εξηγούσαν τη γένεση των σωμάτων από τις αλλοιώσεις της (από την πύκνωση και την αραίωση του αέρα ο Αναξιμένης από τις μεταμορφώσεις της φωτιάς ο Ηράκλειτος).
This article uses material from the Wikipedia Ελληνικά article De rerum natura, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Το περιεχόμενο είναι διαθέσιμο υπό CC BY-SA 4.0 εκτός αν αναφέρεται διαφορετικά. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Ελληνικά (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.