Τμόγκβι: Γεωργιανό φρούριο

Το Τμόγκβι ( γεωργιανά: თმოგვი, αρμενικά: Թմկաբերդ‎‎) είναι ένα ερειπωμένο φρούριο στο νότιο Γεωργιανό μχάρε Σάμτσχε-Τζαβαχέτι, στην αριστερή όχθη του ποταμού Κύρος, λίγα χιλιόμετρα κατάντη της πόλης των σπηλαίων Βάρτζια.

Τμόγκβι
თმოგვი
Το φρούριο Τμόγκβι
Είδος	κάστρο
Γεωγραφικές συντεταγμένες
Διοικητική υπαγωγή	Δήμος Ασπίντζα
Τοποθεσία	Σάμτσκε-Τζαβακέτι
Χώρα	Γεωργία
Έναρξη κατασκευής	9ος αιώνας
Προστασία	Πολιτισμικά Μνημεία Εθνικής Σημασίας της Γεωργίας
Πολυμέσα
δεδομένα (π)

Απόψεις του κάστρου Τμόγκβι

Το όνομα «Τμόγκβι» προέρχεται από τη γεωργιανή λέξη μόγκβι (მოგვი), που σημαίνει «παγανιστής ιερέας» ή «μάγος». Το φρούριο πρωτοαναφέρθηκε σε πηγές του 9ου αιώνα. Κατασκευάστηκε ως αμυντικό έργο για τον έλεγχο της αρχαίας εμπορικής διαδρομής μεταξύ του οροπεδίου Τζαβαχέτι και του φαραγγιού του Κύρος. Ήταν μία κρίσιμη στρατιωτική οχύρωση στην περιοχή του Τζαβαχέτι. Εκείνη την περίοδο, φεουδάρχες άρχοντες της περιοχής ήταν οι Γεωργιανοί Βαγρατίδες.

Το Τμόγκβι έγινε ακόμα σημαντικότερο όταν καταστράφηκαν η γειτονική πόλη και το φρούριο της Τσούντα, γύρω στο 900 μ.Χ.

 

Στις αρχές του 11ου αιώνα, το φρούριο βρισκόταν υπό τον άμεσο έλεγχο του ενιαίου Βασιλείου της Γεωργίας. Τότε ήταν το κέντρο ενός οικισμού που βρισκόταν στους πρόποδες του βουνού, στις δύο όχθες του ποταμού. Το 1073 δωρίστηκε προνομιακά στον ευγενή Νιάνια Κουαμπουλίστζε. Οι απόγονοί του το κράτησαν κατά τους επόμενους αιώνες, προτού περάσει στα χέρια άλλων σημαντικών φεουδαρχικών οικογενειών, όπως οι Τορέλι, οι Τμογκβέλι, οι Σαλικασβίλι και οι Ζακέλι. Το κάστρο έχει καταστραφεί από σεισμούς αρκετές φορές: το 1088, το 1283 και το 1319, αλλά ξανακτίστηκε.

Τον 12ο αιώνα ήταν η οικία του Οίκου των Τμογκβέλι και κέντρο του δουκάτου τους. Ο μεσαιωνικός Γεωργιανός συγγραφέας Σάργκις Τμογκβέλι καταγόταν από το Τμόγκβι.

 

 

Οι απόκρημνοι βράχοι ενισχύουν την αμυντική ισχύ του φρουρίου

Τον 16ο αιώνα το κατείχαν οι Ραχουλασβίλι εως ότου πέρασε στα χέρια των Σαλικασβίλι. Το 1576-1578 το έχασαν από τον Οίκο των Ζακέλι, οι οποίοι ήταν οι Αταμπέκοι του Σάμτσχε. Οι Ζακέλι παρέδωσαν το φρούριο στους Οθωμανούς το 1578.

Μετά τον Ρωσο-Τουρκικό πόλεμο του 1828-1829, οι Οθωμανοί παρέδωσαν το κάστρο στη Ρωσική Αυτοκρατορία όπως όριζε η Συνθήκη της Αδριανούπολης. Στη συνέχεια το κάστρο και η πόλη του έχασαν τη σημασία τους και ερήμωσαν.

Επί του παρόντος, το κάστρο είναι ανοιχτό στο κοινό.

 

Το κάστρο του Τμόγκβι είναι χτισμένο στην κορυφή ενός ψηλού βουνού πάνω από τον ποταμό Κύρος. Εκτείνεται σε 3 λόφους, συνδέεται και περιβάλλεται από ένα τείχος μήκους 150 μ. και πλάτους 3 μ. που συμπληρώνει τη φυσική άμυνα που προσφέρουν οι κρημνοί. Σε κάθε λόφο έχουν κατασκευαστεί αρκετοί πύργοι. Μια μυστική σήραγγα συνδέει το κάστρο με το ποτάμι ώστε να υπάρχει πρόσβαση σε νερό ακόμη και κατά τη διάρκεια μιας πολιορκίας. Το δυτικό τμήμα του φρουρίου είναι καλύτερα διατηρημένο. Μέσα στο κάστρο υπάρχουν ορισμένα κτίρια. Πιστεύεται ότι ένα τετράπλευρο κτίριο από τόφφο σε θεμέλια από βασάλτη ήταν η εκκλησία. Εκτός των τειχών, στη δυτική πλευρά, η εκκλησία του Αγίου Εφραιμ υφίσταται σε ερειπωμένη κατάσταση, με θραύσματα τοιχογραφιών του 13ου αιώνα.  

 

Η εκκλησία

 

Η θολωτή εκκλησία της ακρόπολης

Το 1902, ο εθνικός ποιητής της Αρμενίας, Χοβχάνες Τουμάνιαν, έγραψε ένα από τα διασημότερα ποιήματά του, με τίτλο: Η Κυρίευση του Τμκάμπερντ (Թմաբերդի առումը).

 

Πηγές

• Berdzenishvili D., Sagharadze Sh., Georgian Soviet Encyclopedia, volume 4, p. 688, Tbilisi, 1979 (in Georgian)
• Karapetian, Samvel (2011). Javakhk (PDF). Yerevan: Research on Armenian Architecture. σελίδες 192–204. ISBN 978-99941-875-7-7. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 4 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 9 Ιουλίου 2019.