Σπερχειός: ποταμός της Στερεάς Ελλάδας

Ο Σπερχειός έχει μήκος 82 χιλιόμετρα. Πηγάζει από το βουνό Τυμφρηστός (Βελούχι) της Ευρυτανίας και, με γενική κατεύθυνση προς τα ανατολικά, εισέρχεται στη Φθιώτιδα, διασχίζει την ομώνυμη κοιλάδα (Κοιλάδα του Σπερχειού), ανάμεσα στην Οίτη και στη δυτική προέκταση του όρους Όθρυς, και χύνεται στον Μαλιακό Κόλπο.

Σπερχειός
Ο ποταμός Σπερχειός στον χάρτη
Πηγές	Τυμφρηστός
Εκβολές	Μαλιακός κόλπος
Ελλάδα	Ελλάδα
Μήκος	82
Παραπόταμοι	Γοργοπόταμος
wikidata (π • σ • ε )

Κυριότεροι παραπόταμοι είναι ο Ρουστανίτης και η Βίστριτσα, που είναι δεξιοί παραπόταμοι, όπως και οι μικρότεροι Μαυρονέρι Φθιώτιδας, Γοργοπόταμος (πολύ γνωστός από την ομώνυμη γέφυρα) και ο φθιωτικός Ασωπός. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην αρχαιότητα οι τρεις τελευταίοι χύνονταν στη θάλασσα, αλλά με τις προσχώσεις του Σπερχειού, που μετέθεσαν τον μυχό του Μαλιακού κατά 8 και πλέον χιλιόμετρα προς τα ανατολικά, εκβάλλουν σήμερα στον Σπερχειό. Οι ίδιες αυτές προσχώσεις εξαφάνισαν τα στενά των Θερμοπυλών με τη στρατηγική τους σημασία (βλ. Μάχη των Θερμοπυλών), και σε λιγότερο από χίλια χρόνια θα εξαφανίσουν και ολόκληρο τον Μαλιακό Κόλπο.

Κατά την αρχαιότητα και στις δύο όχθες του κατοικούσαν οι Αινιάνες. Το 995 ο Νικηφόρος Ουρανός νίκησε παρά τον ποταμό αυτόν τους Βούλγαρους. Κατά την Επανάσταση του 1821 δόθηκε στην περιοχή της γέφυρας πριν τις εκβολές του η Μάχη της Αλαμάνας, όπου και αιχμαλωτίσθηκε ο Αθανάσιος Διάκος. Μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας ο ποταμός αυτός ήταν το πρώτο σύνορο του Ελληνικού Βασιλείου. Το 1941 ο Σπερχειός αποτέλεσε τη δεύτερη διασυμμαχική αμυντική γραμμή στην κάθοδο των Γερμανών.

Στην ελληνική μυθολογία, ο Σπερχειός λατρευόταν ως ο ομώνυμος θεός.

 

Τον 20ό αιώνα έγιναν στην περιοχή των εκβολών του ποταμού εγγειοβελτιωτικά έργα για την άρδευση της περιοχής και κυρίως την αποτροπή των συχνών πλημμυρών, με την κατασκευή νέας κοίτης προς νότο μήκους 7,25 χιλιομέτρων.

Από την αρχαιότητα το ποτάμι έχει κατεβάσει υλικά που έχουν μετατοπίσει τις εκβολές του 8 χλμ. μέσα στην θάλασσα, ενώ υπολογίζεται ότι ο Μαλιακός κόλπος θα εξαφανιστεί από τις προσχώσεις του Σπερχειού μέσα στα επόμενα χίλια χρόνια.

Ο Σπερχειός διέρχεται από τα όρια αρκετών κωμοπόλεων και χωριών, τα μεγαλύτερα από τα οποία είναι η Σπερχειάδα, η Μακρακώμη, το Λειανοκλάδι και η Ανθήλη, ενώ περνά τρία χιλιόμετρα νότια από την πόλη της Λαμίας. Το όνομά του ο Σπερχειός έλαβε από το ρήμα σπέρχω -ομαι που σημαίνει κινούμαι με ορμή και εξ αυτού ονομάσθηκε και η κωμόπολη Σπερχειάδα.

Ολοκληρωμένη μελέτη για το χειμαρρικό περιβάλλον του ποταμού Σπερχειού καθώς και διάφορες εργασίες που αφορούν τον ποταμό Σπερχειό (διάβρωση, υδρολογική μοντελοποίηση) έχουν εκπονηθεί από το εργαστήριο Διευθέτησης Ορεινών Υδάτων και Διαχείρισης Κινδύνου του τμήματος Δασολογίας & Διαχείρισης Περιβάλλοντος & Φυσικών Πόρων του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης καθώς και από την έδρα Μετεωρολογίας και Κλιματολογίας του Πανεπιστημίου του Φράιμπουργκ.

 

Η κοιλάδα και οι εκβολές του Σπερχειού, ο Μαλιακός κόλπος και το Μεσοχώρι Σπερχειού είναι προστατευόμενοι βιότοποι του Natura 2000, με κωδικό GR2440002, κατά μία συνολική έκταση 463,27 τ.χλμ.

• Υπουργείο Περιβάλλοντος, εκβολές του Σπερχειού^{[νεκρός σύνδεσμος]}
• Το χειμαρρικό περιβάλλον του ποταμού Σπερχειού , διπλωματική εργασία, Τμήμα Δασολογίας & Διαχείρισης Περιβάλλοντος & Φυσικών Πόρων, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης.
• Η ιστοσελίδα του ερευνητικού προγράμματος "Ανάπτυξη συστήματος ολοκληρωμένης διαχείρισης λεκανης απορροής και της συνδεόμενης παράκτιας και θαλάσσιας ζώνης στην περιοχή του Σπερχειού ποταμού και Μαλιακού Κόλπου", το οποίο υλοποιήθηκε από το Ινστιτούτο Θαλασσίων Βιολογικών Πόρων και Εσωτερικών Υδάτων του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών.