Πατριαρχείο

Το οίκημα που διαμένει ο Πατριάρχης, η Πνευματική Περιφέρεια αρμοδιότητας του Πατριάρχη, το άλλοτε λεγόμενο «κλίμα», αλλά και το όνομα της Εκκλησίας ενός τόπου που έχει αναχθεί στο βαθμό του Πατριαρχείου (εκκλησιαστικά).

Τα Πατριαρχεία ατο Χριστιανισμό διακρίνονται σε Πρεσβυγενή (παλαίφατα ή αρχαιότερα) και Νεοπαγή (τα νεότερα). Σήμερα υφίστανται εννέα πατριαρχεία, τέσσερα πρεσβυγενή και πέντε νεοπαγή. Στη Δυτική Εκκλησία υπήρχε αρχικά και Πατριαρχείο Ρώμης, αλλά προτιμήθηκε τελικά ο τίτλος του πάπα αντί του πατριάρχη.

 

Πρεσβυγενή Πατριαρχεία

Τα Πρεσβυγενή Πατριαρχεία είναι, σήμερα, τέσσερα (αρχικά ήταν πέντε, η λεγόμενη Πενταρχία):

• Το Οικουμενικό Πατριαρχείο ή Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως στην Κωνσταντινούπολη.
• Το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας στην Αλεξάνδρεια.
• Το Πατριαρχείο Αντιοχείας, σήμερα στη Δαμασκό της Συρίας αντί στην Αντιόχεια και
• Το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων στην Ιερουσαλήμ, η «Μήτηρ των Εκκλησιών».

Μέχρι το σχίσμα του 1054 στην Πενταρχία, ως πρεσβυγενές και πρώτο στα πρεσβεία τιμής των Εκκλησιών, ήταν το Πατριαρχείο της Ρώμης, το οποίο όμως διέκοψε την πλήρη κοινωνία με τα Πατριαρχεία της Ανατολής.

Νεοπαγή Πατριαρχεία

Νεοπαγή Πατριαρχεία αποτελούν οι:

• Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία ως Πατριαρχείο Μόσχας και πάσης Ρωσίας, στη Μόσχα.
• Σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία ως Πατριαρχείο των Σέρβων, στο Βελιγράδι.
• Ρουμανική Ορθόδοξη Εκκλησία ως Πατριαρχείο Ρουμανίας στο Βουκουρέστι.
• Βουλγαρική Ορθόδοξη Εκκλησία ως Πατριαρχείο Βουλγαρίας στη Σόφια.
• Γεωργιανή Ορθόδοξη Εκκλησία ως Πατριαρχείο Γεωργίας στη Τιφλίδα

Οι Αυτοκέφαλες Εκκλησίες είναι:

• Αυτοκέφαλη Εκκλησία της Κύπρου.
• Αυτοκέφαλη Εκκλησία της Ελλάδος.
• Αυτοκέφαλη Ορθόδοξη Εκκλησία της Πολωνίας.
• Αυτοκέφαλη Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας.
• Αυτοκέφαλη Ορθόδοξη Εκκλησία της Τσεχίας και Σλοβακίας.

Οι Αυτόνομες και Ημιαυτόνομες Εκκλησίες του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως είναι:

• Αυτόνομη Φινλανδική Ορθόδοξη Εκκλησία
• Αυτόνομη Εσθονική Αποστολική Ορθόδοξη Εκκλησία
• Ημιαυτόνομη Εκκλησία της Κρήτης

(Σε αντιδιαστολή, αλλά και σύνδεση (- σχέση) στο τίτλο Πατήρ - Πατριάρχης, Πατριαρχείο, για τις υποδεέστερες εκκλησιαστικές περιφέρειες δίδεται ο τίτλος Μήτηρ - Μητροπολίτης, Μητρόπολη).