Κυρηναϊκή

Μέχρι τη δεκαετία του '70, η περιοχή αποτελούσε μια από τις τρεις επαρχίες της χώρας, μαζί με τις επαρχίες Τριπολίτιδα και Φεζάν, οι οποίες χωρίστηκαν σε μικρότερα διοικητικά τμήματα. Πήρε το όνομά της από την αρχαία ελληνική αποικία Κυρήνη, στην κοιλάδα Τζεμπέλ Αχντάρ, ενώ η αραβική ονομασία Μπάρκα μοιάζει με τη γειτονική αρχαία ελληνική αποικία Βάρκη (Αλ Μαρτζ) και πιθανότατα σχετίζεται με τις ονομασίες Μπαρνίκ (Barneek) ή Βερενίκη, όπως ήταν γνωστή στην αρχαιότητα η Βεγγάζη

Γνωστή και ως Πεντάπολη κατά την αρχαιότητα, αποτελούσε μέρος της Ρωμαϊκής επαρχίας της Κρήτης και της Κυρηναϊκής. Κατά την ισλαμική κατάκτηση της περιοχής, η περιοχή έγινε γνωστή ως Μπάρκα, μετά την πόλη της Βάρκης.

Η Κυρηναϊκή ήταν το όνομα μιας διοικητικής διαίρεσης της Ιταλικής Λιβύης από το 1927 μέχρι το 1943. Στη συνέχεια η περιοχή τέθηκε υπό βρετανική στρατιωτική και πολιτική διοίκηση από το 1943 μέχρι το 1951, ενώ από το 1951 έως το 1963 ήταν περιφέρεια του Βασιλείου της Λιβύης. Με μια ευρύτερη έννοια, που εξακολουθεί να χρησιμοποιείται, η Κυρηναϊκή περιλαμβάνει όλο το ανατολικό τμήμα της Λιβύης μεταξύ του 16ου και του 25ου ανατολικού μεσημβρινού, συμπεριλαμβανομένης της περιοχής της Κούφρας. Η Κυρηναϊκή συνορεύει με την Τριπολιτανία στα βορειοδυτικά και με το Φεζάν στα νοτιοδυτικά. Η περιοχή που ανήκε επίσημα στην Κυρηναϊκή μέχρι το 1963 υπάγεται σε αρκετά σαμπιγιάτ, τις διοικητικές διαιρέσεις της Λιβύης, από το 1995.

Ο πρώτος εμφύλιος πόλεμος στη Λιβύη ξεκίνησε το 2011 στην Κυρηναϊκή, η οποία τέθηκε σε μεγάλο βαθμό υπό τον έλεγχο του Εθνικού Μεταβατικού Συμβουλίου (με έδρα τη Βεγγάζη) για το μεγαλύτερο μέρος του πολέμου. Το 2012, το Μεταβατικό Συμβούλιο της Κυρηναϊκής κήρυξε μονομερώς την Κυρηναϊκή ως αυτόνομη περιφέρεια της Λιβύης.

Ελληνικός αποικισμός

Η Κυρηναϊκή δέχτηκε μεγάλο κύμα αποικισμού από τους αρχαίους Έλληνες. Σημαντικότερη περιοχή ήταν προς τα δυτικά, όπου ιδρύθηκαν πέντε μεγάλες πόλεις, γνωστές και ως Πεντάπολις: η Βάρκη (Αλ Μαρτζ), οι Ευσπερίδες (αργότερα Βερενίκη, σημερινή Βεγγάζη), η Ταύχειρα (αργότερα Αρσινόη, σημερινή Τόκρα), η Κυρήνη και η Απολλωνία (Σούσαχ), το λιμάνι της Κυρήνης. Στα νότια στην έρημο Σαχάρα ζούσαν διάφορες ντόπιες φυλές, ενώ υπήρχε και το Μαντείο του Φαραώ, κοντά στην Όαση Σίβα.

Η περιοχή ενσωματώθηκε στην πτολεμαϊκή Αίγυπτο από τον Πτολεμαίο Σωτήρα. Τελευταίος ηγεμόνας της περιοχής πριν το διαχωρισμό της από το βασίλειο της Αιγύπτου ήταν ο Πτολεμαίος Η', που την παραχώρησε στο γιο του, Πτολεμαίο Απίωνα, μετά το θάνατο του οποίου η περιοχή κληροδοτήθηκε στη Ρωμαϊκή Δημοκρατία.

Ρωμαϊκοί χρόνοι

Η Κυρηναϊκή έγινε ρωμαϊκή επαρχία το 96 π.Χ. και οριστικά το 74 π.Χ.. Το από 20 π.Χ. έως το 296 μ.Χ. αποτέλεσε μέρος της συγκλητικής επαρχίας Κρήτης και Κυρηναϊκής με πρωτεύουσα και Διοικητικό κέντρο τη Γόρτυνα της Κρήτης. Το 296, με τις μεταρρυθμίσεις του Διοκλητιανού εφαρμόστηκε το σύστημα διακυβέρνησης της Τετραρχίας, βάσει του οποίου η Κυρηναϊκή χωρίζεται σε δύο τμήματα, βόρειο και νότιο. Μετά τη διαίρεση της Αυτοκρατορίας, η Κυρηναϊκή περνάει στην Ανατολική Βυζαντινή Αυτοκρατορία, στα σύνορα της οποίας βρίσκεται η Τριπολίτιδα, που ανήκει στο κράτος των Βανδάλων μέχρι το 533, οπότε και κατακτιέται από το Βελισάριο.

Χριστιανικοί χρόνοι

Ο χριστιανισμός εξαπλώθηκε από την Αίγυπτο στην Πεντάπολη. Στην Κυρήνη γεννήθηκε και ο Συνέσιος (370-414), μετέπειτα Επίσκοπος Πτολεμαίας, ο οποίος έλαβε εκκλησιαστική μόρφωση στην Αλεξάνδρεια, ενώ έτρεφε μεγάλο σεβασμό και διατηρούσε αλληλογραφία με τη νεοπλατωνική Υπατία, της οποίας υπήρξε επίσης μαθητής. Από το 325 και μετά, η Κυρηναϊκή αποτελούσε εκκλησιαστική επαρχία του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας. Η Επαρχία της Δυτικής Πεντάπολης αποτελούσε τμήμα της Κοπτικής Ορθόδοξης Εκκλησίας της Αλεξάνδρειας.

Ισλάμ

Οι Άραβες κατέκτησαν την Πεντάπολη το 643-644, οπότε και η περιοχή έγινε γνωστή με την ονομασία Μπάρκα. Μετά την κατάρρευση του χαλιφάτου των Ομεϋάδων, η περιοχή προσαρτήθηκε στην Αίγυπτο και τελικά στην Οθωμανική Αυτοκρατορία το 1517.

Κατά τη διάρκεια του Ιταλο-Τουρκικού πολέμου το 1911, οι Ιταλοί κατέλαβαν την Κυρηναϊκή και την ανακήρυξαν προτεκτοράτο στις 15 Οκτωβρίου 1912. Στις 17 Μαΐου 1919, η περιοχή αναγνωρίστηκε ως ιταλική αποικία, ενώ το 1934, οι τρεις επαρχίες της χώρας (Τρίπολη, Κυρηναϊκή, Φεζάν), ενώθηκαν με το όνομα Λιβύη ως επίσημη ονομασία της αποικίας.

Ανάμεσα στους δυο Παγκόσμιους Πολέμους, ο βασιλιάς Ιντρίς ήταν αρχηγός της λιβυκής αντίστασης εναντίον της ιταλικής κατοχής, ενώ μετά το πραξικόπημα του Μουαμάρ αλ Καντάφι, η περιοχή της Κυρηναϊκής αποτέλεσε θέατρο αντικαθεστωτικών δραστηριοτήτων, όπως ένα στρατιωτικό πραξικόπημα στο Τομπρούκ το 1980

• Κυρήνη
• Ηγεμόνες της Κυρήνης
• Λιβύη

• Cyrenaica Archaeological Project Αρχειοθετήθηκε 2013-01-21 στο Wayback Machine.
• Cyrene and the Cyrenaica by Jona Lendering Αρχειοθετήθηκε 2008-12-31 στο Wayback Machine.
• Hostkingdom.net's History and list of rulers of Cyrenaica.