Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Ο κεκλιμένος Πύργος της Πίζας (ιταλικά:Torre pendente di Pisa) ή απλά ο Πύργος της Πίζας (Torre di Pisa) είναι το λεγόμενο στα ιταλικά «campanile» (καμπαναριό), ή ανεξάρτητο κωδωνοστάσιο, του Καθεδρικού Ναού της Ιταλικής πόλης της Πίζας και είναι γνωστός παγκοσμίως για την ακούσια κλίση του. Βρίσκεται πίσω από τον Καθεδρικό Ναό και είναι το τρίτο παλαιότερο οικοδόμημα στην Πλατεία του Ντουόμο, της Πίζας (Piazza dei Miracoli) μετά τον Καθεδρικό Ναό και το κυκλικού σχήματος Βαπτιστήριο της Πίζας, ενώ δίπλα βρίσκεται και το Κοιμητήριο.
Κεκλιμένος Πύργος της Πίζας | |
---|---|
Torre pendente di Pisa | |
Άποψη του Κεκλιμένου Πύργου της Πίζας | |
Βασικές πληροφορίες | |
Τοποθεσία | Πίζα, Ιταλία |
Γεωγραφικές συντεταγμένες | 43°43′23″N 10°23′47.10″E / 43.72306°N 10.3964167°E 10°23′47.10″E / 43.72306°N 10.3964167°E |
Υπαγωγή | Ρωμαιοκαθολικισμός |
Χώρα | Ιταλία |
Ιστοσελίδα | www |
Αρχιτεκτονική περιγραφή | |
Αρχιτέκτονας/Αρχιτέκτονες | Μπονάννο Πιζάνο |
Αρχιτεκτονικός ρυθμός | Ρομανικός |
Έναρξη ανέγερσης | 1173 |
Αποπεράτωση | 1372 |
Λεπτομέρειες | |
Ύψος (μέγιστο) | 55,86 μ. |
Υλικά |
Η κλίση του Πύργου άρχισε κατά τη διάρκεια της κατασκευής του και οφειλόταν στην ανεπαρκή θεμελίωση πάνω στο έδαφος, καθώς ήταν πολύ μαλακό με αποτέλεσμα να αδυνατεί να υποστηρίζει το βάρος της υποδομής. 'Ηδη κατά τις δεκαετίες πριν την ολοκλήρωση της κατασκευής, η κλίση αυξήθηκε και συνέχισε να αυξάνεται σταδιακά μέχρι τη σταθεροποίηση του Πύργου (σύνδεση και την εν μέρει διόρθωση του) από προσπάθειες που καταβλήθηκαν στα τέλη του 20ου και αρχές του 21ου αιώνα.
Το ύψος του πύργου είναι 55,86 μ. (183,27 πόδια) από τη χαμηλότερη πλευρά του εδάφους και 56,67 μ. (185,93 πόδια) από την υψηλότερη. Το πλάτος των τοιχωμάτων της βάσης του είναι 2,44 μ. (8ft 0.06 in) ενώ το βάρος του υπολογίζεται στους 14.450 τόνους (16.000 short tons). Ο πύργος διαθέτει 296 ή 294 σκαλοπάτια καθώς ο έβδομος όροφος έχει δύο λιγότερα στην βόρεια πλευρά της σκάλας. Πριν από τις εργασίες αναστήλωσης που διενεργήθηκαν μεταξύ των ετών 1990 και 2001, ο πύργος είχε κλίση σε γωνία 5,5 μοιρών εν αντιθέσει με τη σημερινή κλίση του πύργου που υπολογίζεται περίπου στις 3,97 μοίρες. Αυτό σημαίνει ότι η κορυφή του πύργου μετατοπίστηκε οριζόντια από το κέντρο του 3,9 μ. (12 πόδια 10 in).
Η πραγματική ταυτότητα του αρχιτέκτονα του Κεκλιμένου Πύργου της Πίζας, είναι αμφιλεγόμενη. Για πολλά χρόνια, ο σχεδιασμός αποδίδονταν στους αδελφούς Γκουλιέλμο και Μπονάνο Πιζάνο (Guglielmo and Bonanno Pisano). Ο Μπονάνο Πιζάνο ήταν γνωστός καλλιτέχνης του 12ου αιώνα, κάτοικος της Πίζας και φημιζόταν για τη χύτευση ορείχαλκου, κυρίως στον καθεδρικό ναό της Πίζας (Pisa Duomo). Το 1185, ο Μπονάνο αφήνει την Πίζα για να ταξιδέψει στο Μονρεάλε και τη Σικελία και να επιστρέψει μονάχα για να αφήσει την τελευταία του πνοή στα πάτρια εδάφη του. Το 1820 ανακαλύφθηκε στη βάση του Πύργου, ένα κομμάτι γύψου με το όνομα του αναγραμμένο. Ωστόσο, αυτό μπορεί να σχετίζεται με την μπρούτζινη πόρτα, στη πρόσοψη του Καθεδρικού ναού, που καταστράφηκε το 1595. Από την άλλη, έρευνα που πραγματοποιήθηκε το 2001 υποδεικνύει τον Ντιοτισάλβι (Diotisalvi) ως τον γνήσιο αρχιτέκτονα του Πύργου της Πίζας, λόγω της εποχής ανέγερσης του κτίσματος σε συνδυασμό με τη σύνδεση του ονόματος του με άλλα σημαντικά έργα στην πόλη της Πίζας, ιδίως του καμπαναριού του ναού του Αγίου Νικολάου καθώς και του Βαπτιστήριου.
Η κατασκευή του πύργου πραγματοποιήθηκε σε τρία στάδια και διήρκεσε πάνω από 199 χρόνια. Κατά τη διάρκεια μιας περιόδου στρατιωτικής επιτυχίας και ευημερίας, στις 14 Αυγούστου του 1173 ξεκίνησαν οι εργασίες κατασκευής στο ισόγειο του λευκού μαρμάρινου κωδωνοστάσιου. Επρόκειτο για μια διακοσμητική σειρά αψίδων (τυφλή στοά) που συνοδεύονταν από κίονες με τα κλασικά Κορινθιακά κιονόκρανα.
Ο πύργος άρχισε να γέρνει αφού η κατασκευή είχε προχωρήσει στο δεύτερο όροφο, το 1178. Αυτό συνέβη εξαιτίας της απλής βάσης τριών μέτρων που είχε σχεδιαστεί και χτιστεί σε αδύναμο και ασταθές υπεδάφος, ένα σχέδιο που ήταν ατελές από την αρχή. Ακολούθως, η κατασκευή διεκόπη για σχεδόν έναν αιώνα, λόγω της διαρκούς εμπλοκής της Δημοκρατίας της Πίζας σε μάχες με τη Γένοβα, τη Λούκκα, και τη Φλωρεντία. Το γεγονός αυτό διέθεσε στο έδαφος το χρόνο που χρειαζόταν προκειμένου να σταθεροποιηθεί. Διαφορετικά, ο πύργος θα είχε σχεδόν σίγουρα καταρρεύσει. Το 1198, στον τρίτο όροφο της ημιτελούς, ακόμη, κατασκευής εγκαταστάθηκαν προσωρινά ρολόγια.
Το 1272, την κατασκευή ανέλαβε να συνεχίσει ο Τζοβάνι Ντι Σιμόνε (Giovanni di Simone), αρχιτέκτονας του Μνημειακού Κοιμητηρίου της Πίζας (Camposanto). Σε μια προσπάθεια επανόρθωσης της κλίσης, οι μηχανικοί έχτισαν άνω ορόφους με τη μία πλευρά να είναι ψηλότερη από την άλλη. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα, ο πύργος να είναι κυρτός. Η εξέλιξη της κατασκευής σταμάτησε πάλι το 1284, όταν ο λαός της Πίζας ηττήθηκε από τους Γενοβέζους στη Μάχη της Μελόρια.
Ο έβδομος όροφος ολοκληρώθηκε το 1319. Το καμπαναριό προστέθηκε εν τέλει το 1372. Χτίστηκε από τον Τομάσο Ντι Αντρέα Πιζάνο (Tommaso di Andrea Pisano), ο οποίος πέτυχε την εναρμόνιση των στοιχείων Γοτθικής αρχιτεκτονικής του καμπαναριού με το Ρωμανικό ρυθμό του πύργου. Υπάρχουν επτά καμπάνες, μία για κάθε νότα της μεγάλης μουσικής κλίμακας. Η μεγαλύτερη εγκαταστάθηκε το 1655.
Μετά από μια περίοδο ενίσχυσης της υποδομής (1990-2001), ο πύργος υπόκειται σε σταδιακή αποκατάσταση της εξωτερικής όψης του, προκειμένου να επισκευαστεί η ορατή ζημιά, κυρίως η διάβρωση και η αμαύρωση του. Τα σημάδια αυτά είναι ιδιαίτερα έντονα, λόγω της ηλικίας του πύργου και της έκθεσης του σε άσχημες καιρικές συνθήκες.
Λέγεται ότι ο Γαλιλαίο Γαλιλέι (Galileo Galilei) έριξε δύο οβίδες με διαφορετικές μάζες από τον πύργο, για να αποδείξει ότι η ταχύτητα κατά τη πτώση αντικειμένων, είναι ανεξάρτητη από τη μάζα τους. Ωστόσο, η κύρια πηγή άντλησης της εν λόγω πληροφορίας είναι η βιογραφία Racconto istorico della vita di Galileo, που γράφτηκε από τον γραμματέα του Γαλιλαίο, Βιντσέντσο Βιβιάνι (Vincenzo Viviani) και δημοσιεύθηκε το 1717, πολύ καιρό μετά το θάνατο του Βιβιάνι.
Κατά τη διάρκεια του Β ' Παγκοσμίου Πολέμου, οι Σύμμαχοι ανακάλυψαν ότι οι Γερμανοί χρησιμοποιούσαν τον πύργο ως παρατηρητήριο. Ένας λοχίας από τον Στρατό των ΗΠΑ που απεστάλη προκειμένου να επιβεβαιώσει την παρουσία των γερμανικών στρατευμάτων στον πύργο, εντυπωσιάστηκε από την ομορφιά του καθεδρικού ναού και το καμπαναριό του και συνεπώς απέφυγε να προβεί σε διαταγή πυροβολικής επίθεσης, απαλλάσσοντας το αρχιτεκτονικό αυτό κόσμημα από την καταστροφή,
Πολυάριθμες προσπάθειες έχουν καταβληθεί για την επαναφορά του πύργου σε έναν κατακόρυφο προσανατολισμό ή τουλάχιστον προκειμένου να αποτραπεί από την πτώση. Δυστυχώς, οι περισσότερες από αυτές τις προσπάθειες ναυάγησαν, ορισμένες μάλιστα επιδείνωσαν τη κλίση του. Στις 27 Φεβρουαρίου 1964, η κυβέρνηση της Ιταλίας ζήτησε βοήθεια με σκοπό να προληφθεί ο πύργος από την κατάρρευση. Θεωρήθηκε, ωστόσο, σημαντικό να διατηρηθεί η τρέχουσα κλίση του, δεδομένου ότι το συγκεκριμένο, ιδιαίτερο στοιχείο έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο στην προώθηση της τουριστικής βιομηχανίας της Πίζας.
Μια πολυεθνική ομάδα εργασίας αποτελούμενη από μηχανικούς, μαθηματικούς και ιστορικούς συγκεντρώθηκε στα νησιά Αζόρες με σκοπό να συζητηθούν οι πιθανοί τρόποι σταθεροποίησης του πύργου. Πιο συγκεκριμένα, διαπιστώθηκε ότι η κλίση αυξανόταν σε συνδυασμό με τα πιο μαλακά θεμέλια της χαμηλότερης πλευράς του. Παράλληλα, πολλές μέθοδοι προτάθηκαν για τη σταθεροποίηση του, συμπεριλαμβανομένης της προσθήκης 800 τόνων αντίβαρων μολύβδου στην ανυψωμένη πλευρά της βάσης του.
Ο Πύργος της Πίζας καθώς και γειτονικά οικοδομήματα όπως ο Καθεδρικός Ναός, το Βαπτιστήριο και το Κοιμητήριο συμπεριλαμβάνονται στα Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Πιάτσα Ντελ Ντουόμο, υπό την αιγίδα της UNESCO (Piazza del Duomo UNESCO World Heritage Site), όπως ανακηρύχθηκε το 1987.
Στις 7 Ιανουαρίου 1990, έπειτα από περισσότερες από δυο δεκαετίες διαρκών μελετών που αφορούσαν τη σταθεροποίηση και εξαιτίας της αιφνίδιας κατάρρευσης του καμπαναριού του Καθεδρικού Ναού της Παβία (Torre civica di Pavia) το 1989, απαγορεύτηκε η είσοδος στους επισκέπτες. Οι καμπάνες αφαιρέθηκαν προκειμένου να μειωθεί μερικό βάρος ενώ 18 χαλύβδινοι τένοντες αγκίστρωσαν τον πύργο στο έδαφος δημιουργώντας έτσι μια ασφαλή ανάσχεση στον κίνδυνο κατάρρευσης. Οι πολυκατοικίες και τα σπίτια στον δρόμο για τον πύργο εκκενώθηκαν για λόγους ασφαλείας. Η λύση που επιλέχθηκε για να αποφευχθεί η κατάρρευση του πύργου ήταν να μετατοπιστεί ο κατακόρυφος άξονας ελαφρώς σε μια πιο ασφαλή γωνία, αφαιρώντας 38 κυβικά μέτρα (1·342 κυβικές ίντσες) χώματος κάτω από τη βάση της υπερυψωμένης κατάληξης του. Συνεπώς, ο πύργος ισιώθηκε κατά 45 εκατοστά (17,7 inches), επιστρέφοντας έτσι στην θέση που είχε το 1838. Έπειτα από μια δεκαετία διορθωτικής ανοικοδόμησης και προσπαθειών σταθεροποίησης, ο πύργος κρίθηκε εκ νέου επισκέψιμος στις 15 Δεκεμβρίου 2001 και ανακηρύχθηκε ως σταθερός για τουλάχιστον 300 χρόνια ακόμη.
Τον Μάιο του 2008, μηχανικοί ανακοίνωσαν πως ο πύργος είχε σταθεροποιηθεί και για πρώτη φόρα στην μακρόχρονη ιστορία του, είχε σταματήσει να κινείται. Επίσης, δήλωσαν πως θα παραμείνει έτσι για τουλάχιστον 200 χρόνια.
Δύο γερμανικές εκκλησίες έχουν αμφισβητήσει το κύρος του πύργου ως το μεγαλύτερο παγκοσμίως ασύμμετρο κτήριο. Εν αντιθέσει, προέβαλαν τον Κεκλιμένο Πύργο του Suurhusen του 15ου αιώνα και το καμπαναριό στην πόλη Bad Frankenhausen του 14ου αιώνα. Το βιβλίο Γκίνες (Guinness World Records) μέτρησε τους πύργους της Πίζας και του Suurhusen αντίστοιχα, βρίσκοντας την κλίση του πρώτου κατά 3,97 βαθμούς μεγαλύτερη. Τον Ιούνιο του 2010, το Παγκόσμιο ρεκόρ Guinness πιστοποίησε το κτίριο Capital Gate (Cancello Capitale) στο Άμπου Ντάμπι, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα ως τον «Μεγαλύτερο Παγκοσμίως Τεχνητό Κεκλιμένο Πύργο». Ο πύργος Capital Gate διαθέτει μια κλίση 18 μοιρών, σχεδόν πέντε φορές μεγαλύτερη από αυτή του Πύργου της Πίζας. Παρόλα αυτά η κλίση του Capital Gate είχε σχεδιαστεί σκόπιμα. Προμελετημένη ήταν, επίσης, και η κλίση του Κεκλιμένου Πύργου της Wanaka στη Νέα Ζηλανδία, ο οποίος κλίνει κατά 53 βαθμούς από το έδαφος.
Σύμφωνα με τελευταία μέτρηση στις 18 Σεπτεμβρίου 2022 από το ινστιτούτο ρεκόρ για της Γερμανίας (RID) ο μεγαλύτερος "κεκλιμένος" πύργος παγκοσμίως είναι στο Gau-Weinheim (περιοχή Alzey-Worms) στη Ρηνανία-Παλατινάτο με κλίση 5,4277 μοιρών.
Όσον αφορά την 5η καμπάνα: Το όνομα Pasquareccia προέρχεται από το Πάσχα, επειδή συνήθιζε να χτυπάει την ημέρα του Πάσχα. Ωστόσο, η συγκεκριμένη καμπάνα είναι πιο παλιά από το ίδιο το κωδωνοστάσιο καθώς προέρχεται από τον πύργο Βεργκάτα (Vergata) στο Παλάτι Πραιτώριο (Palazzo Pretorio) στην Πίζα, όπου ονομαζόταν La Giustizia (Η Δικαιοσύνη). Η καμπάνα χτυπούσε για να αναγγείλει εκτελέσεις εγκληματιών και προδοτών. Η συγκεκριμένη καμπάνα ανακοίνωσε και την εκτέλεση του Κόμη Ουγκολίνο (Count Ugolino) το 1289. Περί τα τέλη του 18ου αιώνα, μια νέα καμπάνα εγκαταστάθηκε στο καμπαναριό για να αντικαταστήσει τη σπασμένη Pasquareccia.
1. Leaning Tower of Pisa.Retrieved 5 October 2013
2. «EUROPE | Saving the Leaning Tower». BBC News. December 15, 2001. http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/793432.stm. Ανακτήθηκε στις May 9, 2009. BBC News.December 15, 2001. Retrieved May 9, 2009
3. «Tower of Pisa». Archidose.org. 17 Ιουνίου 2001. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Ιουνίου 2009. Ανακτήθηκε στις 9 Μαΐου 2009. Archidose.org. June 17, 2001.Retrieved May 9, 2009
4. «Leaning Tower of Pisa (tower, Pisa, Italy) – Britannica Online Encyclopedia». Britannica.com. Ανακτήθηκε στις 9 Μαΐου 2009. Britannica.com. Retrieved May 9,2009
5. Scienze.TV. May 28, 2008. Retrieved May 9, 2009
6. tan(3.99 degrees) * (55.86 m + 56.70 m)/2 = 3.9 m
7. Controversy about the identity of the architect
8. Pierotti, Piero. (2001). Deotisalvi – L'architetto pisano del secolo d'oro. Pisa: Pacini Editore
9. McLain, Bill (1999). Do Fish Drink Water?. New York: William Morrow and Company, Inc. σελίδες 291–292. ISBN 0-688-16512-5. Do Fish Drink Water?. New York: William Morrow and Company, Inc. pp. 291–292.McLain, Bill (1999). Do Fish Drink Water?. New York: William Morrow and Company, Inc. σελίδες 291–292. ISBN 0-688-16512-5.
10. G. Barsali (1999), Pisa. History and masterpieces, Bonechi, σελ. 18, ISBN 8872041880, https://books.google.com/books?id=nZTRaipHNP8C&q=%22with+delicate+skill+managed+to+blend+in+the+Gothic+elements%22&dq=%22with+delicate+skill+managed+to+blend+in+the+Gothic+elements%22&hl=en&sa=X&ved=0CB0Q6AEwAGoVChMI-93ssqnDxwIVSzSICh2A3gqh History and masterpieces
11. A profile of an engineer employed to straighten the tower Ingenia, March 2005
12. Restoration work is mentioned at the official website of the square
13. Capitular Record Offices of Pisa, parchment n. 248
14. Public Record Offices of Pisa, Opera della Primaziale, December 27, 1234
15. Public Record Offices of Pisa, Opera della Primaziale, February 23, 1260
16. Public Record Offices of Pisa, Roncioni, April 12, 1265.
17. Giorgio Vasari, Jean Paul Richter (1855), Lives of the Most Eminent Painters, Sculptors, and Architects, H. G. Bohn, σελ. 153, https://books.google.com/books?id=GaYCAAAAYAAJ&pg=PA153&dq=Giorgio+Vasari+Tommaso+di+Andrea+Pisano&hl=en&sa=X&ved=0CDYQ6AEwA2oVChMIvvWS3bbDxwIVzjKICh2ocwMO#v=onepage&q&f=false
18. «Sci Tech : Science history: setting the record straight». The Hindu. 30 Ιουνίου 2005. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Ιουνίου 2014. Ανακτήθηκε στις 5 Μαΐου 2009.The Hindu. June 30, 2005. Retrieved May 5, 2009
19. Vincenzo Viviani museo galileo
20. Shrady, Nicholas (2003): Tilt: a skewed history of the Tower of Pisa
21. «Why I spared the Leaning Tower of Pisa». The Guardian. 12 Ιανουαρίου 2000. Ανακτήθηκε στις 19 Ιουλίου 2012. The Guardian. January 12, 2000. Retrieved July 19, 2012
22. «Securing the Lean In Tower of Pisa». The New York Times. November 1, 1987. http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9B0DE5DE153EF932A35752C1A961948260. The New York Times. «Securing the Lean In Tower of Pisa». The New York Times. November 1, 1987. http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9B0DE5DE153EF932A35752C1A961948260.
23. «Tipping the Balance». TIME Magazine. June 25, 2001. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2012-11-07. https://web.archive.org/web/20121107123011/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,1000167-1,00.html. Ανακτήθηκε στις 2017-01-19. TIME Magazine. «Tipping the Balance». TIME Magazine. June 25, 2001. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2012-11-07. https://web.archive.org/web/20121107123011/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,1000167-1,00.html. Ανακτήθηκε στις 2017-01-19.
24. «Piazza del Duomo, Pisa – UNESCO World Heritage Centre». UNESCO. Ανακτήθηκε στις 8 Αυγούστου 2016. UNESCO. Retrieved August 8, 2016
25. Duff, Mark (May 28, 2008). «Europe | Pisa's leaning tower 'stabilised'». BBC News. http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/7423957.stm. Ανακτήθηκε στις May 5, 2009. "Europe | Pisa's leaning tower 'stabilised'". BBC News. Retrieved May 5,2009
26. Sunday Telegraph no 2,406- July 22, 2007
27. «German steeple beats Leaning Tower of Pisa into Guinness book». The Raw Story. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Μαΐου 2009. Ανακτήθηκε στις 9 Μαΐου 2009. The Raw Story. Archived from the original on May 4, 2009. Retrieved May 9, 2009
28. «Not so fast, Pisa! UAE lays claim to world's furthest leaning tower». CNN news. June 7, 2010. http://www.cnn.com/2010/WORLD/meast/06/06/uae.leaning.tower/index.html?hpt=C2. Ανακτήθηκε στις June 6, 2010.UAE lays claim to world's furthest leaning tower". CNN news. June 7, 2010. Retrieved June 6, 2010
29. 'Leaning and tumbling towers' on Puzzling World website, viewed 2011-07-30
30. tan(3.97 degrees) * (55.86m + 56.70m)/2 = 3.9m
31. «Leaning Tower of Pisa: 1920's Photo of Dal Pozzo». www.endex.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Απριλίου 2010. Ανακτήθηκε στις 9 Αυγούστου 2010.. Retrieved August 9, 2010
32. Davies, Andrew (2005). The Children's Visual World Atlas. Sydney, Australia: The Fog Press. ISBN 1-74089-317-4. The Children's Visual World Atlas. Sydney, Australia: The Fog Press. Davies, Andrew (2005). The Children's Visual World Atlas. Sydney, Australia: The Fog Press. ISBN 1-74089-317-4.
33. «Torre pendente» (στα Italian). Lucca turismo. Ανακτήθηκε στις 19 Μαρτίου 2008. Lucca turismo. RetrievedMarch 19, 2008
34. GRland.info: Ο πιο “κεκλιμένος” πύργος του κόσμου βρίσκεται στη Γερμανία!
Αυτό το λήμμα σχετικά με την Αρχιτεκτονική χρειάζεται επέκταση. Μπορείτε να βοηθήσετε την Βικιπαίδεια επεκτείνοντάς το. |
This article uses material from the Wikipedia Ελληνικά article Κεκλιμένος Πύργος της Πίζας, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Το περιεχόμενο είναι διαθέσιμο υπό CC BY-SA 4.0 εκτός αν αναφέρεται διαφορετικά. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Ελληνικά (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.