Καραμανλήδες: πληθυσμιακή ομάδα Ελλήνων

Οι Καραμανλήδες προέρχονταν από Έλληνες Χριστιανούς της Μικράς Ασίας που υιοθέτησαν την τουρκική γλώσσα έπειτα από πιέσεις μέσω μιας σταδιακής διαδικασίας αφομοίωσης/τουρκοποίησης από τους Οθωμανούς αλλά ταυτόχρονα διατήρησαν την πίστη τους. Υπάρχει ωστόσο και η θεωρία ότι οι Καραμανλήδες ήταν εκχριστιανισμένοι Τούρκοι είτε πλήρης Τουρκικής καταγωγής ή αμυδρώς ανακατεμένοι με τους ντόπιους Έλληνες. Οι Τούρκοι συγκεκριμένα το υποστηρίζουν αυτό, αλλά τα γραπτά που έχουν διασωθεί από Καραμανλήδες συγγραφείς δεν υπονοούν κάτι τέτοιο.

Αν και οι καραμανλήδικες κοινότητες ευημερούσαν, η απομόνωση της κεντρικής Ανατολίας τους ωθούσε σε εποχική ή και μόνιμη μετανάστευση σε εμπορικά κέντρα κατά μήκος του σιδηροδρόμου, όπως το Ικόνιο και η Νίγδη, ή ακόμη η Άγκυρα, η Καισάρεια, η Τραπεζούντα, τα Άδανα και η Μερσίνα, εγκαταλείποντας προαιώνιες εστίες της Ορθοδοξίας όπως η Σύλλη (τουρκικά: Sille Subaşı) και το Σελίμε. Σημαντική κοινότητα Καραμανλήδων υπήρχε και στην Κωνσταντινούπολη, στις συνοικίες Γεντικουλέ, Ψωμαθειά (τουρκικά: Samatya), Ναρλικαπί.

Μεταξύ των κατοίκων της Ανατολίας, οι Καραμανλήδες φημίζονταν για το εμπορικό πνεύμα και την επιχειρηματικότητά τους.

Σταδιακά, οι εύποροι Καραμανλήδες έμποροι και επαγγελματίες άρχισαν να υιοθετούν την ελληνική γλώσσα, με την ενθάρρυνση του Πατριαρχείου της Κωνσταντούπολης αλλά και των ελληνικών αρχών, αν και συχνά οι φτωχοί έφεραν αντιρρήσεις, επιθυμώντας εκπαίδευση μεγαλύτερης πρακτικής αξίας για τα παιδιά τους.

Μετά την υπογραφή της συνθήκης της Λωζάνης (1923), μεταφέρθηκαν στην Ελλάδα, κατά την Ελληνο-Τουρκική Ανταλλαγή πληθυσμών.

 

 

Οι Καραμανλήδες μιλούσαν τοπική διάλεκτο της τουρκικής. Στα κείμενά τους, έγραφαν την τουρκική γλώσσα με χαρακτήρες του ελληνικού αλφαβήτου (καραμανλήδικα).

Το πρώτο γνωστό έντυπο καραμανλήδικο κείμενο ανάγεται εκδόθηκε το 1718 και το τελευταίο το 1929, ενώ στα καραμανλήδικα γράφτηκε ένα από τα πρώτα μυθιστορήματα σε τουρκική γλώσσα, το 1871-72, από τον δάσκαλο και δημοσιογράφο Ευαγγελινό Μισαηλίδη.

Τα παλαιότερα καραμανλήδικα κείμενα ήταν θρησκευτικού περιεχομένου ενώ από το τέλος του 18ου αι. τυπώνονται και κείμενα ιστορικά, γεωγραφικά, διδακτικά κ.ά. Αυτά τυπώνονταν σε τυπογραφεία της Κωνσταντινούπολης, Αθηνών, Βενετίας, Σμύρνης κ.ά. Πολύ σημαντικό ρόλο στη διάδοση της καραμανλήδικης γραφής έπαιξε ο Ευαγγελινός Μισαηλίδης ο οποίος το 1851 άρχισε να εκδίδει στην Κωνσταντινούπολη την εφημερίδα Ανατολή, σε καραμανλήδικη γραφή.

Σημαντικοί Καραμανλήδες στην ελληνική ιστορία είναι οι εξής:

• Μητροπολίτης Γρεβενών Αιμιλιανός
• Προκόπιος Ικονίου
• Ικονίου Ιάκωβος

• Καππαδόκες
• λύρα Καππαδοκίας (κεμανές)

• (Αγγλικά) Doumanis, Nicholas (2013). Before the Nation: Muslim-Christian Coexistence and Its Destruction in Late-Ottoman Anatolia. OUP Oxford. ISBN 978-0-19-954704-3. 

• Κουμαριανού Αικατερίνη, Πιο κοντά στην καραμανλίδικη γραμματεία. Σημαντική συμβολή στη μελέτη της η μεταφορά στα ελληνικά ενός γεωγραφικού κειμένου του Iωάννη H. Kάλφογλου, Εφημ. "Καθημερινή", 7-9-2003^{[νεκρός σύνδεσμος]}

Καραμανλίδικα έντυπα διαθέσιμα στο διαδίκτυο

• Ιπατετναμέ :Γιάνι Γκερέκ ερκεκλερέ , γκερέκ δις εχληλερέ, ___.[Κωνσταντινούπολη] : Παρά Σ. Δ. και Θ. Α.,1840
• Αγιον Όρος ταριχί / Σωφρόνιος,μητροπολίτης Στρωμνίτσας. Αλιακιόζογλου, Σάββας Σ. / [χ.τ.] : Έκδοση Κ. Ζιβίδης ..., 1901
• Σεραφείμ,ο Πισσίδειος, μητροπολίτης Αγκύρας, Αζήμ πατησσάχ μοναστήρ Κύκκονουν, Βενετία, 1816.

Αυτό το λήμμα χρειάζεται επέκταση. Μπορείτε να βοηθήσετε την Βικιπαίδεια επεκτείνοντάς το.