Ειμαρμένη

fatum, fortuna) είναι η τύχη, η μοίρα, το αναπόφευκτο, το πεπρωμένο, αυτό που προκαθορίζει υπό ποιους όρους πρόκειται να συμβεί ένα γεγονός. Κατά τους αρχαίους φιλοσόφους η ειμαρμένη δύναμη είναι η δύναμη που υποτάσσει στην θέληση τους όλους τους ανθρώπους και τους θεούς, ακόμη και τον Δία.

Η λέξη προέρχεται από το αρχαίο ρήμα μείρομαι= παίρνω το μερίδιο που μου ανήκει. Ο Παρακείμενος του ρήματος είναι είμαρμαι, και η θηλυκή μετοχή του ειμαρμένη. Ειμαρμένος χρόνος είναι ο αυστηρά καθορισμένος χρόνος.

Την έννοια της ειμαρμένης την εισήγαγαν οι Ίωνες φιλόσοφοι. Ο Ηράκλειτος αναγνωρίζοντας ότι υπάρχει μια υπέρτατη αρχή στο σύμπαν, ο λόγος, σύμφωνα με τον οποίο γίνονται τα πάντα, υποστήριξε την ύπαρξη μιας νομοτέλειας στον κόσμο, της ειμαρμένης: τα πάντα γίνονται ‘’ καθ’ ειμαρμένην’’. Γράφει “ἔστι γὰρ εἱμαρμένα πάντως...”. απ.137. Γενικότερα, οι στωϊκοί φιλόσοφοι την θεωρούν τον υπέρτατο λόγο των πραγμάτων. Επίσης, ο Πυθαγόρας θεωρούσε την ειμαρμένη ως παγκόσμιο νόμο που επηρεάζει τον άνθρωπο από την ώρα που γεννιέται. Την ίδια αντίληψη μοιράζονταν και οι ατομικοί φιλόσοφοι Λεύκιππος και Δημόκριτος υποστηρίζοντας την επικράτηση της αναγκαιότητας και της Ειμαρμένης σε όλο τον κόσμο.

Δεν έχει όμως την έννοια της δύναμης ως τυφλή και άλογη, αλλά ως προϋπόθεση της λελογισμένης διακυβέρνησης και του προορισμού του κόσμου, των νόμων που διέπουν το σύμπαν.

Ο Αισχύλος αναφέρει την ειμαρμένη ως έκφραση του ακαταγώνιστου ηθικού νόμου.

• Χρ. Ηλιόπουλος, Αιτιοκρατία και Ελευθερία της Βούλησης

• Ντετερμινισμός ή αιτιοκρατία από το ebooks.edu.gr
• ΚΟΣΜΟΣ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ Ελληνική κοσμολογία και Δυτική εσχατολογία, σελ. 47