Το Διάγγελμα του προέδρου των ΗΠΑ Ουΐλσον (1918) , γνωστότερο και ως Διάγγελμα των 14 σημείων, ή Διάγγελμα των 14 όρων, ή απλούστερα Δεκατέσσερα Σημεία, (Fourteen Points), ή Δεκατέσσερις όροι, ήταν ένα ιστορικό και ιδιαίτερα βαρυσήμαντο ραδιοφωνικό διάγγελμα που εκφώνησε ο πρόεδρος των ΗΠΑ Γούντροου Ουίλσον στις 8 Ιανουαρίου του 1918, κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, που βασιζόμενο σε αρχές δικαίου εισήγαγε νέες αρχές σε διεθνές επίπεδο για την μεταπολεμική ειρήνη, επηρεάζοντας ιδιαίτερα αμφότερες τις τότε αντιμαχόμενες συμμαχίες.
Από την αρχή όταν ξέσπασε ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος ο πρόεδρος Ουΐλσον απέφυγε να εμπλέξει τις ΗΠΑ στις ένοπλες εντάσεις και διαμάχες μεταξύ των ευρωπαϊκών δυνάμεων. Ως γνωστό οι ΗΠΑ εισήλθαν τελικά στον πόλεμο, προσχωρώντας στη συμμαχία της Αντάντ, εναντίον των Κεντρικών Δυνάμεων στις 6 Απριλίου του 1917 με αφορμή τη βύθιση του υπερωκεάνιου ΛΟΥΖΙΤΑΝΙΑ, κατά τον γερμανικό υποβρυχιακό πόλεμο εναντίον εμπορικών πλοίων της ανταντικής συμμαχίας.
Ωστόσο, ο πρόεδρος Ουΐλσον, περίπου ένα χρόνο πριν, στις 18 Δεκεμβρίου του 1916 είχε απευθυνθεί με διακοίνωση στους εμπόλεμους της Ευρώπης με την οποία ζητούσε να λάβει γνώση των σκοπών που κάθε μία χώρα επεδίωκε εξακολουθώντας τις εχθροπραξίες. Η προσπάθειά του όμως εκείνη απέτυχε θεωρώντας (κατ' αμερικανική εκτίμηση) ότι η Γερμανία ή και άλλες χώρες - δυνάμεις δεν ήθελαν να επιτρέψουν στις ΗΠΑ ένα ρόλο διαιτητού τουλάχιστον στο νέο εδαφικό καθεστώς που δημιουργούσε ο πόλεμος.
Έτσι κατόπιν των παραπάνω ο πρόεδρος Ουΐλσον, συγκαλώντας μια ιδιαίτερα πολυμελή εξεταστική επιτροπή, γνωστή ως "Επιτροπή Έντουαρντ Χάουζ", που συγκροτούνταν από περίπου 150 μέλη, (ιστορικούς, εθνολόγους, νομικούς, αλλά και άλλους διακεκριμένους επιστήμονες), ζήτησε να του υποβάλει μια εμπεριστατωμένη μελέτη με σχετικές προτάσεις επί ηθικών αξιών ικανών που να εδραιώνουν την ειρήνη μεταξύ των χωρών αποδεσμεύοντας εθνικιστικές διαφορές, πάθη ή φιλοδοξίες. Με βάση την έκθεση που υποβλήθηκε, μετά από σχετικές έρευνες, προσδιορίστηκαν και συντάχθηκαν τα 14 βασικά σημεία του διαγγέλματος ως σημεία αφετηρίας ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων.
Βασικά θέματα των σημείων ή όρων του εν λόγω διαγγέλματος αφορούσαν κατά ίδια σειρά τα ακόλουθα:
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ Γούντροου Ουίλσον υπήρξε προηγουμένως καθηγητής ιστορίας και πολιτικής οικονομίας και πρύτανης του πανεπιστημίου Πρίνστον με ιδιαίτερα φιλελεύθερες ιδέες για μεταρρυθμίσεις. Το δε λεγόμενο "Ουϊλσόνειο δόγμα" ή "Ουϊλσόνειος ιδεαλισμός" που βασίστηκε στη θεωρία "άνευ νίκης ειρήνη" που είχε εξαγγείλει στις 22 Ιανουαρίου του 1917, (δέκα ημέρες πριν τη διακοπή των αμερικανο-γερμανικών σχέσεων), τον ανέδειξε τελικά κυρίαρχο ρυθμιστή των ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων στη λήξη του "Μεγάλου Πολέμου" στην Ευρώπη.
Οι αντιδράσεις επί του διαγγέλματος υπήρξαν διάφορες, τόσο θετικές, όσο και από επιφυλακτικές μέχρι και έντονα αρνητικές, ειδικότερα στα σημεία που συγκρούονταν με τεράστια οικονομικά συμφέροντα, δικαιώματα, αλλά και με τη νοοτροπία των ευρωπαϊκών Μεγάλων Δυνάμεων, ενώ αντιδράσεις σημειώθηκαν και μέσα στο αμερικανικό κοινοβούλιο.
Οι αντιδράσεις αυτές, φερόμενες αρχικά ως επιφυλάξεις έγιναν άμεσα αντιληπτές από τον Ουίλσον ο οποίος, κρίνοντας αναγκαία την παρουσία του στην Ευρώπη, επισκέφθηκε αρχικά τη Βρέστη (13 Δεκεμβρίου 1918) γενόμενος στη συνέχεια διαδοχικά δεκτός στη Γαλλία, Αγγλία και Ιταλία με ακράτητο λαϊκό ενθουσιασμό αλλά και με εμφανείς δυσχέρειες αμοιβαίας προσαρμογής αυτών επί των θέσεών του. Παρά τις προσπάθειές του μέσα στο επόμενο δίμηνο, το μόνο που είχε καταφέρει να γίνει αποδεκτό στη Σύνοδο Ειρήνης του Παρισιού που τελούσε υπό την προεδρία του Γάλλου πρωθυπουργού, ήταν η απόφαση της δημιουργίας της Κοινωνίας των Εθνών, ενώ σε όλα τα άλλα θέματα των ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων αναγκάστηκε να κάνει πολλές υποχωρήσεις, μέχρι ακόμα και αποδοχή εκστρατείας κατά της κομουνιστικής Ρωσίας με συμμετοχή αμερικανικού στρατού, ειδικότερα μετά τη νίκη των ρεπουμπλικάνων στις εκλογές του Κογκρέσου. Ακολούθως η εναντίον του αντίδραση άρχισε να διογκώνεται στη χώρα του, παρά το βραβείο Νόμπελ που του είχε απονεμηθεί. Συνέπεια αυτών ήταν τελικά, σε κάποια περιοδεία του στις ΗΠΑ, προκειμένου να πείσει την είσοδο της χώρας του στην ΚτΕ, να υποστεί εγκεφαλικό επεισόδιο, με επακόλουθο να χάσει στις εκλογές του 1920 και να αποσυρθεί παραμένοντας στην αφάνεια μέχρι τον θάνατό του.
Ιστορικό και ταυτόχρονα εκπληκτικό παρέμεινε το φαινόμενο οι ίδιοι οι Αμερικανοί ν' αποκηρύξουν ίσως τον ενδοξότερο πρόεδρό τους που ανύψωσε τις ΗΠΑ στο ανώτερο βάθρο επιβολής αρχών του διεθνούς δικαίου, αλλά και το γόητρο της πατρίδας τους παγκόσμια, από τη μέχρι τότε ανυπαρξία της σε διεθνή δρώμενα.
Από το εν λόγω διάγγελμα τις ελληνικές προσδοκίες αφορούσαν τα σημεία 11 και 12, τα οποία και έτυχαν ευνοϊκής αποδοχής, πλην όμως η μη αναφορά στη Βουλγαρία και τα θέματα διεκδικήσεων που σχετίζονταν μ' αυτή, είχε εγείρει ιδιαίτερες επιφυλάξεις. Παρόμοιες επιφυλάξεις είχαν δημιουργηθεί και σε άλλες χώρες της Βαλκανικής καθώς και στην Ιταλία γεγονός που εξανάγκασε τον πρόεδρο Ουίλσον, ένα μήνα αργότερα, στις 11 Φεβρουαρίου (1918), να αποσαφηνίσει τη στάση του έναντι εθνικών εν γένει διεκδικήσεων δηλώνοντας σχετικά: "όλες οι σαφώς καθορισμένες εθνικές βλέψεις θα πρέπει να λάβουν την πληρέστερη δυνατή ικανοποίηση, άνευ εισαγωγής νέων ή διαιώνιση παλαιότερων στοιχείων διχόνοιας και ανταγωνισμού ικανές να διαρρήξουν αργότερα την ειρήνη στην Ευρώπη και συνεπώς του κόσμου όλου".
Δύο μήνες αργότερα της παραπάνω αποσαφήνισης, στις 20 Απριλίου (1918) ο πρόεδρος Ουίλσον απηύθυνε ιδιαίτερο διάγγελμα προς τον ελληνικό λαό διαβεβαιώνοντας ότι: "θα παράσχει την πλήρη του υποστήριξη για την υπεράσπιση των δικαίων του κατά τις διαπραγματεύσεις της ειρήνης". Παρά ταύτα ένα χρόνο αργότερα στη Σύνοδο Ειρήνης των Παρισίων (1919) φερόταν σε πολλά σημεία να είχε υπαναχωρήσει.
This article uses material from the Wikipedia Ελληνικά article Διάγγελμα δεκατεσσάρων σημείων, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Το περιεχόμενο είναι διαθέσιμο υπό CC BY-SA 4.0 εκτός αν αναφέρεται διαφορετικά. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Ελληνικά (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.