Αρχαία Ελληνικά Νομίσματα

Στις Ελληνικές αποικίες, όπως στις Συρακούσες, και στη Σικελία κόβονταν τοπικά νομίσματα. Ασημένια νομίσματα κυκλοφόρησαν για πρώτη φορά το 550 π.Χ. στη Μικρά Ασία, και στην Αίγινα. Είχαν επάνω τους μια προτομή λιονταριού ή ταύρου στη Μικρά Ασία, και μια χελώνα στην Αίγινα.

 

Μεταλλικά μη ελληνικά νομίσματα αρχίζουμε να συναντάμε από το 2000 π.Χ. γενικά στη Μεσόγειο. Συνήθως ήταν κατασκευασμένα από μπρούντζο και είχαν τη μορφή κάποιου κατοικίδιου ζώου. Τα νομίσματα αυτά διαδόθηκαν πολύ γρήγορα, πράγμα που μας κάνει να υποθέσουμε ότι χρησίμευαν στις εμπορικές ανταλλαγές, αφού το εμπόριο άνθιζε την εποχή εκείνη. Επειδή είχαν ένα σχεδόν σταθερό μέγεθος και βάρος, αποτελούσαν ένα πρωτόγνωρο μα και ιδανικό μέσο ανταλλαγής, αφού οι ανταλλαγές γίνονταν με απλή μέτρησή τους όταν άλλαζαν χέρια.

Τα πρώτα νομίσματα κυκλοφόρησαν στη Λυδία περίπου από το 650 - 620 π.Χ. επί Βασιλέως Αλυάττη Β'. Είχαν σχήμα φυσικό, άμορφο, καθώς αποτελούντο από θρύμματα κεχριμπαριού που έφεραν τη σφραγίδα του βασιλιά, και μέχρι το 620 π.Χ. χωρίς άλλες απεικονίσεις. Μετά το 620 π.Χ. εμφανίζονται τα πρώτα νομίσματα από χρυσό, σε διάφορα μεγέθη που χρησίμευαν ως μέσο πληρωμής των έμμισθων πολεμιστών. Η κατασκευή τους απαιτούσε μια προκαθορισμένη ποσότητα σκόνης χρυσού, που την έλιωναν και τη σφράγιζαν με την προτομή του βασιλιά. Από την κυκλοφορία τέτοιων νομισμάτων απόκτησε ο βασιλιάς Κροίσος τη φήμη του, σύμφωνα με την οποία είχε αμύθητα πλούτη στη διάθεσή του.

 

Τα αρχαία ελληνικά νομίσματα διέθεταν τρεις αξίες, τη μεταλλική, την ονομαστική και την εμπορική. Η μεταλλική τους αξία εξαρτιόταν από το μέταλλό τους και ήταν μεγάλη όταν αυτά ήταν χρυσά, μικρότερη όταν ήταν αργυρά και κατά πολύ μικρότερη όταν ήταν χάλκινα. Η σχέση αργυρού-χρυσού δεν ήταν σταθερή και αυτό επηρέαζε τις νομισματικές ισοτιμίες μεταξύ των δύο μετάλλων.Μέχρι το 400 π.Χ. τα νομίσματα έγιναν το κατεξοχήν μέσο συναλλαγής σε ολόκληρη την αρχαία Ελλάδα, χωρίς όμως να επιβάλλεται ένα συγκεκριμένο νόμισμα. Απλά, σε κάθε περιοχή χρησιμοποιούσαν κάποιο συγκεκριμένο νόμισμα περισσότερο από τα άλλα. Με την πάροδο του χρόνου άρχισε να επικρατεί το Τετράδραχμο της Αττικής που ζύγιζε 17 γραμμάρια καθώς και άλλα νομίσματα ονομαστικής αξίας ενός Οβολού, δέκα και δώδεκα δραχμών, ενώ στις αποικίες της Σικελίας χρησιμοποιούνταν και το νόμισμα της λίτρας.

Ταυτόχρονα εξελίσσεται η καλλιτεχνική επεξεργασία των νομισμάτων που τώρα τα διακοσμούσαν διάφορες μορφές θεών και ζώων. Η κοπή τους γίνεται με τη βοήθεια του σφυριού και του αμονιού, γι' αυτό και πολλά από τα νομίσματα της εποχής αυτής δεν έχουν άρτια εικόνα, ενώ το σχήμα τους δεν είναι πάντα ακριβώς στρογγυλό.

Η απεικόνιση του βασιλιά στην Ελλάδα αρχίζει να συνηθίζεται από την εποχή των επιγόνων του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Ως πρώτη ύλη συνέχισε να χρησιμοποιείται το ασήμι, ενώ τα μικρά νομίσματα ήταν από χαλκό και είχαν ονομαστική αξία μεγαλύτερη της υλικής τους αξίας. Στη Ρωμαϊκή εποχή τα ελληνικά νομίσματα κατασκευάζονται από χαλκό ή μπρούντζο, ενώ ο άργυρος σπανίζει.

• Maria Radnoti-Alföldi: Antike Numismatik. Teil 1: Theorie und Praxis, von Zabern, Mainz 1978 (Kulturgeschichte der antiken Welt, Bd. 2) ISBN 3-8053-0230-4
• Maria Radnoti-Alföldi: Antike Numismatik. Teil 2: Bibliographie, von Zabern, Mainz 1978 (Kulturgeschichte der antiken Welt, Bd. 2) ISBN 3-8053-0335-1
• Κώστας Μπουραζέλης-Κατερίνα Μεϊδάνη, Αποταμίευση και Διαχείριση Χρήματος στην Ελληνική Ιστορία, Αθήνα 2011, ISBN 978-960-14-2461-3

• Συλλογή αρχαίων Ελληνικών νομισμάτων
•   Ιστορία του Ελληνικού νομίσματος: Από την αρχαιότητα στο Βυζάντιο (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
•   Ιστορία του Ελληνικού νομίσματος: Η χρυσή ακμή (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
•   Ιστορία του Ελληνικού νομίσματος: Μύθος και νόμισμα (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)