Чăваш Кухни

Урăх халăхсен апат-çимĕçĕнчен питех уйрăлса тăмасть. Çав вăхăтрах хăйне çеç тивĕçлĕ уйрăм палăрăмсем пуррине те тунмалла мар.

Чăваш кухнине çине вырăс, тутар, удмурт, мари кухнисем сĕм янă пулсан та, халăх йăлинчи хăйне палăртакан йĕрсене хăварнă. Чăваш кухнине кĕрекен тĕп çимĕç - пахча çимĕçĕ. Чăвашсем тахçантанпах çĕр ĕçĕпе тата выльăх ĕрчетне. Аш ытларах хĕлле çинĕ, ун чухне çутăпа холодильник пулман. XIX ĕмĕрĕн вĕçĕнче çĕрулми çиме тытăннă. Унсăр çырла, кăмпа, мăйăр та çисе пурăннă.

Тĕрлĕрен яшка: техĕмлĕ аш яшки е пулă бульонĕ, çăра аш яшки (шӳрпе), серте яшки, сĕт яшки, турăх яшки (сивĕтнĕ яшка).

Чăваш çăкăрсăр пĕртте апатланмасть, темелле. Халăх хăй тĕнĕпе пурăннă саманара çăкăр сăваплă çимĕç шутланнă, ăна çемьере аслисем кăна касма тивĕç пулнă.

Чăвашсем ĕлĕкренех кĕрпе, çырла, пахча çимĕç, тăпăрч, аш е пулă (хуплу) кукăльне пĕçереççĕ. Çĕрулми йăлана кĕрсен, унран пашалу тата пӳремеч хатĕрлеме тытăнаççĕ. Çатма çинче пахча çимĕç икерчи пеçернĕ.

Чăвашсем ĕлĕк нумай килти выльăх: сурăх, хур, кăвакал, чăх, ĕне, лаша, вырăссем хыççăн сысна та усрама тытăннă, аш-какай, çăмарта çинĕ. Уява сурăх ашĕнчен шăрттан туса пĕçернĕ. Мулкач ашне кăмăлланă. Çырмаран, кӳлĕрен пулă тытнă.

Ытларах ĕне, качака сĕтне ĕçнĕ. Ăна хăйне уйрăммăн, çаплах йӳçтерсе турăх туса ĕçнĕ. Унран тăпăрчă тата чăкăт хатĕрленĕ. [[Хăйма|Хăймран] ĕне çăвĕ туса çинĕ. Сайра хутра тăпăрчран тунă çимене паранкăна (çĕрулмие) та хушнă.

Пыл тĕп пылак çимĕç шутланнă. Унран кăрчама тунă, салата хушнă.

Чăвашсем сăра вĕретме XIX ĕмĕрĕн иккĕмĕш пайĕнче тытăннă. Чăваш сăрине урпа е ыраш тĕшшисене шӳтерсе лартнă хыççăн пĕçернĕ. Шупашкарта сăра музейĕ ĕçлет.

Çаплах, йăлари çакнашкал ĕçмесем: юçĕ, кăрчама, пыл сăри, турăх, уйран, кăмăс, хурӑн сӗткенӗ.

Çаплах чей, компот тата кăвас ĕçеççĕ.

• Сергеева Евгения Валерьевна. ТРАДИЦИОННЫЕ МУЧНЫЕ ИЗДЕЛИЯ В СИСТЕМЕ ЖИЗНЕОБЕСПЕЧЕНИЯ ЧУВАШЕЙ И МАРИЙЦЕВ 2018 ҫулхи Ака уйӑхӗн 20-мӗшӗнче архивланӑ..

• Чувашская кухня. Портал чувашской культуры. çăлкуçран архивланă 14 Ҫу уйӑхӗн 2012. Тĕрĕсленĕ 9 Пуш уйӑхӗн 2012.
• Даниил Головин. Чувашская кухня. кулинария России. KEDEM.RU. çăлкуçран архивланă 14 Ҫу уйӑхӗн 2012. Тĕрĕсленĕ 9 Пуш уйӑхӗн 2012.