Dobruca Şivesi: Dobruca tatar tili

Dobrucada ve Türkiyede yaşağan qırımtatarlar qonuşa.

Qırımda laf etilgen çöl şivesinden bir qaç farqı bar. Meselâ, ç→ş deñişimi bar (içün = işün, çöl = şöl, içimlik = işimlik v.b.), aynı zamanda daa çoq f→p deñişimi tapıla (Fil = Pil, faqat = paqat, laf = lap v.b.) ve bazı sözlerde u→o deñişimi bar (bu = bo, bunıñ = bonıñ v.b.).

Dobrucada tatar tili üç parçağa ayırıla:

• Dobruca Noğaycası – Tulça ve Köstenceden uzaq yaqlarda qonuşula..

• Dobruca Tatarcası – Köstencede ve etrafında qonuşula.

• Dobruca Tatçası – Dobriçte ve etrafında qonuşula.

Romaniyanıñ Dobruca regionında yaşağan qırımtatarlar biraz başqa bir elifbe qullanalar. 1956 senesi Romaniyada qırımtatarlar şimdikinden daa farqlı bir elifbe qullanadı. Bu elifbe o zamanda qırımtatarlarğa mektepte üretiledi. O eski elifbede şu arfler tapıladı:
A a, Á á, B b, Č č, D d, E e, F f, G g, Ğ ğ, H h, I i, Í í, Î î, J j, K k, L l, M m, N n, Ñ ñ, O o, Ó ó, P p, R r, S s, Ș ș, T t, Ț ț, U u, Ú ú, V v, W w, Y y, Z z.

Şimdiki qullanılğan elifbeden qırımda qullanılğan elifbeden farqlı olaraq Ĭ ĭ ve W w arfleri bar, Ğ ğ ve Q q arifleri yoq. Soñki yılları Dobruca tatarlarınıñ bazıları da elifbemiz Qırımdakisine daa yaqın olsun dep Ğ ğ ve Q q ariflerini qullanalar.

Dobrucada şimdi qullanılğan elifbe (UDTTMR tarafından):
A a, B b, С c, Ç ç, D d, E e, F f, G g, Ğ ğ, H h, I ı, İ i, Ĭ ĭ, J j, K k, Q q, L l, M m, N n, Ñ ñ, O o, Ö ö, P p, R r, S s, Ş ş, T t, U u, Ü ü, V v, W w, Y y, Z z.

• ĭ arfi qısqa [ɪ] sesi içün qullanıla: bĭrĭnşĭ, tĭlĭmĭz, i arfi uzun [i] içün: faiz, ciddiy (Qırımda em uzun [i], em qısqa [ɪ] i arfinen işaretlene: birinci, tilimiz, faiz, ciddiy).

• w arfi [w] sesi içün qullanıla: aluw, qawğa, v arfi [v] içün: vulkan (Qırımda em [v], em [w] v arfinen işaretlene: aluv, qavğa, vulkan).

Taner Murat başqa elifbelerde qullanğan. Onıñ qullanğanı latin elifbesi Bukarest Universitetinden edi, Á, Ç, Ğ, Ñ, Î, Í, Ó, Ş, Ú ariflerini içere edi. Ve kiril elifbesini Ә, Җ, І, Ң, Ө, Ү, Ў ariflerinen qullanğan. Birde eski Türk yazuvı ve Arap-Fars elifbesini ڭ arifinen qullanğan.

• Romanian Tatar language communication in the multicultural space
• THE TURKISH LANGUAGE SPOKEN BY THE TURK-TATAR COMMUNITY LIVING IN ROMANIA
• As an Extra Small Language Romanian Tatar Turkish