dŏng-Nièng Gĭng-Dáng/1 Nguŏk

/ 參考閩東語漢字其版本。

1 nguŏk 1 hô̤: Nguòng-dáng

 

• 1801 nièng: Dâi Bók-liĕk-diĕng gâe̤ng Ái-ī-làng ciáng-sék cū-siàng Dâi Bók-liĕk-diĕng gâe̤ng Ái-ī-làng Lièng-hăk Uòng-guók.
• 1801 nièng: É-dâi-lé tiĕng-ùng-hŏk-gă Giuseppe Piazzi huák-hiêng ā̤-giàng-sĭng Ceres, cuòi sê tàu lăk ké̤ṳk nè̤ng huák-hiêng gì siēu-giàng-sĭng.
• 1863 nièng: Mī-guók cūng-tūng Abraham Lincoln huák-buó gì Gāi-huóng Nù-lâ̤ Sŏng-ngiòng ciáng-sék sĕng-hâu, ciā sŏng-ngiòng ciō-diŏng Mī-lé-giĕng Lièng-mèng-guók tūng-dê dê-kṳ̆ gì ŭ-cṳ̄ng-nè̤ng nù-lâ̤ ô ìng-sĭng cê̤ṳ-iù.
• 2002 nièng: Dáik-guók, Huák-guók, É-dâi-lé, Hò̤-làng dēng-dēng 11 ciáh Ĕu-ciŭ Lièng-mèng gì guók-gă ciáng-sék kăi-sṳ̄ sāi Euro(dù) có̤ liù-tŭng huó-bê.

1 nguŏk 2 hô̤:

 

• 69 nièng: Lò̤-mā Dá̤-guók găk Germania Superior gì gŭng-tuàng huāng-dó̤i huòng-dá̤ Galba, gó-chṳ̄ buâng-luâng, lĭk Vitellius có̤ huòng-dá̤.
• 366 nièng: Iā sâ̤ Alemanni nè̤ng chiŏng guó giék-bĭng gì Rhein Ò̤ chĭng-liŏh Lò̤-mā Dá̤-guók.
• 1492 nièng: Granada Emir Guók hióng Castilla gâe̤ng Aragón dàu-hòng, Să̤-băng-ngà gì Cái-cĭng-hŭk Ông-dông (Reconquista, dù) giék-sók.
• 1942 nièng: Dâ̤-nê-ché̤ṳ Sié-gái Dâi-ciéng: Hĭ-lĭ-pĭng gì siū-hū Manila ké̤ṳk Nĭk-buōng ciéng-liāng.

1 nguŏk 3 hô̤:

 

• 1521 nièng: Gáu-huòng Leo 10-sié mêng-lêng ciŏng Dáik-guók cŭng-gáu gāi-gáik-gă Martin Luther dṳ̆k-chók gáu-huôi.
• 1777 nièng: Mī-guók Dŭk-lĭk Ciéng-cĕng: George Washington dái-liāng Mī-guók bĭng găk Princeton páh iàng Ĭng-guók buô-dôi(dù).
• 1868 nièng: Mìng-dê Mì-sĭng: Nĭk-buōng ciáng-sék sŏng-buó hié-dṳ̀ Edo Mŭk-hū.
• 1958 nièng: Ĭng-guók ciŏng ĭ găk Caribe Hāi gì 10 ciáh sĭk-mìng-dê hăk siàng Să̤ Éng-dô Lièng-băng.

1 nguŏk 4 hô̤:

 

• 1762 nièng: Ĭng-guók sŏng-buó hióng Să̤-băng-ngà kŭi-ciéng, Chék-nièng Ciéng-cĕng báuk-huák.
• 1896 nièng: Utah ciáng-sék biéng-siàng Mī-guók gì dâ̤ 45 ciáh ciŭ.
• 1948 nièng: Miēng-diêng téng Ĭng-guók dŭk-lĭk.
• 2010 nièng: Ā-lá-báik Lièng-hăk Dâi-gŭng-guók Dubai gì Burj Khalifa(dù) ciáng-sék kăi-sṳ̄ sāi, cuòi iâ sê gĭng-dáng sié-gái siông có̤i gèng gì chió.

1 nguŏk 5 hô̤:

 

• 1477 nièng: Bourgogne Gŭng-ciók Ṳ̄ng-gāng gì Charles(dù) găk Nancy ké̤ṳk Huák-guók buô-dôi tài sī, cĭ-hâiu Bourgogne Gŭng-guók ké̤ṳk Huák-guók siăh lâi.
• 1919 nièng: Dáik-guók Gĕ̤ng-ìng-dōng găk Dáik-guók München sìng-lĭk, ī-hâiu huák-diēng siàng Nazi Dōng.
• 1968 nièng: Alexander Dubček dŏng-sōng Ciĕk-káik Gê̤ṳng-sāng-dōng gì dâ̤ 1 cṳ̆-gé, găk Ciĕk-káik kŭi-diēng gì céng-dê mìng-ciō gāi-gáik (Prague Cĭ Chŭng).
• 1976 nièng: Kampuchea gì È̤ng-sáik Khmer huák-buó sĭng gì hiēng-huák, ciŏng guók-miàng gāi-siàng Mìng-ciō Kampuchea.

1 nguŏk 6 hô̤:

 

• 1449 nièng: Dĕ̤ng Lò̤-mā Dá̤-guók gì huòng-dá̤ Konstantinos 11-sié Palaiologos ciáng-sék dĕng-gĭ, ĭ sê ciā guók có̤i-hâiu siŏh ciáh huòng-dá̤.
• 1838 nièng: Alfred Vail tàu huòi iēng-sê sāi dók gâe̤ng huàng diòng séng-hô̤ gì diêng-bó̤ hiê-tūng, ciā hiê-tūng ī-hâiu huák-diēng siàng Morse diêng-mā.
• 1839 nièng: Ĕu-ciŭ có̤-duâi-hŭng, Ái-ī-làng Dublin 20% gì chió dŭ ké̤ṳk có̤ sáng-dāu--kó̤. Cuòi sê 300 nièng cĭ-găng Ĕu-ciŭ có̤i ngièng-dâe̤ng gì duâi-hŭng (Duâi-hŭng gì màng-buŏ).
• 1912 nièng: Dáik-guók dê-lī-hŏk-gă Alfred Wegener tàu huòi tì chók Dâi-lṳ̆k iè-dông gā-siók(dù).

1 nguŏk 7 hô̤:

 

• 1558 nièng: François de Guise dái-liāng Huák-guók buô-dôi ciéng-liāng Ĭng-guók găk Ĕu-ciŭ dâi-lṳ̆k có̤i-hâiu siŏh ciáh siàng-chê Calais.
• 1610 nièng: Galileo Galilei huák-hiêng Mŭk-sĭng gì ôi-sĭng Ganymede, Callisto, Io gâe̤ng Europa, ciā 4 lăk ôi-sĭng cà̤ hô̤ lā̤ "Galileo ôi-sĭng"(dù).
• 1782 nièng: Báe̤k-mī Ngṳ̀ng-hòng găk Philadelphia kŭi-ngiĕk, cuòi sê Mī-guók tàu gă siŏng-ngiĕk ngṳ̀ng-hòng.
• 1927 nièng: Mī-guók Niū-iók gâe̤ng Ĭng-guók Lùng-dŭng cĭ-găng kăi-sṳ̄ â̤ tŭng diêng-uâ, cuòi sê tàu dèu kuā-dâi-iòng gì diêng-uâ siáng-lô.

1 nguŏk 8 hô̤:

 

• 1297 nièng: François Grimaldi gióng-lĭk Monaco.
• 1828 nièng: Mìng-ciō-dōng găk Mī-guók Maryland gì Baltimore sìng-lĭk.
• 1926 nièng: Bảo Đại dĕng-gĭ có̤ Uŏk-nàng có̤i-hâiu siŏh ciáh huòng-dá̤.
• 1959 nièng: Charles de Gaulle(dù) cêu-êng Huák-guók cūng-tūng.

1 nguŏk 9 hô̤:

 

• 1127 nièng: Gĭng-guók buô-dôi ciéng-liāng Báe̤k-sóng gì siū-dŭ Biêng-gĭng (gĭng-dáng Ò̤-nàng Kăi-hŭng), Báe̤k-sóng miĕk-uòng.
• 1760 nièng: Durrani Dá̤-guók gì Emir Ahmad Shah Durrani găk Barari Ghat páh iàng Marathi nè̤ng.
• 1822 nièng: Buò-dò̤-ngà guók-uòng João 6-sié iĕu-giù tái-cṳ̄ Pedro 1-sié(dù) téng Bă-să̤ diōng-lì, tái-cṳ̄ ng-tiăng, gūi-ā-nguŏk-nĭk ī-hâiu Bă-să̤ dŭk-lĭk.
• 1960 nièng: Ăi-gĭk ciáng-sék kăi-sṳ̄ kī Aswan Tì-bá.

1 nguŏk 10 hô̤:

 

• Sèng 49 nièng: Julius Caesar dái-liāng buô-dôi chiŏng guó Rubicon Ò̤, Lò̤-mā Nô̤i-ciéng báuk-huák.
• 9 nièng: Uòng Mōng chuâng-ôi, gióng-lĭk Sĭng-dièu, Să̤-háng miĕk-uòng.
• 1430 nièng: Bourgogne Gŭng-ciók Hō̤-nè̤ng Philippe(dù) sìng-lĭk Gĭng-iòng-mò̤ Kiè-sê̤ṳ-tuàng.
• 1870 nièng: John D. Rockefeller găk Mī-guók Ohio gì Cleveland sìng-lĭk siŏh-iù gŭng-sĭ Standard Oil.

1 nguŏk 11 hô̤:

 

• 630 nièng: Muhammad gâe̤ng ĭ gì ciĕ-tì-ciā ciéng-liāng Mecca, Quraysh gă-cŭk dàu-hòng.
• 1787 nièng: William Herschel huák-hiêng tiĕng-uòng-sĭng gì ôi-sĭng Titania gâe̤ng Oberon.
• 1851 nièng: Hùng Séu-ciòng dái-liāng Bái-siông-dá̤-huôi gì ciĕ-tì-ciā găk Guōng-să̤ Gĭng-dièng (金田, gĭng-dáng sṳ̆k Guōng-să̤ Gói-gē̤ng) cô̤-huāng, gáu-muōi gióng-lĭk Tái-bìng-tiĕng-guók.
• 1923 nièng: Ĭng-ôi Dáik-guók mò̤-niĕ-ài áng Versailles Dèu-iók gì giĕ-dêng buòi-cièng, Huák-guók gâe̤ng Bī-lé-sì ciéng-liāng Dáik-guók gì gĕ̤ng-ngiĕk siàng-chê Ruhr(dù).

1 nguŏk 12 hô̤:

 

• 1554 nièng: Bayinnaung(dù) găk Pegu ciáng-sék dĕng-gĭ có̤ Miēng-diêng guók-uòng.
• 1932 nièng: Hattie Wyatt Caraway ciáng-sék cêu-êng Mī-guók Chăng-ngiê-iêng ngiê-uòng. Ĭ sê Mī-guók tàu ciáh nṳ̄ gì chăng-ngiê-uòng.
• 1964 nièng: Zanzibar Gáik-mêng: John Okello tŭi-huăng Zanzibar gì sultan Jamshid bin Abdullah, gióng-lĭk Zanzibar Ìng-mìng Gê̤ṳng-huò-guók.
• 1970 nièng: C. Odumegwu Ojukwu liāng-dô̤ gì Biafra hióng Nigeria dàu-hòng, Nigeria Nô̤i-ciéng giék-sók.

1 nguŏk 13 hô̤:

 

• 532 nièng: Ĭng-ôi dó̤i huòng-dá̤ Justinianus 1-sié(dù) bók-muāng, Dĕ̤ng Lò̤-mā Dá̤-guók huák-sĕng Nika cĭ luâng.
• 1435 nièng: Gáu-huòng Eugenius 4-sié huák-buó mêng-lêng, géng-cī Să̤-băng-ngà sāi Canaria Gùng-dō̤ gì nguòng-cê̤ṳ-mìng Guanche nè̤ng có̤ nù-lâ̤.
• 1888 nièng: Mī-guók gì Guók-gă Dê-lī Hiĕk-huôi sìng-lĭk.
• 1893 nièng: Mī-guók Hāi-gŭng Lṳ̆k-ciéng-dôi gì bĭng sô̤i gŭng-gāng USS Boston diē gáu Hawaii Uòng-guók gì siū-dŭ Honolulu, huòng-cī Hawaii nṳ̄-uòng Liliʻuokalani hié-dṳ̀ Ché̤ṳ-dŏ̤ Hiēng-huák.

1 nguŏk 14 hô̤:

 

• 1907 nièng: Jamaica Kingston huák-sĕng dê-cīng, sĕng--kó̤ 1,000 nè̤ng.
• 1911 nièng: Nò̤-ŭi mŏk-hiēng-gă Roald Amundsen dái gì Nàng-gĭk mŏk-hiēng-dôi găk Nàng-gĭk-ciŭ dĕ̤ng-buô gì Ross Bĭng-gá dĕng-lṳ̆k.
• 1953 nièng: Josip Broz Tito(dù) dŏng-sōng Nàng Sṳ̆-lá-hŭ Siâ-huôi-ciō-ngiê Lièng-băng Gê̤ṳng-huò-guók gì tàu ciáh cūng-tūng.
• 1960 nièng: Ó̤-ciŭ sìng-lĭk cê-gă gì dṳ̆ng-iŏng ngṳ̀ng-hòng Ó̤-ciŭ Cṳ̆-bê Ngṳ̀ng-hòng.

1 nguŏk 15 hô̤:

 

• 1759 nièng: Dâi-ĭng Báuk-ŭk-guāng(dù) ciáng-sék hióng báh-sáng kŭi-huóng.
• 1962 nièng: Hĭ-lé-nà̤ Mā-gì-dóng gì Derveni huák-hiêng Derveni să-chāu-cāi, cuòi sê Ĕu-ciŭ hièng-còng có̤i cā gì ùng-cê chiū-gō̤.
• 2001 nièng: Wiki ciáng-sék siông-siáng.
• 2022 nièng: Tonga gì Hunga Tonga-Hunga Haʻapai Huōi-săng báuk-huák.

1 nguŏk 16 hô̤:

 

• Sèng 27 nièng: Gaius Julius Caesar Octavianus ciék-sêu Lò̤-mā Nguòng-lō̤-iêng ké̤ṳk gì chĭng-hô̤ "Augustus", ciáng-sék gióng-lĭk Lò̤-mā Dá̤-guók.
• 1547 nièng: Moskva Dâi-gŭng Ivan 4-sié (Kūng-buó gì Ivan, dù) cê̤ṳ-chĭng Ngò̤-lò̤-sṳ̆ tsar, ciáng-sék gióng-lĭk Ngò̤-lò̤-sṳ̆ Dá̤-guók.
• 1934 nièng: Dṳ̆ng-huà Mìng-guók buô-dôi ciéng-liāng Hók-ciŭ, Hók-gióng Sê̤ṳ-biéng sék-bâi.
• 1991 nièng: Mī-guók liāng-dô̤ gì dŏ̤-guók lièng-gŭng ciáng-sék hióng Iraq kŭi-ciéng, chăng-gă Hāi-uăng Ciéng-cĕng.

1 nguŏk 17 hô̤:

 

• 1377 nièng: Gáu-huòng Gregorius 11-sié téng Huák-guók gì Avignon buăng diōng gáu Lò̤-mā bâing-gŭng.
• 1595 nièng: Huák-guók Cŭng-gáu Ciéng-cĕng: Huák-guók guók-uòng Henri 4-sié sŏng-buó hióng Să̤-băng-ngà kŭi-ciéng.
• 1893 nièng: Lorrin A. Thurston găk Mī-guók ciĕ-tì cĭ-hâ huák-dông céng-biéng(dù), tŭi-huăng Hawaii nṳ̄-uòng Liliʻuokalani.
• 1899 nièng: Mī-guók ciéng-liāng Tái-bìng-iòng dài-dŏng gì Wake Dō̤.

1 nguŏk 18 hô̤:

 

• 1126 nièng: Báe̤k-sóng huòng-dá̤ Sóng Hŭi-cŭng ciŏng huòng-ôi diòng ké̤ṳk ĭ gì giāng Sóng Kĭng-cŭng.
• 1701 nièng: Friedrich 1-sié(dù) găk Königsberg (gĭng-dáng Ngò̤-lò̤-sṳ̆ gì Kaliningrad) sŏng-buó cê-gă sê Puō-lū-sê̤ṳ guók-uòng, gióng-lĭk Puō-lū-sê̤ṳ Uòng-guók.
• 1778 nièng: Ĭng-guók mŏk-hiēng-gă James Cook huák-hiêng Hawaii Gùng-dō̤, ciŏng ciā dê-huŏng kī-miàng hô̤ lā̤ "Sandwich Gùng-dō̤".
• 1896 nièng: Henry Louis Smith tàu huòi diēng-sê ĭ huák-mìng gì X siâ-siáng gĭ.

1 nguŏk 19 hô̤:

 

• 1817 nièng: José de San Martín dái-liāng 5,423 ciáh sê̤ṳ-bĭng téng Argentina huăng-guó Andes Săng-mĕk(dù), cĭ-hâiu gāi-huóng Chile gâe̤ng Peru.
• 1839 nièng: Ĭng-guók Dĕ̤ng Éng-dô Gŭng-sĭ ciéng-liāng Aden.
• 1915 nièng: Huák-guók huák-mìng-gă Georges Claude sĭng-chiāng ngà̤-hùng-dĕng dĕng-guāng gì ciŏng-lé.
• 1946 nièng: Mī-guók ciŏng-gŭng Douglas MacArthur găk Nĭk-buōng Dĕ̤ng-gĭng siék Uōng-dĕ̤ng Guók-cié Gŭng-sê̤ṳ Huák-dìng, ciŏng-muòng dò̤ lì sīng-puáng Nĭk-buōng găk Nê Ciéng dài-dŏng gì ciéng-cĕng cô̤i-huâng.

1 nguŏk 20 hô̤:

 

• 1320 nièng: Władysław 1-sié Łokietek(dù) dĕng-gĭ có̤ Pŏ̤-làng guók-uòng.
• 1887 nièng: Mī-guók Chăng-ngiê-iêng ṳ̄ng-hṳ̄ Mī-guók hāi-gŭng sāi Cĭng-ciŏ-gē̤ng (Pearl Harbor) có̤ gĭ-dê.
• 1942 nièng: Nazi Dáik-guók găk Báik-lìng gì Wannsee kŭi-huôi, giók-dêng dù-sák Iù-tái-nè̤ng.
• 1974 nièng: Dṳ̆ng-guók gâe̤ng Uŏk-nàng Gê̤ṳng-huò-guók găk Să̤-să Gùng-dō̤ huák-sĕng hāi-ciéng, Dṳ̆ng-guók ciéng-liāng gó̤-lòng ciáh gùng-dō̤.

1 nguŏk 21 hô̤:

 

• 763 nièng: Abbas Khalifah Guók déng-ák Basra (gĭng-dáng sṳ̆k Iraq) gì Alids buâng-luâng.
• 1774 nièng: Abdul Hamid 1-sié dĕng-gĭ có̤ Osman Dá̤-guók gì sultan.
• 1793 nièng: Huák-guók guók-uòng Louis 16-sié ké̤ṳk niăh lā̤ tài-tàu(dù).
• 1919 nièng: Ái-ī-làng sŏng-buó téng Ĭng-guók dŭk-lĭk.

1 nguŏk 22 hô̤:

 

• 1506 nièng: Tàu siŏh piĕ Sôi-sê̤ṳ Ôi-bĭng gáu Vaticano bō̤-hô Lò̤-mā Gáu-dìng gâe̤ng gáu-huòng.
• 1517 nièng: Selim 1-sié(dù) dái-liāng Osman Dá̤-guók buô-dôi găk Ridaniya páh iàng Mamluk Sultan Guók, ciéng-liāng Ăi-gĭk.
• 1863 nièng: Pŏ̤-làng, Lithuania gâe̤ng Belarus huák-sĕng huāng-dó̤i Ngò̤-lò̤-sṳ̆ tūng-dê gì kī-ngiê, buóh siōng tṳ̀ng-sĭng gióng-lĭk Pŏ̤-làng Lithuania Ruthenia Lièng-băng, có̤i-cṳ̆ng sék-bâi.
• 1879 nièng: Zulu Ĭng-guók Ciéng-cĕng: Zulu Uòng-guók găk Isandlwana páh iàng Ĭng-guók buô-dôi.

1 nguŏk 23 hô̤:

 

• 1368 nièng: Ciŏ Nguòng-ciŏng(dù) ciáng-sék dĕng-gĭ có̤ huòng-dá̤, gióng-lĭk Mìng-dièu.
• 1556 nièng: Dṳ̆ng-guók Siēng-să̤ huák-sĕng duâi dê-cīng, sĕng--kó̤ iā sâ̤ nè̤ng.
• 1571 nièng: Uòng-gă Gău-ĭk-sū găk Ĭng-guók Lùng-dŭng kŭi-ngiĕk.
• 1719 nièng: Ĕu-ciŭ guók-gă Liechtenstein gióng-lĭk.

1 nguŏk 24 hô̤:

 

• 41 nièng: Lò̤-mā Dá̤-guók huòng-dá̤ Caligula(dù) ké̤ṳk nè̤ng áng-sák.
• 1438 nièng: Basel Huôi-ngiê câng-dìng Gáu-huòng Eugenius 4-sié gì guòng-lĭk.
• 1859 nièng: Alexandru Ioan Cuza gióng-lĭk Moldavia gâe̤ng Wallachia Lièng-hăk Gŭng-guók, ciā guók-gă ī-hâiu gāi-miàng Romania.
• 1946 nièng: Lièng-hăk-guók tŭng-guó giók-ngiê, sìng-lĭk Lièng-hăk-guók Nguòng-cṳ̄-nèng Ūi-uòng-huôi.

1 nguŏk 25 hô̤:

 

• 750 nièng: Abbas Khalifah Guók găk Zab páh iàng Umayya Khalifah Guók, ciŏng ĭ miĕk-uòng.
• 1554 nièng: Ià-sŭ-huôi diòng-gáu-sê̤ṳ José de Anchieta gióng-lĭk São Paulo.
• 1575 nièng: Buò-dò̤-ngà sĭk-mìng-ciā Paulo Dias de Novais găk Angola gióng-lĭk siàng-chê Luanda.
• 1961 nièng: Mī-guók cūng-tūng John F. Kennedy(dù) ciō-tì tàu huòi cūng-tūng diêng-sê sĭng-ùng huák-buó-huôi.

1 nguŏk 26 hô̤: Ó̤-ciŭ: Ó̤-ciŭ Nĭk; Éng-dô: guók-kéng

 

• 661 nièng: Rashidun Khalifah Guók có̤i-hâiu siŏh ciáh khalifah Ali ké̤ṳk nè̤ng áng-sák.
• 1788 nièng: Arthur Phillip dái-liāng Ĭng-guók hāi-gŭng găk Ó̤-ciŭ dĕ̤ng-nàng-buô gióng-lĭk siàng-chê Sydney.
• 1837 nièng: Michigan ciáng-sék biéng-siàng Mī-guók gì dâ̤ 26 ciáh ciŭ.
• 1841 nièng: Dâ̤-ék-ché̤ṳ Ă-piéng Ciéng-cĕng: Ĭng-guók sĭk-mìng-ciā Gordon Bremer(dù) ciéng-liāng Hiŏng-gē̤ng-dō̤, sìng-lĭk Ĭng-guók liāng Hiŏng-gē̤ng.

1 nguŏk 27 hô̤: Iù-tái-nè̤ng Duâi Dù-sák Gé-niêng Nĭk

 

• 1606 nièng: Chăng-gă Huōi-iŏh Ĭng-mèu gì Guy Fawkes dēng-dēng gūi ciáh nè̤ng kăi-sṳ̄ sêu gáu Ĭng-guók céng-hū gì sīng-puáng.
• 1820 nièng: Ngò̤-lò̤-sṳ̆ mŏk-hiēng-gă Fabian Gottlieb von Bellingshausen gâe̤ng Mikhail Lazarev huák-hiêng Nàng-gĭk-ciŭ.
• 1880 nièng: Mī-guók huák-mìng-gă Thomas Edison dáik gáu dĕng-páu gì ciŏng-lé.
• 1983 nièng: Sié-gái có̤i dòng gì cūi-hâ dôi-dô̤ Seikan Dôi-dô̤(dù) cŏk tŭng, ciā dôi-dô̤ lièng-giék Nĭk-buōng gì Honshū gâe̤ng Hokkaidō.

1 nguŏk 28 hô̤:

 

• 1624 nièng: Thomas Warner găk Saint Kitts gióng-lĭk sĭk-mìng-dê, cuòi sê Ĭng-guók găk Caribe Hāi dê-kṳ̆ gì tàu ciáh sĭk-mìng-dê.
• 1724 nièng: Ngò̤-lò̤-sṳ̆ huòng-dá̤ Pyotr 1-sié găk Sankt-Peterburg sìng-lĭk Ngò̤-lò̤-sṳ̆ Kuŏ-hŏk-iêng.
• 1813 nièng: Ĭng-guók nṳ̄ cáuk-gă Jane Austen chók-bēng siēu-siók Ngô̤-mâng gâe̤ng Piĕng-giéng.
• 1871 nièng: Puō-Huák Ciéng-cĕng: Puō-lū-sê̤ṳ Uòng-guók ciéng-liāng Huák-guók siū-dŭ Bă-là̤(dù).

1 nguŏk 29 hô̤:

 

• 1856 nièng: Ĭng-guók gì Victoria Nṳ̄-uòng mêng-lêng siék Victoria Sĕk-cê Hṳ̆ng-ciŏng, mŭk-dék sê biēu-iòng Ĭng-guók bĭng găk Crimea Ciéng-cĕng dài-dŏng gì ṳ̄ng-gāng.
• 1861 nièng: Kansas biéng-siàng Mī-guók gì dâ̤ 34 ciáh ciŭ.
• 1886 nièng: Dáik-guók gĕ̤ng-tiàng-sṳ̆ Karl Benz dáik gáu siĕu ké-iù gì ké-chiă gì ciŏng-lé.
• 1891 nièng: Liliʻuokalani(dù) dĕng-gĭ có̤ Hawaii nṳ̄-uòng, ĭ sê Hawaii lĭk-sṳ̄ siông mì-ék siŏh ciáh nṳ̄-uòng, iâ sê có̤i-hâiu siŏh ciáh guók-uòng.

1 nguŏk 30 hô̤:

 

• 1649 nièng: Ĭng-gáik-làng guók-uòng Charles 1-sié ké̤ṳk niăh lā̤ tài-tàu.
• 1789 nièng: Dâi-uŏk (gĭng-dáng Uŏk-nàng) gì buô-dôi páh iàng Muāng-chĭng, siŭ-hŭk Thăng Long (gĭng-dáng Hà Nội).
• 1925 nièng: Tū-ī-gì céng-hū ciŏng Constantinopolis Puō-sié Cūng-ciō-gáu Konstantinos 6-sié(dù) dṳ̆k chók Istanbul.
• 1933 nièng: Adolf Hitler cêu-êng Dáik-guók cūng-lī.

1 nguŏk 31 hô̤: Nauru: guók-kéng

 

• 1862 nièng: Mī-guók tiĕng-ùng-hŏk-gă Alvan Graham Clark huák-hiêng Sirius gì puâng-sĭng "Sirius B"(dù).
• 1865 nièng: Mī-guók Guók-huôi tŭng-guó Hiēng-huák dâ̤ 13 dèu siŭ-céng-áng, hié-dṳ̀ nù-lâ̤ cié-dô, gău ké̤ṳk gáuk ciŭ piĕ-cūng.
• 1915 nièng: Dâ̤-ék-ché̤ṳ Sié-gái Dâi-ciéng: Dáik-guók găk Humin-Bolimów kĕk dŭk-ké gŭng-gék Ngò̤-lò̤-sṳ̆ buô-dôi, cuòi sê tàu huòi găk ciéng-diòng lā̤ duâi-liông sāi dŭk-ké.
• 1968 nièng: Nauru téng Ó̤-ciŭ dŭk-lĭk.