Уряанхай яһатан (уряанхай тывалар) — Ородой Холбооной Уласай (РФ-иин) Тыва уласта, Саяан уулын орондо ажаhуудаг түрэг хэлэтэ арад түмэн юм.
Тувашуудые Монголшуудай уряанхай омог гарал нэгэтэй гэжэ түүхэшэд үздэг. Тагна Уряанхай, туһа уряанхай гэжэ 2 хубаагдадаг болоод тэдэнь Хара һүлдэ болон Сагаан һүлдээр баһа илгагдадаг байна. Мүнөөдэрэй РФ-да амидаржа байдаг уряанхайшууд хирхис болон яхадтай (саха) холилдон бии болоһон байна. Тэдэ Монгол уласай Баян-Үлгы аймагай Сэнгэл сомондо олоноороо амидархаһаа гадна Убса, Хобдо аймагта сөөн тоогоор оршон һуудаг. Уряанхай өөрһэдөө Тобанартай холбожо үзэхэ ябадал бии. Тубашуудай үбгэниинь дубо аймаг гэжэ үзэдэг ба дубонар одоогой Тывада байба. Тывагай нютагта эртэ сагта уйгар, хирхис, самоедь, кеть, монгол, европын гаралтай ираншууд байһаниинь тывашуудай бүрилдэхүүндэ холилдон орожо һэн. Тывагай салчак (салжиуд?), монгуш, мингад обогые монгол гаралтай гэдэг. Зарим эрдэмтэд 19-р зуунай үедэ Тывада байһан олон үндэһэтэнүүд холилдожо түрэгжэһэн гэжэ бэшэһэн байдаг. Монгол эрдэмтэд тывашуудай олонхинь монгол гаралтай гэжэ үзэдэг.
Түблэрһэн газар орон | |
---|---|
Хэлэн аялгуу | |
Шажан | |
Буддын шажан, бөө мүргэл | |
Түрэл арад түмэн | |
Һоёд, уйгар |
Тубашуудай нэрэ 6-7 дугаар зуунай үеһөө дубо, тубо, туба гэһэн гаража ерэһэн түүхэтэй ажа һэн. 17 дугаар зуунай үеһөө Алтайн уулаар нютаглажа байһан монголшуудые ородууд тува, уряанхай гэхэ зэргээр нэрлэхэ болоо һэн. Тэдэ өөрһэдөө тыбы гэдэг гэһэн баримта зарим газар үзэгдэдэг ажа,үндэһэн байра-гэр,оро усхэбэрилгэ байра-конус хэлбэриин урса.
This article uses material from the Wikipedia Буряад article Уряанхай, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Хэрбэеэ ондоо юумэнэй заагдаагүй һаа, CC BY-SA 4.0 зүбшөөрэлөөр удхыень хаража болохоор. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Буряад (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.