داستان

داستان —  " حکایه " )    داستان (فارس. داستان ،  " حکايه "  و يا  " ناغيل "  معناسينی وئرير) — اورتا آسیا، ايران، تورکيه و آذربايجان شيفاهی خالق ادبیاتی‌‌نین بزه‌کلی فورماسی‌دير.  

  داستانداکی هر هانسی بیر احوالات، حادیثه  نثرله سؤیله‌نیلیر و یئری گلدیکجه مؤوضو ایله باغلی شعیر پارچالاری دا وئریلیر. داستان‌لار حیماسه نؤوعده اولور و حجمی بؤیوکدور. 

  قهرمانلیق داستان‌لاریندا خالقین حیاتی ایله باغلی تاریخی حادیثه‌لردن، اونون حاق-عدالت و آزادلیق اوغروندا آپاردیغی موباریزه دن بحث ائدیلیر. بئله داستان‌لارین قهرمان‌لاری خالق ایچریسیندن چیخمیش مرد و ایگید اینسان‌لار اولور. ان مشهور قهرمانلیق داستانلاری کیتابی-دده قورقود، کوروغلو، قاچاق نبی و قاچاق کرمدیر. قهرمانلیق داستان‌لاری اساساً، خالق قهرمان‌لاری حاقیندا اولان روایت و ناغیل‌لار اساسیندا یارانیر. 

  محبت داستان‌لاری سایجا قهرمانلیق داستان‌لاریندان چوخدور. بو داستان‌لاردا اساس مؤوضو سئون گنجلرین صاف و تمیز محبتی، دوز ایلقاری، وفا و صداقتدیر. محبت داستان‌لاری بیر-بیرینی سئون گنجلرین حیات‌لاریندا باش وئرن حادیثه‌لردن بحث ائدیر. چوخ زامان اونلارا یوخودا ایکن بوتا وئریلیر و بوندان سونرا قهرمان حاق عاشیقینه چئوریله‌رک سئودیگی قیزین دالینجا یولا دوشور. موختلیف مانعه‌لرله راستلاشان قهرمان بعضاً سئوگیلیسینه قوووشسا دا، بعضاً بونا نایل اولا بیلمیر. داستان قهرمان‌لاری داها چوخ سازین و سؤزون گوجو ایله غالیب گلیرلر. 

 " قربانی " ،  " عباس و گولگز " ،  " آشیق غریب " ،  " طاهر و زؤهره " ،  " شاه اسماعیل " ،  " لئیلی و مجنون "  داستان‌لاری ان مشهور محبت داستان‌لاری‌دیر. محبت داستان‌لاری عنعنه وی اولاراق اوستادنامه ایله باشلاییر و دوواق‌قاپما ایله بیتیر. اوستادنامه حیکمتلی مضمونلو قوشمایا دئییلیر. دوواق‌قاپمادا ایسه سئوگیلی‌لرین بیر-بیرینه قوووشماسی تعریفله‌نیر. دوواق‌قاپمالار کؤنول‌آچان، شن مضمون داشیییر و موخمس شکلینده اولور. سونو فاجیعه  ایله قورتاران داستان‌لاردا دوواق‌قاپما اولمور. چونکی بورادا سئوگیلی‌لرین ووصالی مومکون اولمادیغی اوچون دوواق‌قاپما مراسیمی ده کئچیریلمیر.  " شاه اسماعیل " ،  " نوروز و قنداب " ،  " شاهزاده ابولفض "  داستان‌لاریندا قهرمان ایگیدلیگی و جسارتی ایله غالیب گلیر.  " آشیق غریب "  داستانیندا ایسه قهرمان اوخودوغو شعیرلرله غلبه چالیر. 

  داستان‌لار یارانما یوللارینا گؤره فرقله‌نیر. بعضی داستان‌لار نامعلوم اوزان-آشیق‌لار طرفیندن یارادیلیر.  "‌کوروغلو‌" ،  "‌قاچاق نبی‌"  داستانلاری بئله یارانمیشدیر. 

 " قربانی " ،  " عباس و گولگز " ،  " آشیق غریب " ،  " واقف "  داستان‌لاری ایسه همین آشیق‌لارین (شاعیرلرین) محبت مؤوضوسوندا یازدیقلاری شعیرلر و اونلار باره‌سینده خالق روایت‌لرینه اساساً یارانمیشدیر. محبت داستان‌لارینا همچنین،  " اصلی و کرم " ،  " شاه اسماعیل " ،  " عالی خان و پری خانیم "  داستان‌لاری دا داخیلدیر. 

  بیر سیرا خالق داستان‌لاری اساسیندا اوپرالار یازیلمیشدیر؛ او.حاجی‌بیگوف  " کوروغلو " ، ز.حاجی‌بیگوف  " آشیق غریب " ، م.ماقومایئف  " شاه اسماعیل "  و س. 

  دؤورلره گؤره داستان‌لار ایکی یئره بؤلونور: ایسلامدان قاباقکی داستان‌لار، ایسلامدان سونراکی داستانلار: 

  ایسلامدان قاباقکی داستانلار:  " افراسیاب " ،  " شو " ،  " هون " ،  " کؤک تورک " ،  " اوغوز " ،  " اویغوردور " . 

  ایسلامدان سونراکی داستانلار:  " ساتوق بوغرا خان "  داستانی،  " ماناس " ،  " چینگیز " ،  " کیتابی-دده قورقود " ،  " کوروغلو " ،  " قاچاق نبی " ،  " قاچاق کرم "  و.س.