Allahşükür Paşazadə: Qafqaz müsəlmanlarının XII Şeyxülislamı və Qafqaz Müsəlmanları İdarəsinin sədri

Allahşükür Paşazadə 26 avqust 1949-cu ildə Lənkəran rayonunun Cil kəndində anadan olmuşdur. İlk dini təhsilini yerli din adamlarından almışdır. 1968-ci ildə Buxarada "Mir-Ərəb" mədrəsəsinə daxil olmuş və dini təhsilini 1975-ci ildə Daşkənd İslam Universitetində bitirmişdir. 1975-ci ildən Qafqaz Müsəlmanları İdarəsinin məsul katibi, Təzəpir məscidinin axundu, idarə sədrinin müavini olmuşdur. 1980-ci ildə Qafqaz Müsəlmanları İdarəsinin sədri seçilmiş və Şeyx-ül-islam dərəcəsinə yüksəlmişdir 1986-cı ildə İordaniya Kral Akademiyasının üzvü seçilmişdir. 15 noyabr 1988-ci ildə sülhsevərlik fəaliyyətinə görə, SSRİnin Xalqlar Dostluğu ordeni ilə təltif edilib. 1989-cu ildə SSRİ xalq deputatı, daha sonra müstəqil Azərbaycanın millət vəkili seçilmişdir. Bakı Dövlət Universitetinin professoru, tarix elmləri doktorudur. 1992-ci ildə 1992-ci il 7 sentyabrda Çeçenistanın paytaxtı Qroznı şəhərində çağırılan Qafqaz Evi konfransında Azərbaycanın, Dağıstanın, Kabardino-Balkariyanın, Gürcüstanın, İnquşetiyanın, Çeçenistanın, Qaraçay-Çerkesiyanın, Adıgeyin dini xadimləri tərəfindən Qafqaz Xalqlarının Ali Dini Şurasının sədri seçilmişdir. 2003-cü ildə şeyxülislamlıq vəzifəsinə ömürlük seçilmişdir. Dünyanın ən nüfuzlu 500 müsəlman şəxsiyyətindən sayılır. 1991-ci ildə Bakı İslam Universitetinin təsis etmişdir.

Ümumdünya İslam Konqresinin idarə heyətinin, Avrasiyanın İslam Şurasının idarə heyətinin və bir sıra başqa beynəlxalq təşkilatların üzvüdür. 1992-ci ildə Qafqaz Xalqları Ali Dini Şurasının sədri (2003-cü ildən ömürlük), 2004-cü ildə Müstəqil Dövlətlər Birliyinin Dinlərarası Şurasının həmsədri, 2009-cu ildə MDB müsəlmanları Məşvərət Şurasının sədri seçilib. "Müstəqil Dövlətlər Birliyi Dinlərarası Şurası"nın həmsədri, "Katolik-Pravoslav məzhəblərarası əlaqələr komissiyası"nın üzvü (2006), UNESCO yanında Din Xadimlərinin Yüksək Səviyyəli Məşvərət qrupunun üzvü (2009), BMT Dinlərarası Məşvərət Şurasının üzvü, Ümumdünya İslam Konqresi, Ümumdünya Xalq Rəhbərliyi, Ümumdünya Sülh Şurası, Avrasiya İslam Şurası, "Vicdana çağırış" Beynəlxalq Fondu və bir sıra digər nüfuzlu beynəlxalq təşkilatların rəyasət heyətlərinin üzvü, Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Əfv Komissiyasının üzvü, İordaniya İslam Mədəniyyəti Kral Akademiyasının müxbir üzvü (1986) və həqiqi üzvü (2001), Beynəlxalq Fiqh Akademiyasının həqiqi üzvü, Beynəlxalq Fiqh Təşkilatının təsisçilərindən biri (2008), Müstəqil Dövlətlər Birliyi müsəlman dini liderlərinin Məşvərət Şurasının sədridir (2009)

• Qafqazda İslam.
• İslamda şəhidlik.
• Milli münasibətlər və din.
• İslamda xalq və cəmiyyət.

• 1998-ci ildə "Müasirlik və dini-mənəvi dəyərlər"
• 2003-cü ildə "Allahın lütfü, xalqın xilaskarı"
• 2004-cü ildə "Qloballaşma və islam"
• 2005-ci ildə "Qloballaşan dünyada islam"
• 2006-cı ildə "Tolerantlığın örnəyi — Azərbaycan"
• 2006-cı ildə "İslamda dözümlülük"
• 2010-cu ildə Bakıda keçirilən Dünya Din Xadimlərinin Sammiti

 

•   "Şöhrət" ordeni
•   "İstiqlal" ordeni (1999)
•   "Şərəf" ordeni
•   "Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu"
•   "Xalqlar dostluğu" ordeni (1988)
•   I dərəcəli "Əl-elm və əməl" ordeni (1992)
•   "Şöhrət" ordeni (1994)
•   Rus Pravoslav Kilsəsinin I dərəcəli "Müqəddəs Vladimir" ordeni (2001)
•   Rus Pravoslav Kilsəsinin "Şöhrət və Şərəf" ordeni
•   I dərəcəli "Müqəddəs Sergi Radonejevski" ordeni
•   Rusiya Müftilər Şurasının I dərəcəli "Əl Fəxr" ordeni
•   Bakı və Xəzəryanı Yeparxiyanın I dərəcəli "Müqəddəs Apostol Varfolomey" ordeni
•   Şimali Qafqaz Müsəlmanları Koordinasiya Mərkəzinin I dərəcəli "Ümmət qarşısında xidmətlərinə görə" ordeni
•   "Dostluq" ordeni
•   "Şöhrət" ordeni
•   "Milli qəhrəmanı-Koman Turpal" ordeni
•   "Müqəddəs Qreqori" ordeni
•   I dərəcəli "Kral Hüseyn" ordeni
•   "İmperator Böyük Konstantinin" qızıl sikkəsi
•   "Qoyunun qızıl dərisi" ordeni
•   "Kadırov" ordeni
•   "İNTERSAFETY" terrorizm, korrupsiya, ekoloji cinayətkarlığa qarşı Beynəlxalq Təhlükəsizlik Komitəsi və Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təltiflər İttifaqının (UNCOPA) "Aypara və Ulduz" ordeninin ali dərəcəsi
• Beynəlxalq Ekoenergetika Akademiyasının qızıl medalı
•   "Şərəf" ordeni (2001)
•   "Şərəf" ordeni (2009)
• Sülh Fondları Beynəlxalq Assosiasiyası, Ümumdunya Veteranlar Federasiyası və "Xalq yaddaşı" Beynəlxalq Veteranlar Fondunun təsis etdikləri xatirə medalı (2007)
•   Rus pravoslav kilsəsinin I dərəcəli "Müqəddəs mömin Moskva knyazı Daniil" ordeni
•   "Heydər Əliyev" ordeni (2019)

Şeyxin həyat və fəaliyyəti ilə bağlı aşağıdakı kitablar və yüzlərlə məqalələr nəşr olunmuşdur:

• On ikinci Şeyxülislam
• Mərhəmətli və şəfqətli qəlb
• Şeyxülislam: ictimai xadim, alim
• Bizim bir şeyximiz var
• Müqəddəs ömrün anları
• Şeyxülislam Allahşükür Paşazadə: elm və dinin vəhdəti
• Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi və Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsi
• İki əsrin Şeyxülislamı
• Allahın lütfü: 25 il Şeyxülislam
• Şeyxülislam-Alın yazısı
• Nurlu yolun müdrik səyyahı
• Şərəf və Şöhrətin zirvəsi
• Şeyxülislam: ənənə və müasirliyin vəhdəti
• Şeyxülislam Allahşükür Paşazadənin orden və medalları (4 dildə)

Filmlər

2001-ci ildə Əli İsa Cabbarov tərəfindən Azərbaycan Televiziyasında istehsal edilmiş Ana duasından başlanan yol adlı qısametrajlı sənədli televiziya film çəkilmişdir.

2009-cu ildə Vaqif Mustafayev tərəfindən Allaha şükür adlı tammetrajlı sənədli film çəkilmişdir.

• Fuad Nurullayev. Şeyxulislamlıq zirvəsi: Hacı Allahşükür Paşazadə. Bakı, "Nurlar", 2014, 272 səh. ISBN 978-9952-490-50-3

• Qafqaz Xalqları Ali Dini Şurası
• Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi
• Bakı Beynəlxalq Dinlər və Sivilizasiyalar arası Əməkdaşlıq Mərkəzi

 

Vikisitatda Allahşükür Paşazadə ilə əlaqədar sitatlar var.

 

Vikianbarda Allahşükür Paşazadə ilə əlaqəli mediafayllar var.