Tilo Frey

Mai">2. Mai 1923 z Maroua, Kamerun; † 27. Juni 2008 z Nöieburg; haimnetberäächtigt z Brugg) isch e Schwyzer Bolitikeri (FDP) gsii. Si isch vum 29. Novämber 1971 bis zum 30. Novämber 1975 as eerschti Schwaarzi Nazionaalreeti gsii.

D Tilo Frey isch e Doochter vum Schwyzer Paul Frey un dr Fula Fatimatou Bibabadama vu Kamerun gsii. Si isch anne 1923 z Maroua, Kamerun, uf d Wält chuu un isch mit fim Johr mit irem Vater in d Schwyz chuu, wu si v u dr Katscha Frey geb. Schindler, adoptiert wooren isch.

Vu 1938 bis 1941 het si s Lehrerseminaar z Nöieburg gmacht un isch vu 1943 bis 1971 Lehreri an dr École de commerce fir chaufmännischi Fächer gsii. Vu 1972 bis 1976 isch si Diräkteri vu dr École professionnelle de jeunes filles gsii. Zletscht isch het si vu 1976 bis 1984 as Lehrchraft an dr École professionelle commerciale gschafft.

S eerscht bolitisch Amt het d Frey anne 1964 ibernuu, wu si Abgoorneti im Conseil général (Legislative) vu dr Stadt Nöieburg gsii isch. Im Johr 1969 isch si in Grooße Root vum Kantoon Nöieburg gwehlt woore. Bi dr eerschte Barlemäntswahle no dr Yyfierig vum Frauestimmräächt in dr Schwyz isch d Frey im Oktober 1971 as aini vu dr elf eerschte Fraue un as eerschti Person of Color in Nazionaalroot gwehlt woore. In eme Zytigsinterview het d Frey gsaiut:

«Ich wollte beweisen, dass eine Frau, und dazu noch eine Nicht-Weiße, im Beruf und in der Politik ebenso gut ihre Aufgaben erfüllen kann wie ein Mann.» An ere andere Stell het si gsait: «Als ich acht Jahre alt war, tat es mir weh, wenn mir Kinder ›Negerin‹ nachriefen. Heute liesse es mich kalt.»

Im Nazionaalroot het si d Frey fir d Lohnglyychhait vu baide Gschläächter yygsetzt, fir d Entkriminalisierig vu dr Abdryybig un fir e versteerkti Zämenaarbet mit dr Entwickligsländer. In dr Johr 1972 bis 1974 isch si Deligerti in dr Interbarlemäntaarische Unioon gsii. Anne 1973 isch si us em Grooße Root vu Nöieburg uusgschiide, 1974 isch si us em Generaalroot zruckdrätte un ai johr speeter isch s nimi in Nazionaalroot gwehlt woore.

Si isch anne 2008 im Alter vu 85 Jahren dur Stäärbehilf dur Exit us em Lääbe gschiide. Vorhäär het si ire ganz perseenlig Archiiv gschlisse ghaa.

 

Anne 2019 isch dr zäntraal Blatz vu dr Uniwersiteet Nöieburg vu Espace Louis-Agassiz, gnännt noch em Natuurfoorscher un Rassetheoreetiker Louis Agassiz, in Espace Tilo-Frey umgnännt woore. Dr Espace Tilo-Frey isch bishäär dr ainzig Blatz in dr Schwyz, wun ere Person of Color gwidmet isch.

Anne 2022 isch verchindet woore, ass mer chimftig am Giibelfäld vum Bundeshuus z Bärn e zytgnessisch Chunshtwäärch mit Name TILO cha bschaue. S Kunzäpt un d Idee zum Chunschtwäärch stamme vu dr Chinschtleri Renée Levi un isch e Hommage an d Tilo Frey.

• Isabelle Jeannin-Jaquet: Tilo Frey. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.
• Jovita dos Santos Pinto: «Oui, c’est un long chemin»: Tilo Frey, erste schwarze Nationalrätin: eine Spurensuche in Schweizer Medien (1970–2011). Lizenziatsarbeit, Universität Zürich, 2014.

  Commons: Tilo Frey – Sammlig vo Multimediadateie

• Tilo Frey uf dr Websyte vo dr Bundesversammlig (Iigreichti Vorstöss)
• Privatarchiv Tilo Frey in dr Archivdatebank vom Schwiizerische Bundesarchiv

• Foto von Tilo Frey, mit den ersten Frauen im Bundeshaus (1972)
• Carlos Hanimann: Der sonderbare Fall der Tilo Frey. In: Republik, 2. Juni 2021.