Jazz

Jazz is een Wies Musik to spelen, de in de Süden vun de USA so um 1900 dörch dat Tosomendräpen vun Rhythmik un Harmonik ut Afrika un Europa entstunnen is. De Blues, de Sprituals, de Gospels vun de afrikanschen Sklaven, awer ok de ünnerscheedlichsten Wiesen vun Musik, Leders un de Militärblasmusik ut Europa warn sien Woddels.

Dat Besündere an de Jazz is de Improvisation. Toeerst kümmt de Speler mit sien Eegenheiten, wo sien Toon klingen deit un de Phrasierung. Dat is in de europäischen Kunstmusik grad annersrüm: de Komposition steiht an de eersten Stell, de Speler is dor man blots een Utföhrender. Besünders is ok, wo de Tied un de Rhythmus föhlt un verstohn warrt. Dat warrt Swing oder ok Groove nöömt und kümmt vun de afrikanschen Spelers un ehrn Musik. De Harmonik vun de Jazz is liek de europäischen, de dörch de afrikanschen Blue Notes erwiedert wor.

Wo dat Word „Jazz“ herkümmt, weit keeneen to seggen.

Entstehung

In de tweten Halft vun de 19. Johrhunnert gääv dat in’n Süden vun de USA veel Stratenmusik. De Brass Bands wärn deelt in „witte“, mit Musikers ut Europa, un „swatte“, mit Musikers, de de Nohkommen vun de Sklaven ut Afrika wärn. In düssen „swatten“ Marschkapelln wurd de afrikansche un europäpische Wies, Musik to maken, tosamenbrocht: de Jazz was born. Da warrt ok „archaischer Jazz“ to seggt.

Epochen

• Üm 1900: New Orleans Jazz
• Üm 1910: Dixieland Jazz
• 26. Februar 1917:da nohm de "Original Dixieland Jassband", en „witte“ Dixielandkapell, de erste Jazzplatte up.
• Siet 1920: Chicago Jazz
• 1930: Swing
• 1940: Bebop
• 1945: Hard Bop
• 1950: Cool Jazz
• 1960: Free Jazz
• 1970: Jazz-Rock (ward ok Fusion nannt)
• Siet de laten 1980ers: Smooth Jazz
• Siet 1990: Avantgarde Jazz, Ethno Jazz un Jazz Metal?

Wo sik dat in USA entwickeln deit

• Harlem
• Chicago
• Kansas City
• New Orleans
• New York
• Los Angeles/Hollywood

• Trompet
• Flögelhorn
• Basuun
• Klarinett
• Saxophon (Sopran-, Alt-, Tenor- un Baritonsaxophon)
• Tuba, Sousaphone
• Banjo
• Piano
• Slagtüüch
• Kontrabass
• Gitarr
• Vibraphon
• Hammond-Örgel

Spelers

• Trompet Buddy Bolden, Louis Armstrong, (1920er-60er), Bix Beiderbecke, Dizzy Gillespie (1930er - 1990er), Miles Davis (1940er-90er), Chet Baker, Wynton Marsalis, Dave Douglas (1990er-2000er),
• Baritonsaxophon: Barney Bigard, Gerry Mulligan
• Tenorsaxophon: Coleman Hawkins, Lester Young, John Coltrane, Sonny Rollins, Wayne Shorter, Stan Getz
• Altsaxophon: Johnny Hodges, Charlie Parker, Cannonball Adderley, Ornette Coleman, Art Pepper, John Zorn (1980er - 2000er)
• Sopransaxophon: Sidney Bechet, Steve Lacy
• Basuun: J. J. Johnson, Albert Mangelsdorff
• Klarinett: Benny Goodman, Artie Shaw, Theo Jörgensmann, Jimmy Giuffre, Perry Robinson, John Carter, Don Byron
• Gitarr: Charlie Christian, Wes Montgomery, George Benson, John McLaughlin, Mike Stern, Al Di Meola, John Scofield, Pat Metheny, Bill Frisell
• Pianisten: Bud Powell, Art Tatum, Oscar Peterson, Lennie Tristano, Horace Silver, Bill Evans, Thelonious Monk, Herbie Hancock, Don Pullen, Dave Brubeck, Keith Jarrett, Harry Connick, Fats Waller
• Bass: Jimmy Blanton, Charles Mingus, Ron Carter, Scott LaFaro, Jaco Pastorius, John Patitucci, Marcus Miller (1990er, 2000er), Stanley Clarke (1970er, 1980er)
• Slagtüüch: Kenny Clarke, Art Blakey, Jack DeJohnette, Chico Hamilton, Max Roach, Billy Higgins, Tony Williams, Philly Joe Jones
• Vibraphon: Cal Tjader
• Bandleader: Duke Ellington, Benny Goodman, Woody Herman, Chick Webb, Gil Evans