Loséyan Endjen, lontan aplé loséyan Oryantal oben lanmè di Lenn-yan, sa roun loséyan ki ka étann sokò asou roun sirfas di 75 000 000 km2, swé bò'd 20 % di glòb térès.
Li sa limité bò nò pa pénensil Arabik-a, Liran, Pakistan ké Lenn ; bò lès pa Birmanni, Taylann, Malézi, Lendonnézi (zilé Soumatra, Java, Bali, Soumbawa, Soumba ké Timò), Lostrali-a ké méridjen-an 146° 55' di lonjitid lès, frontalyé di loséyan Pasifik-a ; bò sid pa kontinan antargtik-a épi bò lwès-a pa Lafrik ké méridjen-an 20° di lonjitid lès, ki ka séparé li di loséyan Atlantik-a.
So kod di lanréjisman nimérik di Lòrgannizasyon idrografik entèrnasyonnal sa « B », é so lidantikasyon annan "Limit loséyan ké lanmè" sa « (45) » ; so non gwiyannen annan nonmanklatir-a di lèspas maritim di Konséy nasyonnal di lenfòrmasyon jéyografik-a sa « Loséyan Endjen ».
Toupannan lépòk-a di laparisyon-an di pronmyé dinozò, i té gen 200 milyon di lannen (Trias), Lafrik, Lenn, Lantargtik ké Lostrali té ka touché yékò pou fòrmen roun sèl kontinan, Lapanjé. I té gen 170 milyon di lannen, Lafrik ka séparé sokò di li épi, i té gen 70 milyon di lannen, a tour-a di Lenn-an ki ka démaré sokò di li pou vini bité asou kontinan azyatik, i té gen 45 milyon di lannen. A sa lèspas vid ki nou ka nonmen loséyan Endjen.
fransé)
Latòl-a di Diego Garcia an plen tchò di loséyan Endjen-an sa roun posésyon britannik ki louwé bay Létazini-ya antan ki baz militèr. Di pa so pozisyon èstratéjik, li ka pèrmèt bay sa dannyé-ya di ganyen roun sirvéyans agtiv é roun posibilité di lentèrvansyon rapid bò'd zonn-yan ké risk atè Lafrik (Sonmali), bò Mwéyen Loryan oben atè Lazi (Lendonnézi).
Ounlo débri plastik di provnans mondjal ka poliyé ansanm-an di loséyan ; an sa ki ka konsèrnen loséyan Endjen-an, yé ka provni notanman di Lazi.
Réchofman klimatik-a, pa lélévasyon progrésiv-a di nivèl di loséyan ki li ka endjwi, ka ménasé dirèkman piti léta ki ensilèr "òbò dilo" kou Maldiv-ya, manm di Alliance of Small Island States.
I ka ègzisté tchèk larèlmantasyon nasyonnal ké entèrnasyonnal, ensi ki diféran klasman di sèrten zonn tèl ki tchèk lè maren ki protéjé, tchèk rézèrv di Byosfè ké tchèk Park natirèl maren.
This article uses material from the Wikipedia Kriyòl Gwiyannen article Loséyan Endjen, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Le contenu est disponible sous licence CC BY-SA 4.0 sauf mention contraire. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Kriyòl Gwiyannen (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.