Spraakwetenschop

Linguistik is en Woort, dat al Wetenschoppen tohopenfaten deit, de sik mit de Spraak up de een oder annere Aart ut'neensett. De welken meent ok, de Linguistik weer en Ünnerdeel vun de Semiotik, wat de Wetenschup vun de Tekens is.

Dor warrt noch öber streden, wie de Linguistik updeelt weern kann un ob dat öberhaupt Ünnergruppen geven kann. De Welken meent, so en Updelen vun de Wetenschop weer doch man to künstlich. Se seggt, allens höört tosamen un kann gor nich ut'neen klamüstert weern. Anner Forschers seggt, tominnst veer grode Ünnerdelen gifft dat woll. Dat weern denn de Spraakwetenschop, de vergliekt, de Algemeen Spraakwetenschop, de Theoretisch Spraakwetenschop un de Praktisch Spraakwetenschop. Anner deelt dat anners up un seggt: Dat geev woll de Allgemeen Linguistik , man dat, wat de anner mit düssen Naam nömmt, dat scholl man beter Theoretisch Spraakwetenschop heten. Un de höör mit de Praktisch Spraakwetenschop tohopen un möök denn de Algemeene Linguistik (oder ok man bloß Linguistik) ut.

De Spraakwetenschop, de vergliekt

To de Spraakwetenschop, de vergliekt, höört nu wedder allerhand Twiegen to. Dat sünd:

• De Typologie vun de Spraak. Hier weert de Spraken vergleken un dor warrt bi unnersöcht, wat vun Spraaktypen dat gifft.
• De Typologie vun dat Areal. Hier weert de Spraken vun en geographischen Ruum vergleken un dor warrt bi ünnersöcht, wat vun Bünnen vun Spraken dat gifft.
• De Histoorsche Linguistik. Hier weert de Spraken dwars dör de Tieden hendör vergleken un dor warrt bi ünnersöcht, wat för Familien vun Spraken dat gifft.
• De Kontrastive Linguistik. Hier weert tomeist twee Spraken mit'nanner vergleken un dor warrt bi ünnersöcht, wat för Ünnerscheed dat twuschen de Spraken gifft.
• De Etymologie. Dat is de Lehr dor öber, wo de Wöör her kaamt un wat se bedüden doot.

Allgemeen Spraakwetenschop

De Allgemeen Spraakwetenschop hett anners ok den Naam theoretisch Linguistik. Dor geiht dat bi üm dat Ünnersöken vun Spraak un wie sik de tohopen föögt. Man ok allgemeen Theorien öber Spraak weert hier upstellt. Dat versöökt aber ok jünger Ünnerdelen vun de Praktisch Spraakwetenschup, as de Soziolinguistik oder de Analyse vun den Diskurs. Düsse Delen höört to de Allgemeen Spraakwetenschop mit hento:

• De Phonetik. Dat is de Lehr vun de Spraak ehr Töön
• De Phonologie. Dat is de Lehr dorvun, wie de Töön in de verscheden Spraken tohopenboot sünd
• De Morphologie. Dat is de Lehr vun de Wöör ehr „Boosteen“ un wie sik dat Utsehn vun de Wöör ännern kann
• De Morphonologie. Dat is en nee Woort ut de jünger Linguistik. Dor schall mit seggt weern, dat de Phonologie un de Morphologie veel mit'nanner to kriegen hefft.
• De Syntax. Dat is de Lehr vun de Form un vun den Upboo vun de Spraak.
• De Lexikologie. Dat is dor de Lehr vun, wie de Wöör vun en Spraak tohopenboot sünd.
• De Semantik. Dat is dor de Lehr vun, wat de Spraak bedüden schall.
• De Pragmatik. Dat is dor dat Ünnersöken vun, wat een mit de Spraak in verscheeden Lagen maken deit.
• De Theorie vun de Grammatik.
• De Linguistik vun den Text. Dor weert de Texten un jem ehr Ünnerdelen bi ünnersöcht, wie se tohopenstellt sünd, wo se goot för sünd un wat dor bi rutkamen deit.
• De Quantitative Linguistik. Dor weert Statistiken bi ankeken un ünnersöcht, wie dat to de Gesetten vun de Spraak kamen is. Dor schall denn een Theorie vun de Spraak bi rutsuurn.
• De Graphemik. Dor warrt de Schrift bi ünnersöcht un rutfunnen, wie se de Spraak tosamenföögt
• De Linguistik vun den Korpus