Сүзүк - сарыг шажын-биле алыр болза, чырык мерген угаанның шинчилелээнининден чылдагаан болгаш түңнел, ылап-ла шын деп бүзүрелдии-биле билип алган, өскерилбес буянныг сеткил.
Сарыг шажынның судурларындан сүзүктүң 2 хевирин ылгап турар:
Бир дугаары - дыңнаан азы билип алган Өөредиин чырык мерген угаан-биле катап-катап сайгарып, шинчилеп көргеш, чазыг чок деп шын түңнеп билгени-биле быжыг сүзүк. Чежелээрге, улуг хүрээ-хииттерниң эртемден улуг башкылары болгаш мергежилдиг улустуң шинчилээн сүзүү. Ындыг сүзүк кажан-даа ёзулуг болгаш быдыг болур.
Ийи дугаары - Өөредиг дыңнап көрбээн азы дыңнаан-даа болза, утказын бадап албаан, утказын билир-даа болза, мерген угаан-билешинчилеп, түңнел үндүрбээн, анаа бүзүрели-биле чедир өөренмээн болгаш таптыг сайгарып билбээн башкылар бөдүүн чылдагаан-биле сүзүглээр. Шак мындыг сүзүк бо амыдыралдың байдалы-биле аңгы-аңгы.
Чижээ, 1. Өттүнер сүзүк. Үндезин Будда Шакьямуни Башкының төөгү-намдарын болгаш Ыдыктыг шажын Өөредиин-даа мерген угаан-биле сонуургап билбейн, төрели азы чоок улузунуң чүдүп турарын өттүнер сүзүк. Ол сүзүк быжыг эвес. Кажан-бир төрели азы чоок кижизи-биле таарышпайн баарга, аңаа ол кидини өттүнүксевес бодал кээр. Ынчаарга ол кижи сүзүүн үскеш, өске черге бүзүрээр азы чүдүлге чок артып каар. Бот-боттарын өттүнер айдал кажан-даа быжыг болбас. Ылаңгыя шак ынчаар өттүнүп чораан чүдүкчү кижиниң сүзүү, чайгы булуттар дег, быжыг эвес болур.
2. Түр када аарыг-ажыктан, берге шаптараазыннардан адырлыр дээш чүдүүр сүзүк. Чижээ, аарыындан сегип алыр дээш эмчиге дыка кээргенчиг кылдыр көстүр, а эмнедип алганының соонда, элээн үе эрте бээрге, эмчиниң ачы-дузазын-даа уттуптар. База "Аарыгның хилинче-човулаңындан адырылзын!" - дээш, судур-номнал номчуп бээр башкыга кончуг сүзүктүг кижи кылдыр көстүр. Ындыг чүдүкчүнүң сүзүү, айдың дүне хөлге меге айның көстүп кээри дег, быжыг эвес дээрзи ооң бодундан көстү бээр.
3. Ужур-утказын билбейн, "Чүгле мээң тааржыр башкым" дээш чүдүүр сүзүк. Чүгле номчуп берип чоруур башкының алдынарынга, аажы-чаңынга, чараш чугаазынга таарзынып турарының чылдагааны-биле сүзүглээр. Ындыг сүзүктүң күскү сарыг бүрү дег быжыг эвези чүдүкчүнүң бодандан билдингир апаар.
This article uses material from the Wikipedia Тыва article Сүзүк, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Контент CC BY-SA 4.0 лицензия аайы-биле (өскези айыттынмаан болза) ажык. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Тыва (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.