اسرائيل: اولھ ايشيا جو ملڪ
اسرائيل (/ˈɪzreɪəl/ or /ˈɪzri:əl/; Hebrew: יִשְׂרָאֵל Yisrā'el; Arabic: إِسْرَائِيل Isrāʼīl), سرڪاري طور تي اسرائيل جي رياست (Hebrew: מְדִינַת יִשְׂרָאֵל Medīnat Yisrā'el ( listen); Arabic: دولة إِسْرَائِيل Dawlat Isrāʼīl ) بحره روم (ميڊيٽيرين سمنڊ) جي ڏکڻ اوڀر جي ڪناري ۽ بحره احمر (ريڊ سي) جي اتر جي ڪناري تي وچ اوڀر جو هڪ ملڪ آهي.
اسرائيل جيِ زميني سرحد ترتيبوار اُتر ۾ لبنان سان، اُتر اوڀر ۾ شام سان، اوڀر ۾ اُردن سان، اولهه جي ڪناري فلسطيني علائقن ۽ عزه جي پَٽيءَ سان ملي ٿي.
ریاست اسرائیل
| |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
ترانو: "ھاتڪوا" (Hebrew for "اميد") | |||||
 | |||||
_-_ISR_-_UNOCHA.svg) | |||||
| گادي جو هنڌ | یروشلم بین الاقوامي سطح تي تڪراري 31°47′N 35°13′E / 31.783°N 35.217°E 35°13′E / 31.783°N 35.217°E | ||||
| سڀ کان وڏو شهر | capital | ||||
| دفتري ٻوليون | عبراني | ||||
| نسلي گروھ |
| ||||
| مقامي آبادي | اسرائیلي | ||||
| حڪومت | وحداني پارلیماني جمھوریہ | ||||
• صدر | رووین رولین | ||||
• وزیراعظم | بنیامین نیتنیاھو | ||||
| مقننه | اسرائیلي پارلیامنٽ | ||||
| آزاد | |||||
• اسرائیل جي خودمختياري جو اعلان | 14 مئي 1948 | ||||
• منظوري | 11 مئي 1949 | ||||
| پکيڙ | |||||
• جملي | 20٬770–22٬072 km2 (8٬019–8٬522 sq mi)[a] (149ھون) | ||||
• پاڻي | 440 km2 (170 sq mi) | ||||
• پاڻي (%) | 2.12% | ||||
| آبادي | |||||
• 2016 اندازو | 8,541,000 (98واں) | ||||
• 2008 مردم شماري | 7,412,200 (99واں) | ||||
• گھاٽائي | 387.63 /km2 (1٬004.0 /sq mi) (34واں) | ||||
| جِي ڊي پي (مساوي قوت خريد ) | 2016 لڳ ڀڳ | ||||
• ڪل | $297.046 بلین (55واں) | ||||
• في سيڪڙو | $34,833 (33rd) | ||||
| جِي. ڊي. پي (رڳو نالي ۾ ) | 2016 لڳ ڀڳ | ||||
• ڪل | $311.739 بلین (35th) | ||||
تفصيلي تعارف
نسبتن ننڍي ايراضي جي باوجود اهو جاگرافيائي طور تي اَنيڪ بناوٽ رکي ٿو. اسرائيل جو مالي ۽ ٽيڪنالوجي جو مرڪز تَل اَويوو آهي. توڻي جو ان جو اعلانيل گاديءَ جو هنڌ يوروشيلم آهي، پر ان تي، بين الاقومي طور تي اسرائيلي خودمختاري مڃيل نه آهي.
ڇا اسرائيل ھڪ مذھبي ملڪ آھي؟
| هن ڀاڱو (سيڪشن) جي اڻ ڌُريائپ (غير جانبداري) تڪراري آهي. مهرباني ڪري هن مضمون جو جانبداري وارو مَواد ڊانهيو يا ترميم ڪري انکي اڻ ڌُريو بڻايو يا مضمون جي بحث صفحو تي راءِ ڏيو. |
عالمي سامراجي طاقتن: يونائيٽيڊ ڪنگڊم ۽ يونائيٽيڊ اسٽيٽس آف آمريڪا ٻن سببن جي ڪري اسرائيل جي قيام ۾ ڪردار ادا ڪيو: يھودي مذھب سان تعلق رکندڙ آبادي جيڪا دنيا ۾ ٽڙيل پکڙيل ھئي انھن کي وطن ڏيڻ؛ ۽ وچ اوڀر ۾ طاقت جو اھڙو مرڪز قائم ڪرڻ جنھن ذريعي خطي کي ڪنٽرول ڪري سگھجي. اسان ۾ ھڪ مغالطو عام آهي تہ اسرائيل ھڪ يھودي رياست آھي. در اصل ايئن ناهي . اسرائيل ھڪ سيڪيولر رياست آھي جنھن جو ڪو مذهب ڪونہ ھوندو آھي ۽ ان جو تعليمي نظام مذھبي اثر کان آزاد ھوندو آھي. اسرائيل پاڪستان، سعودي عرب ۽ ايران وانگر مذھبي رياست ناھي پر اھا دنيا اندر يھودي مذھب سان تعلق رکندڙن جي دنيا ۾ واحد رياست آھي. جڏهن اسان يورپ جي رياستن ڊين مارڪ، سوئٽزرلينڊ، اٽلي، جرمني وغيره جو ذڪر ڪنداسين تہ اھي اسان لاءِ عيسائين جا ملڪ آھن پر انھن جون رياستون سيڪيولر آھن . ملائيشيا، ترڪي ، البانيہ ۽ بوسينيا ھرزگوينيہ مسلمانن جا ملڪ آھن پر انھن جون رياستون سيڪيولر آھن. ساڳيو حال اسرائيل جو آھي جتي مسلمان پڻ رھن ٿا ۽ اتان جا رياستي ادارا ۽ تعليمي نظام مذھب جي تعصب کان آزاد آهن. اتان جي يھودين جو اڌ کان وڌيڪَ حصو بہ سيڪيولر خيالن جو اھي رڳو 13 سيڪڙو يھودي ڪٽر مذهبي خيال وارا آھن باقي لبرل آھن . عالمي طاقتن ھن ملڪ جي ھر طرح مالي مدد ۽ ٽيڪنالاجي جي فراهمي سان ھن ملڪ کي ھڪ ترقي يافتہ ملڪ بڻائڻ ۾ وڏو ڪردار ادا ڪيو ۽ اسرائيل ھڪ ماڊرن رياست بڻجي وئي. اسلامي دنيا ۾ مذھبي دانشور ھن رياست کي مذھبي رياست متعارف ڪرائي يھوديت ۽ اسلام جي ٽڪراء جو تاثر پيدا ڪندا آهن جيڪو حقيقتن جي منافي آھي. يھودي مذھب ۾ آخرت جي جنت ۽ دوزخ جي دائمي زندگي جو تصور ناھي. توريت ۽ يھودين جي تلمود سميت ٻين صحيفن ۾ جنت جو تہ محدود ذڪر آھي جنھن ۾ آدم ۽ ايو Eve يا حوا کي جنت ۾ رھندي ۽ پوء کين سزا طور نيڪال ٿيندي ڏيکاريو ويو آھي پر انسان حساب ڪتاب کان پوء جنت ۽ دوزخ ۾ دائمي زندگي گذاريندا اھو خيال اسلام جو آھي . يھودي عقيدي مطابق مرڻ کان پوء يارھن مھينا روح جي صفائي ٿيندي آهي جنھن بعد ڀلو روح خدا ۾ ضم ٿي ويندو آهي ۽ بدي وارو ھميشہ لاءِ فنا ٿي ويندو آهي. يھودين جي زندگي سزا جزا جي خيال جي چرخي ۾ ناھي گذرندي پر اھي دنيا اندر زندگي کي جنت بڻائڻ واري خيال وارا آھن. صيھونيت جي تحريڪ بہ اھڙي سيڪيولر ملڪ لاء ھئي جيڪو جديد ۽ ترقي يافتہ سيڪيولر ملڪ جتي يھودي رھي ڪري پنھنجي جنت قائم ڪري ان جا حاڪم ٿين. انھن جو يھوديت جو خيال ھڪ قوم مثل آھي جيئن پاڪستان ٺھڻ ۾ مسلم قوم جو خيال ڏنل ھو تيئن صيھوني سياسي تحريڪ بہ يھودين کي ھڪ قوم تصور ڪندي سوين سال اڳ واري زمين تي آباد ٿي رياست جي قيام لاء جدوجھد جو خيال ڏنو.يھودي مذھب تبليغ جي خلاف آھي ۽ ان ۾ ڪنھن بہ مذھب يا غير يھودي جي داخلا جي ڪا گنجائش ناھي انھن جو مذھب انھن جي نسل تائين محدود آھي جيڪو انھن ۾ پيدا ٿيندو تہ اھو انھن جي مذھب ۾ اچي ويندو .
تاريخ
29 نومبر 1947ع تي، گڏيل قومن جي جنرل اسيمبليءَ، فلسطين جي لاءِ هڪ لازمي ورهاڱي جي منصوبي جي منظوري ڏني. جنهن ۾ نئين عرب ۽ يهودي رياستن جي مقرر ڪيل سرحدن ۽ يوروشيلم جو انتظام گڏيل قومن جي عالمي عملداري هيٺ ڏيڻ جو ذڪر ٿيل هو. 14 مئي 1948ع تي رات جو وچ ڌاري فلسطين تي برطانوي اختيار جي خاتمي لاءِ مقرر ڪيو ويو. ان ڏينهن ڊيوڊ بين گوريان، صيهوني (يهودين کي فلسطين ۾ آباد ڪرڻ جو حامي) تنطيم ۽ فلسطين جي يهودي ايجنسي جي انتظامي سربراهه جي طور تي، برطانوي مينڊيٽ جي خاتمي کان پوءِ اسرائيل جي هڪ يهودي رياست جي قيام جو اعلان ڪيو، جيڪا اسرائيل جي رياست جي نالي سان ڄاتي وڃي ٿي. نئين رياست جي حدن جي اعلان ۾ ڪا به وضاحت نه ڪئي وئي. پاڙيسري عرب لشڪرن ٻئي ڏينهن ختم ٿيل برطانوي مينڊيٽ تي حملو ڪيو ۽ اسرائيلي فوجن سان جنگ ڪئي. 1949 ۾ گڏيل قومن اسرائيل جي رياستي حيثيت کي تسليم ڪندي کيس ميمبر ٿيڻ جي اجازت ڏني. جنھن بعد يورپ ۽ وچ اوڀر مان وڏي پيماني تي يھودين جي اسرائيل ۾ ھجرت ٿي ۽ اسرائيل جي آبادي ۾ تيزي سان اضافو ٿيو.
تڏهن کان پاڙيسري عرب رياستن سان جنگين جي سلسلي ۾ اولهه ڪناري (ويسٽ بينڪ)، سينائي اُپٻيٽ (1956–57، 1967–82) ۽ ڏکڻ لبنان جي ڪجهه حصي (1982–2000)، غزا جي پَٽي (1967–2005); تي قبضو ڪري ورتو، 2005ع کان پوءِ غزا جي پٽيءَ کي ڇڏڻ کان پوءِ به، غزا ۽ گولان جبلن تي ان جو قبضو تصور ڪيو وڃي ٿو. اسرائيل گولان جي جبلن ۽ اوڀر يوروشيلم تائين پنهنجي اختيارن کي وڌائي ڇڏيو آهي پر اولهه جي ڪناري (ويسٽ بينڪ) تي پنهنجي اختيارن کي عمل ۾ نه آندو آهي. اسرائيل فلسطين مسئلي کي حل ڪرڻ جي ڪوششن جو نتيجو ڪڏهن به امن جي صورت ۾ نه نڪتو آهي. تنهن هوندي به اسرائيل ۽ مصر ۽ اردن، ٻنهي سان امن معاهدن تي ڪاميابيءَ سان صحيون ڪري چڪو آهي. غزه، اولهه جي ڪناري ۽ اوڀر يوروشيلم تي اسرائيلي فوجي قبضو، جديد دور جي دنيا جو ڊگهو ترين قبضو آهي.
جاگرافي
اسرائيل جي دنيا جي نقشي م بيھڪ يا محل وقوع 31 30 N, 34 45 E مڊل ايسٽ ۾ آھي.ان جي پکيڙ 20,770 s ھم چورس ڪ.م.جنھن مان 20,330ھم چورس ڪ.م خشڪي ۽ 440 پاڻي اٿس. پکيڙ ۾ دنيا جي ملڪن ۾ 154 نمبر تي آهي. ان جي سرحدي ڊيگھ 1,068 km آھي جيڪا 6 ملڪن سان ملي ٿي. جنھن ۾ مصر سان 208 ڪ.م، غزا جي پٽي سان 59 ڪ.م، اردن 307 ڪ.م ، لبنان سان 81 ڪ.م، شام سان 83 ڪ.م، ويسٽ بينڪ سان 330 ڪ.م ۽ سامونڊي ساحل واري سرحد 273 ڪ.م آهي. ان جو سڀ کان ھيٺاھون ھنڌ بحريہ مردار Dead Sea آھي جيڪو سمنڊ جي سطح کان 431 ميٽر ھيٺ آھي ۽ اوچو مقام ھار ميرون Har Meron آھي جيڪو سامونڊي سطح کان 1208 ڪ.م مٿي آهي. اسرائيل جا معدني ذخيرا ڪچو ٽامو، قدرتي گيس، فاسفيٽ، ميگنيشيم برومائيڊ آھن. ھتان جي %23.8 سيڪڙو زمين تي زراعت ٿيندي آهي
آبادي
اسرائيل جي سينٽرل بيورو آف اسٽيٽسٽڪس جي اندازي موجب اسرائيل جي آبادي اپريل 2018 ۾ 884200 ھئي جنھن مان 6,589,000 (%74.5) يھودي ۽ 1,849,000 (%20.9) عرب ۽ %4.6 غير عرب عيسائي، بجائي ۽ ٻيا آھن. ( سن 2016ع ۾ ان جي آبادي 8،502،900 ھئيجن مان 6,363,700 يعني 74.9 سيڪڙو يهودي 766,500 دروز ۽ اوڀر يوروشيلم جي عربن سميت عرب ھيا).ھي دنيا جي واحد رياست آهي جتي يھودي مذھب وارا گھڻائي ۾ آھن اسرائيلي عربن جي وڏي اڪثريت سني مسلمانن، نيگرو (Negro) بدوي (Bedouins) ، باقي عيسائي ۽ دَروز آهن. ٻين اقليتن ۾ آرامي، اَشوري، سميري، آرميني، سِرڪاسينس، ڊام آبادي ۽ ويٽنامي اقليت شامل آهي. اسرائيل، آفريڪا ۽ ايشيا جي ڪارن عبراني اسرائيلين سميت، سوڊان، اريٽريا ۽ نيم صحرائي آفريڪا جي غير قانوني مهاجرن، شهريت نه رکندڙ پرڏيهي ڪم ڪندڙن، آفريڪا ۽ ايشيا مان پناهه لاءِ آيلن جي چڱي ڀلي آباديءَ جي پڻ ميزباني ڪري ٿو.
.jpeg)
سياسي انتظام
انتظامي طور تي اسرائيل 6 ضلعن م ورھايل آهي:مھوزوت (mehozot) يا مھوز، سينٽرل، حائفہ، جيروسلم، نادرن، سدرن ۽ تل ابيب Tel) Aviv). صدر جي چونڊ ستن سالن کان پوءِ ٿيندي آهي.پنهنجي بنيادي قانون ۾، اسرائيل پاڻ کي يهودي ۽ جمهوري رياست جي وصف طور بيان ڪري ٿو. اسرائيل، متناسب نمائندگي ۽ ووٽ جي ذريعي راءِ ڏيڻ تحت نمائينده پارلياماني جمهوريت آهي. وزير اعظم حڪومت جي سربراهه ۽ ڪنيسٽ (Knesset) قانون ساز مجلس جي طور ڪم ڪري ٿي جنھن جا 120 ميمبر آھن ۽ عام چونڊن ذريعي ٿيندا آهن. اسرائيل جي گاديءَ جو ھنڌ تل ابيب آھي پر اسرائيل بعد ۾ گاديءَ جو هنڌ بيت المقدس منتقل ڪرڻ جو اعلان ڪيو جنھن جي عالمي برادريءَ مذمت ڪندي رھي آھي.ڊسمبر 2017 ۾ آمريڪي صدر ڊونالڊ ٽرمپ آمريڪا جي گذريل ستر سالن جي پاليسي تبديل ڪندي بيت المقدس کي اسرائيل جو گاديءَ جو هنڌ تسليم ڪندي پنھنجي انتظاميه کي ھدايت ڪئي تہ آمريڪا جو سفارت خانو تل ابيب مان بيت المقدس منتقل ڪن. آمريڪا جي ان اعلان جي عالمي برادريءَ سخت مذمت ڪئي.چيڪ ريپبلڪ ۽ گوئيٽيمالا وينو آٽو. پيراگوئي، ھونڊوراس ۽ رومانيہ بہ آمريڪا جي پيروي ڪئي.ان جي قانوني نظام ۾ انگلش ڪامن لا سسٽم، برٽش مينڊيٽ، يھودين، عيسائين ۽ اسلام جا شرعي قانون شامل آهن.ووٽ جو حق بلدياتي چونڊن ۾ 17 سالن جي عمر کان ۽ عام چونڊن م 18 سالن جي عمر کان اٿن.. ھتان جي وڏي۾ وڏي عدالت سپريم ڪورٽ آھي جنھن ۾ چيف جسٽس ۽ 14 جج اچي وڃن ٿا. ٻيون ڪورٽون ماتحت ضلعي عدالتون ۽ ماجسٽريٽ جون آھن .
معيشت
اسرائيل، 2015ع جي مجموعي قومي پيداوار تحت دنيا جي 35 وڏي معشيت سان OECD جي جو ميمبر ۽ ترقي ڪيل ملڪ آهي. اسرائيل وڏي هنرمند افرادي قوت مان فائدا ماڻيندڙ ۽ تمام گهڻي تعيلم پرايل ملڪن ۾ سڀني کان اوچي تناسب جي حساب سان تعليم جي ڊگريون رکندڙ ملڪن مان هڪ آهي.ھي ٽيڪنالاجي وارو ايڊوانسڊ فري ايڪانامي وارو ملڪ آهي.
بين الاقوامي تعلقات
|
|}
حوالا
This article uses material from the Wikipedia سنڌي، سندھی ، सिन्ध article اسرائيل, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). مواد CC BY-SA 4.0 ھيٺ موجود آھي جيسيتائين ٻي صورت واضع نہ ڪئي وڃي. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki سنڌي، سندھی ، सिन्ध (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.