Ta'n Danvarg (Danvargish: Danmark, focklit magh myr , shenn-emshiragh: ) ny çheer Loghlinagh 'syn Oarpey Hwoaie as t'ee ny h-oltey shinsharagh jeh Reeriaght ny Danvarg.
T'ee ny çheer smoo jiassagh jeh ny Çheeraghyn Nordagh; çheu heear yiass veih'n Toolynn as çheu yiass veih Norlynn, as t'ee çhemmit da'n jiass liorish y Ghermaan. Ta'n Danvarg caglit liorish y Vooir Valtagh da'n shiar as Mooir Hostyn da'n sheear myrgeddin. Ta'n çheer jeant seose jeh lieh-innys mooar Jylland (ny Jutland) as ram ellanyn, y Teelynn (Sjælland), Fyn, Vendsyssel-Thy, Lolland, Falster as Bornholm, chammah as keeadyn dy ellanyn beggey elley as yn ennym yn Ellanragh Danvargagh currit orroo. Ta beeal dys y Vooir Valtagh stiurit as fo smaght ec y Danvarg er feie traa liauyr, er oyr nagh vel entreilys dys y Vooir harrish ushtey jargal agh trooid nane jeh tree ammyryn, er enney lhien myr "Keyllyssyn ny Danvarg".
Kongeriget Danmark Reeriaght ny Danvarg | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||
Jarroo-raa: gyn jarroo-raa oikoil (Jarroo-raa reeoil: Guds hjælp, Folkets kærlighed, Danmarks styrke "Cooney Yee, Graih y Phobble, Niartaght ny Danvarg") | ||||||
Arrane ashoonagh: Der er et yndigt land (ashoonagh) Arrane reeoil: Kong Christian stod ved højen mast | ||||||
Preeu-valley (as y balley smoo) | København 55°43′ Hwoaie 12°34′ Hiar | |||||
Çhengey oikoil | Danvargish1 | |||||
Reiltys | Deynlaghys ard-whaiylagh as reeriaght vunraghtoil | |||||
- | Benrein | Ferdorraghey X | ||||
- | Ard-vinishter | Lars Løkke Rasmussen | ||||
- | Loayreyder y Folketing | Pia Kjaersgaard | ||||
Cur ry-cheilley | 8-oo eash | |||||
Entreilys gys yn UO | 1 Jerrey Geuree 1973 | |||||
Eaghtyr | ||||||
- | Yn clane | 43,098.31 km² (134-oo) 16,640 mi ker | ||||
- | Ushtey (%) | 1.6 | ||||
Earroo yn phobble | ||||||
- | Ooley 2009 | 5,519,441 (108-oo) | ||||
- | Glooaght | 127.9/km² (78-oo) 331.2/mi ker | ||||
LTS (CCK) | Ooley 2008 | |||||
- | Yn clane | $204.269 billioon (49-oo) | ||||
- | Yn dooinney | $37,304 (16-oo) | ||||
LTS (ennymagh) | Ooley 2008 | |||||
- | Yn clane | $340.029 billioon (27-oo) | ||||
- | Yn dooinney | $62,097 (5-oo) | ||||
Gini (2008) | 21.7 (injil) (1-d) | |||||
ALD (2007) | ▲ 0.955 (feer ard) (16-oo) | |||||
Argid | krone (DKK ) | |||||
Traa ynnydagh | CET (UTC+1) | |||||
- | Souree (TTLS) | CEST (UTC+2) | ||||
Coad eddyr-voggyl | .dk2 | |||||
Coad çhellvane | +45 | |||||
1 | Ta Greenlynnish ynrican ny çhengey oikoil ayns Greenlynn as ta Faaroish ny çhengey oikoil ayns Ellanyn ny Geyrragh, myrane lesh y Danvargish. | |||||
2 | Ta .eu ymmydit myrgeddin, myrane lesh çheeraghyn elley yn Unnaneys Oarpagh. |
Ta'n Danvarg ny reeriaght vunraghtoil lesh corys ard-whaiylagh myr corys reiltys eck. Ta reiltys ec keim y steat eck as reiltyssyn ynnydagh ayns 98 baljaghtyn. Ta'n Danvarg ny h-oltey jeh'n Unnaneys Oarpagh veih'n vlein 1973, agh cha nel y çheer ny cooid jeh Cryss yn oarey. Ta'n Danvarg ny bun-oltey jeh'n RCAH (NATO) as yn RCTL.
Ta'n Danvarg, lesh tarmaynys capitlagh seyr-vargagh as steat lhiassee mooar ayn, rang-oardit rere un towse, myr y chied çheer 'sy theihll lesh y cheim s'yrdjey dy cho-chormid çheet stiagh. Rere yn earishlioar dellal Americaanagh Forbes, ta'n çhymmyltaght dellal share 'sy theihll ec y Danvarg. Veih 2006 dys 2008, chur towshanyn y Danvarg myr "y boayl s'maynrey 'sy theihll," as ny h-eiyrtyssyn shen bunnit er towshanyn slaynt, lhiassee, as ynsee. Ta Ayndagh Shee Dowanagh ny bleeaney 2009 rang-oardraghey yn Danvarg myr y nah çheer 'sy theihll er cooishyn shee, lurg y Teelynn Noa. Ayns Ayndagh Tastidyn Sollaghey-Laue ny bleeaney 2008 va'n Danvarg rang-oardit myr y çheer lesh y chooid by loo jeh sollaghey-laue 'sy theihll, as y stayd shen rheynnit lesh y Toolynn as y Teelynn Noa.
Ta'n çhengey ashoonagh, y Danvargish, cosoylagh rish y Toolynnish as y Norlynnish, as ta kianglaghyn shendeeagh as cultooragh lajer eddyr ny tree cultooryn. Ta 82.0% jeh cummaltee ny Danvarg as 90.3% jeh ny Danvargee nyn olteynyn jeh agglish Lutheragh y steat. Ta seyraanaght joarree ec mygeayrt 9% jeh sleih-earroo ny çheerey - ta'n chooid smoo jeu çheet ass çheeraghyn Loghlinagh elley.
Ta ennym mooar er ram Danvargee 'sy theihll cultooragh, lheid as y skeeandagh Ole Rømer, y fallsoonagh Søren Kierkegaard, y screeudeyr Hans Christian Andersen, y fishigagh Niels Bohr, as Lars Ulrich ass Metallica.
She bun ta'n art shoh. Cur rish, son foays y yannoo da Wiki. |
This article uses material from the Wikipedia Gaelg article Yn Danvarg, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Content is available under CC BY-SA 4.0 unless otherwise noted. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Gaelg (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.