ربی

ربی به معنی استاد من و به صورت جمع ربانیم (به عبری: רבנים) پژوهشگر مرجع دینی در جامعه یهودی است. ربی گاهی نیز به صورت راو (به عبری: רב) به معنی استاد یا ارباب گفته می‌شود.

شکل اولیه ربی در دوران فریسی و روزگار تلمود، هنگامی‌که آموزگاران یهود به تدوین قوانین نوشته‌شده و شفاهی یهود پرداختند، بازمی‌گردد. در فرقه‌های مختلف یهود، الزام‌های گوناگونی برای برنامه‌های ربی و کسی که به عنوان ربی، به‌رسمیت شناخته شود، وجود دارد. ازنظر برخی از گروه‌های یهودی به‌جز یهودیان ارتدوکس و برخی گونه‌های محافظه‌کار، زنان نیز می‌توانند به مقام ربانوت دست یابند.

واژهٔ ربی از ریشه سامیِ رب به معنی بزرگ و مورد احترام نشات گرفته‌است. این لغت معادل لغت عربی ربّ به معنی ارباب و خداوند است. در عربی معمولاً واژه رب تنها برای نامیدن خداوند استفاده می‌شود با اینکه مانند عبری دارای معنی ارباب نیز است. ربیهایی که دارای احترام زیادی باشند تنها راو خوانده می‌شوند.

شغل ربی در کتاب مقدس یافت نمی‌شود و نسل‌های اولیه قوم اسرائیل از واژه ربی برای نامیدن کسی استفاده نمی‌کردند. اولین اشاره به واژه ربی در میشنا (بخشی از تلمود) در حدود سال ۲۰۰ میلادی است. این واژه برای ربی گملیئل بزرگ، ربی شمعون پسر او و ربی یوهانان بن زکای استفاده شده‌است. این افراد همه جزو اولین سران سنهدرین (دادگاه شرعی یهودی) بودند. در عهد جدید واژه ربی چندین بار بکار رفته‌است. در اناجیل متی، مرقس و یوحنا واژه ربی به صورت یونانی ῥαββί وجود دارد. این واژه در عهد جدید برای نامیدن کاتبان تورات و فریسیان و همچنین شخص عیسی مسیح بکار رفته‌است.

معلمان قانون و فریسیان در صندلی موسی می‌نشینند. و شما مجبورید از آنها اطاعت کنید. ولیکن آن طور که آنها رفتار می‌کنند رفتار نکنید، زیرا آنها از آنچه تعلیم می‌دهند پیروی نمی‌کنند. آنها بار سنگین و دشواری بر روی شانه مردم می‌گذارند، ولیکن خود حتی حاضر نیستند یک انگشت خود را بلند کنند. هر آنچه انجام می‌دهند برای آن است که مردم آن را ببینند. آنها لباسهای خود را عریض می‌کنند و شال خود را بلند می‌کنند. آنها محل قابل احترام در مهمانیها را دوست دارند و بهترین صندلی کنیسه را می‌خواهند. آنها عاشق این هستند که در بازارها مورد احترام قرار گیرند و توسط دیگران ربی خوانده شوند. ولیکن شما نباید ربی خوانده شوید، زیرا شما یک ارباب دارید و همه شما برادرید. و هیچ‌کس را در این زمین «پدر» نخوانید زیرا شما فقط یک پدر دارید و او در بهشت است. و شما نباید معلم خوانده شوید، زیرا شما یک معلم دارید و او مسیح است. مهمترین شما خدمتگزار شما خواهد شد؛ زیرا آنان که خود را بزرگ دارند متواضع خواهند شد و آنها که تواضع پیشه کنند آمرزیده می‌شوند. - عهد جدید، انجیل متی، ۲۳:۱–۱۲

بر اساس تلمود، تلاش برای رسیدن به مقام ربی یا پژوهش‌گر تورات، از احکام (میتزوه) سرچشمه می‌گیرد. حتی کوهنها نیز باید مانند بقیه به ربیها احترام بگذارند؛ ولیکن اگر فرد ملاقات‌کننده دانشمند مهمتری باشد احتیاج به ایستادن ندارد. در بسیاری موارد ربیها دارای چنان قدرتی بودند که بتوانند افرادی را که به آن‌ها بی‌احترامی‌کنند، از جامعه طرد کنند.

دولت پادشاهی‌های اسرائیل (پادشاهی شمالی) و پادشاهی یهودا بر اساس پادشاهان، پیامبران، و اعضای دادگاه شرعی یهود بود. این افراد باید قضاوت شرعی خود (سمیخا) را به صورت نسل در نسل از موسی دریافت می‌کردند؛ ولیکن معمولاً به این افراد ربی گفته نشده و بلکه آن‌ها قضات (دیانیم) یا شوفتیم نامیده می‌شدند.

تمامی این افراد باید اطلاعات کاملی از تورات و دستورهای خداوند داشتند و از این رو در اصطلاح امروزی تمامی آن‌ها ربی بوده‌اند.

بعد از نابودی معبد دوم اورشلیم و از بین رفتن پیامبری و کاهنی تلاش دانشمندان مذهبی یهودی به گروهی به نام افراد جامعه بزرگ (انشه کنست هاگدولا) منتقل شد. این افراد شروع به تهیه آنچه که امروزه قانون شفاهی نامیده می‌شود کردند. این مطالعات به تدریج نوشته شد و میشنا و گمارا را ایجاد کرد که بعدها به صورت تلمود گردآوری شد.

• دیان
• روحانی
• کنیسه
• حاخام