Arabiar
Arabiarrak (arabieraz: عربي, ʿarabi) Arabiako penintsulan bizi diren etnia bateko kideak dira, eta, hedaduraz, Ekialde Hurbileko (Irak, Siria, Libano, Jordania) eta Ipar Afrikako (Egipto, Sudan, Libia, Tunisia, Aljeria, Maroko, Mendebaldeko Sahara, Mauritania) biztanleria arabieradunetakoak.
Bere burua linguistikoki, kulturalki, politikoki edo genealogikoki horrela aurkezten duen etnia da. Eskuarki, arabiar nortasuna ez ezik, tokian tokiko beste nortasunen bat ere izaten dute: beren Estatukoa (egiptoarrak, libanoarrak, palestinarrak...), tribukoa, herrikoa edota klanekoa.
| Arabiar العرب al-ʿarab | |
|---|---|
 Filipo Arabiarra • Joan Damaskokoa • Al-Kindi • Al-Khansa Faisal I.a Irakekoa • Gamal Abdel Nasser • Asmahan • May Ziade | |
| Biztanleak guztira | |
| 450 milioi | |
| Biztanleria nabarmena duten eskualdeak | |
430.722.765  Arabiar Liga12.000.000  Brasil6.000.000  Frantzia3.500.000  Argentina3.500.000  Ameriketako Estatu Batuak700.000 - 2.000.000  Iran1.500.000  Israel1.100.000  Mexiko | |
| Hizkuntza | |
| Arabiera Hainbat dialekto ditu | |
| Erlijioa | |
| Gehienbat Islam; Kristau gutxiengoa ere badago. | |
| Zerikusia duten beste giza taldeak |
Etnia honen ezaugarri nagusia arabiera da, eta dialekto ugaritan banatuta dago. Islama hedatzearekin batera, herri askoren akulturazio prozesua zabaldu zen: arabiartzea kulturan, eta islamiartzea erlijioan. Hala ere, arabiarren artean bada gutxiengo kristau handi bat, egun % 7,1 eta % 10 bitartekoa dena.
Historia
K.a. X. mendetik ezagutzen dira arabiarrei buruzko lekukotasunak, Arabiako penintsulan. Siria eta Palestina alderako migrazioak aspaldian hasi baziren ere, islama nagusitu arte (VII. m.) ez ziren arabiarrak hasi hurbileko eta harantzagoko lurrak konkistatzen. Ordutik hona, herri asko islamiartu eta arabiartu da. Hizkuntza asko desagertu da, aginpide arabiarraren eraginaz, VIII. eta XIV. mendeen artean (arameera, koptoa, asiriera, berberiar dialekto zenbait). Arabiera nagusitu zen hasiera-hasieratik liturgia, administrazio eta jakintza hizkuntza gisa. Kultura arabiar-musulmanaren garapenean berebiziko garrantzia izan zuten persiarrek ere neke handiak izan dituzte berezko hizkuntzari eusteko, unean uneko egoera politikoen gorabeheran.
Arabiarrek (300 bat milioi, egun) ez dute arraza bakarra, besteetatik bereizia, osatzen: ezaugarri etnografiko eta soziologiko komunak dituzte beste etnia askorekin. Egungo batasun kontzientzia turkiarren nagusitasunaren aurkako borroka urte luzeetan mamitu bazen ere (XVI-XIX. mendeak), egungo kultura eta politika XIX-XX. mendeetako kolonialismoaren kontrako jardun etengabean sustraitu da.
Erreferentziak
- Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/26 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.
Ikus, gainera
Kanpo estekak
Datuak: Q35323
Multimedia: Arab people / Q35323
 | Artikulu hau zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz. |
This article uses material from the Wikipedia Euskara article Arabiar, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Eduki guztia CC BY-SA 4.0(r)en babespean dago, ez bada kontrakoa esaten. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Euskara (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.