45°E / 40°N 45°E / 40; 45
ائرمنیستان (ارمنیجه: Հայաստան, romanized: Hayastan) و یا رسمی آدی ایله ائرمنیستان جۇمهۇریَّتی (ارمنیجه: Հայաստանի Հանրապետություն, romanized: Hayastani Hanrapetut’yun) — گۆنئی قافقازدا بیر اؤلکه و دؤولتدیر. تورکیه، گورجوستان، آذربایجان و ایران ایله سینیرلانیر. باشکندی ایروان شهریدیر.
ائرمنیستان جومهوریتی | |
---|---|
میلی مارش: Մեր Հայրենիք Mer Hayrenik "Our Fatherland" | |
پایتخت و بؤیوک شهری | ایروان 40°11′N 44°31′E / 40.183°N 44.517°E |
رسمی دیللر | ارمنی دیلی |
Recognised national languages | ارمنی دیلی, آشور دیلی, یونان دیلی, کورد دیلی و روس دیلی |
Spoken and written language | Eastern Armenian |
Official script | Armenian alphabetشابلون:Padlsup |
اتنیک قروپلار () |
|
دین | |
دمونیم(لر) | ائرمنیلر |
دؤولت | Unitary semi-presidential جومهوریت |
• جومهورباشقانی | آرمن سارکیسیان |
• باشناظیر | نیکول پاشینیان |
• President of the National Assembly | Ara Babloyan |
قانون اوقانی | National Assembly |
Formation and independence | |
• Traditional date | 2492 BC |
• Hayasa-Azzi | 1500–1290 BC |
• Arme-Shupria | 14th century–1190 BC |
• اورارتو | 860–590 BC |
• Orontid dynasty | 6th century BC |
• بؤیوک ائرمنیستان united under the Artaxiad Dynasty | 190 BC |
• Arsacid dynasty | 52–428 |
• Bagratid Armenia | 885–1045 |
1198–1375 | |
• ائرمنیستان جومهوریتی (۱۹۱۸-۱۹۲۰) declared | 28 May 1918 |
• Independence from شوروی | 23 August 1990شابلون:Padlsup 21 September 1991شابلون:Padlsup 26 December 1991شابلون:Padlsup |
اراضی | |
• جمعی | (138th) |
• سو (%) | 4.71 |
جمعیت | |
• 2016 تخمینی | 3.0 million |
• 2011 census | 3,018,854 (134th) |
• سیخیلیق | (99th) |
جیدیپی (PPP) | 2016 تخمینی |
• جمعی | $26.560 billion |
• آدامباشی | $8,881 |
جیدیپی (نامینل) | 2016 تخمینی |
• جمعی | $10.754 billion |
• آدامباشی | $3,595 |
جینی (2013) | 31.5 اورتا |
اچدیآی (2014) | 0.733 یوخاری · 85th |
پول واحیدی | Dram (֏) (AMD) |
چاغ بؤلگهسی | UTC+4 (AMT) |
سوروجولوک طرفی | right |
تیلفون کودو | +374 |
اینترنت التیدی | .am .հայ |
|
1828_جی ایلده روسیه ایله ایران آراسیندا ایمضالانان تورکمنچای موقاویلهسینه اساساً قوزئی آذربایجانین ناخچیوان خانلیغی و ایروان خانلیغی اراضیسینده ائرمنی ویلایتی تشکیل ائدیلمیشدیر. جمعیسی 25 مین ائرمنینین یاشادیغی همین اراضیلره قاجار ایران و عثمانلی ایمپئریاسیندان کوتلوی صورتده ائرمنیلر کؤچورولموشدور کی، ویلایتین ائتنیک ترکیبی روسلارین داها لویال قبول ائتدیگی خریستیانلارین سای اوستونلوگو ایله نتیجهلنسین و بونونلا دا ائرمنی ویلایتینین اینظیباتی-اراضی بؤلگوسو مؤحکملندیریلسین.
ائرمنیلرین ایران و تورکیه دن ایندیکی ائرمنیستان اراضیسینه کوتلوی صورتده کؤچورولمهسی ایله پارالل اولاراق ائرمنی ویلایتینه داخیل ائدیلن ایروان اوستانینین قیرخبولاق، زنگیباسار، کؤرپوباسار، وئدیباسار، شرور، سورمهلی، درهکند-پارچانیس، سعدلی (Səədli)، تالین، سئییدلی-آغساققاللی، سردارآباد، گرنیباسار، آباران، درهچیچک، گؤیچه (بیر حیصصهسی) ماحاللارینین، ناخچیوان اوستانینین الینجهچای، موازیخاتون، خوک (Xok)، ناخچیوان، درهلهیهز ماحاللارینین، اوردوباد دایرهسینین اوردوباد، اهیلیس، دسته، بیلهو و چننپ ماحاللاری تورکلرینین اکثریتی اساساً تورکیه و ایرانا کؤچمهیه مجبور اوْلموشلار.
1918-نجی ایلده مایین 26-دا زاقافقازیا سئیمی بوراخیلدیقدان سوْنرا اولجه گورجوستان، مایین 28-ده ایسه آذربایجان و ائرمنیستان اؤز موستقیللیگینی اعلان ائدیر. ژوئنون 4-ده تورکیه ایله ائرمنیستان آراسیندا باتومدا صولح موقاویلهسی ایمضالانیر. بۇ موقاویلهیه اساساً ائرمنیستان جومهوریتینین اراضیسی تقریباً 9 مین کو.کم، اهالیسی ایسه 321 مین نفر (او جملهدن 230 مین ائرمنی، 80 مین موسلمان، 5 مین یئزیدی کوردلری، 6 مین دیگر میللتلر) تشکیل ائدیردی. بۇ جمهوریتین اراضیسینه یئنی-بهیازید قضاسی، ایروان قضاسینین بئشده اوچو، ائچمیهدزین قضاسینین دؤردده بیری، آلئکساندروپول قضاسینین دؤردده بیری داخیل ایدی.
آلمان دیپلوماتی بئرنسدورف بۇ منظرهنی بئله تصویر ائتمیشدی: "تورکیه ائرمنیلره آنجاق سئوان (گؤیچه-مؤلف) گؤلونو ساخلاییب، هانسی کی، چیمه بیلرلر، آنجاق چیخماغا و اؤزلرینی قوروتماغا یئر قالماییب. باتوم موقاویلهسینه اساساً ائرمنیستان جومهوریتینین اراضیسی بیرینجی دونیا موحاریبهسینه قدر ائرمنیلرین ایروان قوبئرنیاسیندا کومپاکت یاشادیقلاری اراضیلره محدودلاشیردی.
1918-نجی ایلده شرقی آنادولودا قیرغینلار تؤرتدیکدن سوْنرا تورک قوْشونلارینین اؤنوندن قاچان ارمنی سیلاحلی قوهلری ژنرال آندرانیکین کوماندانلیغی آلتیندا گومرودن قاراکیلسهیه، اورادان دیلیجان درهسینه و گؤیچهیه، سوْنرا ناخچیوانا، اورادان دا زنگهزورا آدلایاراق، همین اراضیلرده کی موسلمان کندلرینی ویران قویموشدو. ائرمنی سیلاحلی قووهلرینین زنگزوردان قاراباغی تهدید ائتمهسی آذربایجان حؤکومتینی جدی ناراحات ائدیردی.
1918-نجی ایلین یاییندا ائرمنی سیلاحلی قووهلری گؤیچهنی دارماداغین ائتدیکدن سوْنرا ناخچیوانی ایشغال ائتمیش اورادان دا زنگهزور قضاسینا داخیل اوْلموش، گوروس ناحییهسینی و شوشا یولونو اله کئچیرمیشدیلر. بونونلا علاقهدار آذربایجان حؤکومتی آوقوستون 15-ده ائرمنیستان حؤکومتینه اعتیراض نوتاسی گؤندرمیش، ائرمنی سیلاحلی قووهلرینین بۇ آددیمینی تجاووز کیمی قیمتلندیرهرک، اگر ائرمنی قوْشونلارینین آذربایجان اراضیسیندن چیخاریلماسینا قارشی تدبیر گؤرولمزسه، حادیثهلرین سوْنراکی اینکیشافی اۆچون مسولییتین ائرمنیستان حؤکومتینین اوزرینه دوشهجهیینی کسکینلیکله بیلدیرمیشدی. لاکین ائرمنیستان حؤکومتی حیله ایشلدیب آندرانیکین سیلاحلی قووهلرینین ائرمنیستان حؤکومتینه تابع اولمادیغینی بهانه ائدهرک، آوقوستون 1-ده بیلدیرمیشدی کی، ژئنئرال آندرانیک و اونون دستهسی بوتونلوکله ائرمنیستان اوردوسوْنون ترکیبیندن سیلینمیشدیر. بونا سبب ایسه آندرانیک و اونون دستهسینین ائرمنیستان داشناک حؤکومتینی تانیمادیقلارینی بیان ائتمهلری اوْلموشودو. ائله بونا گؤره ده ائرمنیستان حکومتی آندرانیکین و اونون دستهسینین عمللرینه جاوابدئه اولمادیغینی بیلدیرمیشدی.
1921-نجی ایلده سووئت عسگرلری ائرمنیستانا داخیل اوْلوب، موستقیللیگی لغو ائدیب سسرینین ترکیبینده ائرمنیستان سووئت سوسیالیست جومهوریتینی یاراتدیلار. 1922-1936-نجی ایللرده زاقافقازیا سووئت فدراتیو سوسیالیست جومهوریتینه داخیل ایدی. 1988-نجی ایلده آذربایجانلا داغلیق قاراباغ موختار ویلایتینین ایستاتوسو اوستونده موناقیشهیه جلب اوْلونموشدو. بۇ سببه گؤره 1988-1991-نجی ایللرده 186 مین آذربایجان تورکو، 18 مینه یاخین کورد و 4 مین نفر روس اؤلکهدن چیخاریلمیشدیر. موناقیشه ایندییهدک داوام ائدیر. 1991-نجی ایلدن ائرمنیستان جومهوریتی موستقیل اؤلکهدیر.
ارمنیستان اهالیسینین 98%-ی ائرمنیلر, قالانلاری روسلار, یونانلیلار, اوکراینلیلار و س. ائتنیک قوروپلاردیر. ائرمنی اورتودوکسیلیغی ان اوستون دیندیر.
اؤلکه 11 ویلایته (مارزا) بولونور: آراقاتسوتن(آشتاراک)، آرارات(آرتاشات)، آرماویر(آرماویر)، گئغارکونیک(قاوار)، کوتایک(رازدان)، لوری(وانادزور)، شیراک(قیومری)، سیونیک(کافان)، تاووش(ایژئوان)، وایوتسدزور(ائخئقنادزور)، ایروان.
اصیل آدی | دییشدیریلمیش آدی |
---|---|
ایروان | یئرئوان |
سردرآباد | اوکتئمبریان |
کوز | کامو |
گومرو | لئنیناکان |
قاراکلیسه | کیرواکان |
جلالاوغلو | ائستئپاناوان |
حاماملی | ائسپیتاک |
اوچکلیسه | ائچمیازدین |
اصیل آدی | دییشدیریلمیش آدی |
---|---|
باسارکئچر | واردئنیس |
قمرلی | آرتاشات |
وئدی | آرارات |
حاجی نظر | کامو |
ملادورسون | شائومیان |
کاروانسارای | اینجیوان |
آغبابا | آماسییا |
اللر | آبوویان |
چمبرک | کرانسنوسئلس |
اولوخانلی | ماسیس |
اصیل آدی | دییشدیریلمیش آدی |
---|---|
آلاگؤز | آراقاش |
آرپاچای | آخوریان |
اورتاکلیسه | میناسیان |
گؤیچه | مارالیک |
آبیلکند | کالینو |
طالیباوغلو | شوشاکئنت |
توووزقالا | بئرد |
آللاهوئردی | تومانیان |
This article uses material from the Wikipedia تۆرکجه article ارمنیستان, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). عکسی بللیلشدیریلمزسه، ایچیندهکیلر CC BY-SA 4.0 لیسانسی آلتیندادیلار. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki تۆرکجه (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.