არქიმედე

დოხოლ ჯვ. წ. 287 — ღ. ჯვ. წ. 212) — ჯვეშბერძენი მენცარი, მათემატიკოსი დო მექანიკოსი, დებადჷ დო რინაშ უმენტაშ ნორთი გატარჷ კოკი სიცილიას მადვალუ ნოღა სირაკუზას, სოდე რომაალეფიშით ნოღაშ ეჭოფუაშ ბორჯის დოღურჷ.

არქიმედე
Αρχιμήδης
არქიმედე
მოღალობა	მათემატიკოსი, მექანიკოსი, ინჟინერი, ასტრონომი, ფიზიკოსი
ბიოგრაფიული ჩინებეფი
დაბადებაშ თარიღი	ჯვ. წ. 287
დაბადებაშ აბანი	სირაკუზა
ღურაშ თარიღი	ჯვ. წ. 212 (75 წანერი)
ღურაშ აბანი	სირაკუზა

უზურენა, ნამჷ-და არქიმედეშ მუმა, ფიდია, ასტრონომი რდჷნ, ნამუთ დუდენდჷ სქუაშ მაართა ომენცარე ბიჯგეფს, უკული არქიმედექ დოგურაფა-გონათუუა გაგჷნძორჷ თიმ ბორჯიშ უდიდაშ კულტურულ ცენტრის – ალექსანდრიას, სოდე თიქ დეახოლჷ ევკლიდეშ მოგუაფუეფს, ერატოსთენეს დო კონონს. არქიმედეშ ნახანდეფიშ ნორთიქ ჩქინდა თე მენცარეფწკჷმა მიმოჭარუაშ სახეთ მაჭირინჷ. არქიმედეშ რინაშ ორდოშია პერიოდის ორხველჷ თიში ასტრონომიული ნახანდეფი, ცაშ სფეროშ მოდელი – გლობუსი, ბჟაშ დიამეტრიშ ოზჷმალი ხეჭკუდი დო თაშნეშე მაართა თხობელუეფი მექანიკას, ნამუეფსჷთ ჩქინდა ვამუჭირინაფჷ. ასქილადირი ეე ფიზიკაო ძალამ შანულამი ნახანდა: „ბირტყეიშ წორწალაშ გეშა“, ნამუთ აკოგაფილი რე ევკლიდეშ „დაჭყაფურეფიშ“ მოგვენო. პოსტულატეფიშ გჷმოქიმინუას მოჸუნს ბერკეტიშ კანონიშ მათემატიკური გჷმოჸონაფა დო დოგურაფა სიმონკაშ ცენტრიშ გეშა. არქიმედეშ მაართა მათემატიკური თხობელუა რდჷ „პარაბოლაშ კვადრატურიშ გეშა“, სოდე გჷმორინაფილი რე ფართობიშ გჷმოკოროცხუაშ „მექანიკური“ მეთოდი. უმოს გვიანიშ ნახანდის „სფეროშ დო ცილინდრიშ გეშა“ გჷნოჩამილი რე სფეროშ, სფერული სეგმენტიშ, ცილინდრიშ ჟინპიჯიშ დო ნტირაშ გქმაკოროცხალ ფორმულეფი. თაქ რე მოჸონაფილი კუბური გონჩაფაშ გეომეტრიული ეშანწყჷმა. დორხველი მეთოდიშ მეშქაშალათ, ნამუთ ჟირი ვითოში წანაშ უკული ინტეგრალურ კოროცხუას გევითარჷ, არქიმედექ გოთანჯჷ შხვადოშხვა რსხულიშ ჟინპიჯიშ ფართობი დო ნტირა. სტატიკურ დო ჰიდროსტატიკურ ნახანდეფს ორთაშრაგადუაშ დო ტექნიკური ეშაჩიმებუეფიშ გჷნაჭყვიდირალო თიქ მაართათ გჷმირინჷ ფიზიკური დო მათემატიკური მეთოდეფი. ხანდაშ გვიანიშ პერიოდის არქიმედექ დეინტერეს ზუსტი გჷმოკოროცხუეფით, ნამუთ შხვაშთური რე ანტიკური მათემატიკაშო. არქიმედეშ ეკონია გჷმორკუალეფშე გიშაკერძაფილო ეიოშინალი რე ხანდა „მოფაფინე რსხულეფიშ გეშა“, ნამუსჷთ გჷნოჩამილი რე არქიმედეშ კანონი.

არქიმედეშ ანდამუდანამ მეგორაფეფქ გოპიჯჷ ანდა ლეგენდაშ გოჭუაფა. ლეგენდარული გოჭყაფა უღუ ამაყ ფრაზასჷთ: „ქომუჩით გიოპონალი ჭურჭული დო მა ავაყარენქ დიხაუჩას!“ დო გეძახინსჷთ „ევრიკა!“. არქიმედე იზიარენდჷ დემოკრიტეშ დო არისტარქეშ მატერიალისტურ მეჯინეფს. გენიალურ თეორიულ მეგორაფეფწკჷმა ართო არქიმედეშ დორხვლუას რე შანულამი ოინჟინერე გჷმოგონებეფჷთ, მუჭოთ რე არქიმედეშ ხარხენი.

 

ვიკიციტატეფს რე სტატია:

არქიმედე

• საფოსტო მარკეფი არქიმედეშ გჷმოხანტუალათ Archived 2010-10-18 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine.