ნიკო (ნიკოლოზ) ასლანიშ სქი ფიროსმანაშვილი (ნიკო ფიროსმანი) (დ.
1862, ოფუტე მირზაანი ― ღ. 1918, ქართი), ჩინებული ქორთუ პრიმიტივისტი ხანტუ.
ფიროსმანი რინაშე ჩინებეფი უმოსო აკოკორობილი რე მუში ღურაშ უკული. დებადჷ ფიოშიშ ფანიას, ნამუქჷთ ორდოშე გინიხორჷ შულავერშა. მასქერეფიშ ღურაშ უკული ფიროსმანქ ქართიშა გინილჷ. ბაღანობაშე ირჩქინანდჷ ხანტუაშ დიდ ინტერესის, ბრელს ხანტჷნდჷ ქოთ. თე სფეროს სპეციალური განათება ვემუღებჷ. 1880-იან წანეფს მუშითნანგურეფ გიორგი ბაზიაშვილწკჷმა ართო გონწყჷ ფერჭარუაშ ორსანტიე დო აბრეფიშ დოკვათუეფს ეთმოჭოფუნდჷ. 1890-1894 წანეფს კონდუქტორო მუშენდჷ მოლენკავკაციაშ რკინაშარას, უკული ვაჭრუას ხოლო ქოცადჷ ბედი. XIX-XX ოშწანურეფიშ თანჯას ქართალ მედუქანეეფწკჷმა დო მიკიტანეფწკჷმა ოფორუანდჷ დუც. რინაშ ლიაშა გაჭირებაქ ვადათხინუ, ქორთუ ხანტუეფიშ ჯარალუა პერიოდულო ოცადჷდჷ მუში ჸვაჭარაშ დაქექებას, მარა ფიროსმანქ ხვალახობას დოღურჷ დო მუში საფულე უჩინებუ რე.
ფიროსმანიშ, მუჭოთ ხანტუშა მეგორაფას, მუში სურათეფიშ შაყარუაშ დო აკოქიმინჯალაშ პროპაგანდაშა გჷშაკერძაფილი თია აფუნა მიშაღალირი ჯიმალეფ ზდანევიჩეფს - ხანტუ კირილ დო პოეტ ილიას, ხანტუეფს მ. ლე დანტიუს, დიმიტრი შევარდნაძეს, ლადო გუდიაშვილს, დავით კაკაბაძეს დო შხვეფს, უმოს გვიანო გიორგი ლეონიძეს, ნამუქჷთ მიოგორუ მუში ბიოგრაფიაშ გურგაჩამალ ჩინებეფს.
ფიროსმანაშვილიშ ნახანდეფი წჷმორინაფილი რდჷ ქორთუ ხანტუეფიშ I დიდ გჷმოფინუას ქართის, 1918 წანას. 1920-იან წანეფს იბეშტუდჷ ჭარილეფი პერიოდულ პრესას, გჷშაშქუმალირქ იჸუ მუშა მეჯღუნელ ნაკორობაქ. ფიროსმანშე ინტერესიქ გჷშაკერძაფილო მირდჷ 50-იანი წანეფიშ უკული - გჷშაშქუმალირქ იჸუ წიგნეფქ საქორთუოს, რუსეთის დო შხვა ქიანეფს. გინიღეს ბიბლიოგრაფიული ფილმი, ჭარილქ იჸუ მუშა მუჯღუნელ პიესეფქ, მუსიკალურ ნაწარმებეფქ, ფიროსმანიშ სურათეფიშ გჷმოფინუეფქ მინწყუ სსრრ-შ შხვადოშხვა ნოღეფს დო ბჟადალ ევროპაშ მიარე ქიანას. ქართის დოდგეს ფიროსმანიშ ძეგლი; ხანტუშ ოდაბადურ ოფუტეს - მირზაანს გინწყჷ ფიროსმანიშ მუზეუმქ. ხანტუშ ნახანდეფიშ დიდი ნორთი თეჟამო იჩუალუაფუ საქორთუოშ ხელუანობაშ სახენწჷფო მუზეუმს, თაშნეშე ჸოფილ სსრრ-შ დო თანჯაგალენიშ მინ მუზეუმეფს, ქართიშ დო ურცხოეთიშ კერძო კოლექციეფს. მუშ ნახანდეფიშ დიდი ნორთიშ ქრონოლოგია ამუდღარშა ვარე დოდგინელი.
ფიროსმანიშ თემატიკას ნოქური გიოხუნუ თი სოციალურ გარემოქ, ნამუსჷთ უხვადუდჷ რინა ხანტუს. მუშ ხანტუობაშ მონძალას დიდი აბანი უკინებჷ ქეიფიშ სცენეფს, ნამუთ ქართალ ვაჭარ-მოხელეეფიშ, მიკიტანეფიშ, მინშა ჟინოჯეფიშ ბუნურ პორტრეტეფს წჷმარინუანს („ბეგოს კამპანია“, „ქეიფი მეარღნე დათიკო ზემელთან“, „თავადების ქეიფი მინდვრად“, „ხუთი თავადის ქეიფი“, 1906, არძა - საქორთუოშ ხელუანობაშ სახენწჷფო მუზეუმი, ქართი დო შხვა). მინშა ქეიფიშ სცენეფი გოფაჩილი რე პეიზაჟიშ ფონს („სვირი“, საქორთუოშ ხელუანობაშ სახენწჷფო მუზეუმი, ქართი), ვარა ჩართული რე მიარეფიგურამ „პანორამულ“ კომპოზიციეფს („ვირის ხიდი“, „კახეთის ეპოსი“, „ქეიფი რთველში“). თემატიკურო სცენეფს ომოჯგირჷ ნატურმორტეფი დო აბრეფი.
ფიროსმანაშვილს მოწონდჷ ოფუტეშ ორთა დო რინა („რთველი“, „დღეობა ბოლნისში“, „გლეხის ქალი ვაჟით“, „გლეხკაცი ვაჟით“, „წყალზე მიმავალი ბავშვებიანი დედაკაცი“, „კალოობა“ - საქორთუოშ ხელუანობაშ სახენწჷფო მუზეუმი, ქართი); ვანაფერო მიოდირთუდჷ ნოღურ პეიზაჟეფს („ბათუმი“, „ფუნიკულორი“ - ჟირხოლო საქორთუოშ ხელუანობაშ სახენწჷფო მუზეუმი, ქართი). გჷშაკერძაფილი პოეტური ძალათ რე ეხანტილი ფიროსმანაშვილიშ ნახანტა სერიშ სცენეფი („არსენალის გორა ღამით“, მოსკოვი, კერძო კოლექცია; „ყაჩაღმა ცხენი მოიპარა“, „დათვი მთვარიან ღამით“ - ჟირხოლო საქორთუოშ ხელუანობაშ სახენწჷფო მუზეუმი, ქართი). კვათჷრი სოციალური დოხასიათაფეფით გჷშეგორუ ფიროსმანაშვილიშ ქართალი მოხელეეფიშ, მედუქანეეფიშ, კინტოეფიშ, ბოჰემაშ წჷმმარინაფალეფიშ, თაშნეშე მუშეფიშ პორტრეტეფი („გოგონა საჰაერო ბუშტით“,მოსკოვი, კერძო კოლექცია; „მდიდარი კინტოს შვილი“, „მეეზოვე“, „ორი მუშა“, „აქტრისა მარგარიტა“, „ორთაჭალის ტურფები“, „მუშა სოსო“, „მებადური“ - არძა საქორთუოშ ხელუანობაშ სახენწჷფო მუზეუმი, ქართი დო შხვა). სოციალური აწორინჯალა კვათჷრას რე ნაძირეფი ჩინებულ სურათის „უშვილო მილიონერი და ღარიბი ქალი შვილებით“ (საქორთუოშ ხელუანობაშ სახენწჷფო მუზეუმი).
ფიროსმანაშვილიშ აკოქიმინჯალას დიდი აბანი ანიმალისტურ ჟანრის (ამდღარშა ფიროსმანაშვილი აკა ქორთუ ანიმალისტი რე). უეჭველი რე, ხანტუ ჩხოლარეფიშ გჷმოსახულებეფს შხირას გარკველ სიმბოლურ-მორალურ აზრის ინოდვანდჷ. არძაშე ჩინებულეფი „ირემი“, „ჟირაფი“, „თეთრი ღორი გოჭებით“, „შავი ტახი“, „თეთრი დათვი“, „არწივს კურდღელი დაუჭერია“ დო შხვა (საქორთუოშ ხელუანობაშ სახენწჷფო მუზეუმი). ფიროსმანს ოინტერესჷდჷ ისტორიული თემეფით დო პერსონაჟეფით („რუსთაველი“, „თამარ მეფე“, „ერეკლე მეორე“, „გიორგი სააკაძე“ - რე შხვადოშხვანერი ვარიანტი; „შეთე გზას უჩვენებს თავად ბარიატინსკის შამილის დასაჭერად“ დო შხვა). ფიროსმანიშ ნამთინე სურათი ქორთული თეატრიშ სპექტაკლეფით (დ. ერისთავიშ „სამშობლო“, ვ. გუნიაშ „და-ძმა“) რე ინოჩამილი.
მუჟამსჷთ ფიროსმანიშ მონძალას იფჩინებაფუანთ, არგამათ გინმირთუ ხანტუშ ინტერესეფიშ მიარეფერუანობა. ფიროსმანიშ აკოქიმინჯალაქ XX ოშწანურაშ 10-20-იან წანეფიშ თანჯას, მუჟამსჷთ ხელუანობას გერდჷ ქორთული ერუანული ფორმაშ ოკითხუ, დიდი გჷმოძახინი მიპალუ ქორთუ ხანტუეფიშ ახალ მოითირიშ წჷმმარინაფალეფს შქას, ნამუეფსჷთ სამართიანო მიოჩქჷდეს, ნამდა ფიროსმანი ერუანულ ნერჩის ორგანულო ეშაფალირი ხანტუ რენ. ამდღა ფიროსმანიშ აკოქიმინჯალა დიდი ოკათე ჸოროფათ რგებაფულენს.
This article uses material from the Wikipedia მარგალური (Margaluri) article ნიკო ფიროსმანი, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). დინორე მიწორინაფილი რე გეჸვენჯი ლიცენზიათ (დო შხვა ვა რე მეწურაფილი-და): CC BY-SA 4.0. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki მარგალური (Margaluri) (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.