კუბა

República de Cuba) — კოკი სახენწჷფო კარიბიშ ზუღაშ ღანჩოს. კუბაშ სახენწჷფო აკმოდირთუ თარი კოკიშე — კუბაშე, თაშნეშე ხუვენტუდიშე დო მუსხირენ არქიპელაგიშე. ქიანაშ ნანანოღა დო უდიდაში ნოღა ჰავანა. სიდიდათ მაჟირა ნოღა რე სანტიაგო-დე-კუბა. კუბაშ ოორუეშე იდვალაუფუ ამერიკაშ აკოართაფილი შტატეფი დო ბაჰამიშ კოკეფი, ბჟადალშე — მექსიკა, ობჟათეშე — კაიმანიშ კოკეფი დო იამაიკა, ობჟათე-ბჟაეიოლშე — ჰაიტი დო დომინიკარეფიშ რესპუბლიკა.

კუბაშ რესპუბლიკა República de Cuba კუბა
დევიზი: Patria o Muerte (ესპანური) „ოდაბადე ვარდა ღურა“
ჰიმნი: ლა ბაიამესა ↓
ნანანოღა (დო უკაბეტაში ნოღა)		ჰავანა 23.133333,-82.38333323°08′ ოორ. გ. 82°23′ ბჟად. გ. / 
ოფიციალური ნინა(ეფი)		ესპანური
თარობა		სოციალისტური რესპუბლიკა
-	პრეზიდენტი	რაულ კასტრო
ფართობი
-	გვალო	110 861 კმ2 (105-ა)
-	წყარი (%)	ვაშანულამი
მახორობა
-	2010 ფასებათ	11 241 894 (73-ა)
-	census	11 177 743
-	მეჭედალა	102,3 ად/კმ2 (106-ა)
ედპ (ჸუპ)		2010 ფასებათ
-	გვალო	$114,1 მილიარდი (63-ა)
-	ართ მახორუშე	$9 900 (86-ა)
აგი (2007)		0.776 (მაღალი) (51-ა)
ვალუტა		კუბური პესო (CUP)
ბორჯიშ ორტყაფუ		(UTC-5 სთ.)
ქიანაშ კოდი		CUB
Internet TLD		.cu
ოტელეფონე კოდი		+53

1492 წანას, ალმახანურ კუბაშ კოკის ქრისტეფორე კოლუმბიქ მიანჭჷ დო თინა ესპანეთიშ ომაფეშ ორხველობათ გჷმაცხადჷ. კუბა ესპანეთიშ ტერიტორიათ რდჷ მერჩქინელი 1898 წანაშ ესპანეთ-ამერიკაშ ლჷმაშახ, 1902 წანას ამერიკაშე ფორმალური ზოხორინალა მიღჷ. 1953-1959 წანეფს კუბაშ რევოლუცია მიშჷ, ნამუქჷთ ფულხენსიო ბატისტაშ დიქტატურა გათუ. რევოლუციაშ უკული გეგმიქიმინჷ ახალ თარობაქ ფიდელ კასტროშ ხემანჯღვერობათ. ალმახანური თარობაშ დემოკრატიაშ ინდექსი იფასებუ მუჭოთ „ავტორიტარული“.

კუბაშ მახორობა მეხოლაფირო აკმოდირთუ 11 მილიონშე უმოსი ადამიერშე; მახორობაშ მუდანობათ დო ტერიტორიათ რე კარიბიშ ღანჩოშ კოკი სახენწჷფოეფშე არძოშე დიდი. კუბარეფიშ კულტურა დო წეს-რჩქვანელობეფი აკმოდირთუ მუჭოთ აბორიგენი კათეფიშ, ტაინოეფიშ დო სობონეიეფიშ, თაშნეშე ესპანეთიშ იმპერიაშ დო აფრიკალი ჭკორეფიშ მონძალაშე, თაშნეშე თაქ დიდი გოლინა იღვენუ ამერიკაშ აკოართაფილი შტატეფწკჷმა სიარხოვექ.

კუბას წინგიერობაშ კოეფიციენტი აკმადგინანს 99,8%-ის, ჩქჷჩქჷეფიშ ღურაშ მაძირაფალი უმოსი დაბალი რე ვინდარო კანკალე გოვითარაფილ ქიანას, დო მახორობაშ თელარაშ ოშქაშე მუდანობა 77.64 რე.

ჯოხოდვალა კუბა მოურს ტაინოშ კათაშ ნინაშე. თე ზიტყვაშ ზუსტი შანულობა ვარე რჩქინელი, მარა, დოხოლაფირო თინა შილებე გეჸვენჯიშობურო ითანგას: სოდეთ ჸოფიერი დიხეფი ბრელი რე (კუბაო) ვარდა დიდი აკანი (კოაბანა). მარა, რენა მარკუალეფი, ნამუთ მითმირჩქინანა, ნამთა თის ჯოხო ქრისტეფორე კოლუმბიქ პორტუგალიას მადვალუ ანტიკური ნოღაშ კუბაშ პატიოცემელო გიოდჷ.

კოლუმბიშახ

 

ესპანარეფიშ მოულაშახ კუბა დოხორელი რდჷ ინდიელეფიშ ტომეფით. თარო მახორობას აკმადგინანს: ტაინოეფი, არავაკეფი, გუანახატაბეიეფი დო სობონეიეფი. ჯინჯიერი მახორობაშ ნოგორეფი ევროპალეფიშ მოულაშახ მუსხირენ ოშწანურათ ადრე მიგრირაფილეფი რენა მუჭოთ ოორუე, თეშ ობჟაღე ამერიკაშ კონტინენტიშე. ტაინოეფს კოკიშა უჯოხონა კაობანა. აბანობური მახორობა მეჸუნს მეორინჯალას, მეჩხომობას, ნადირუას დო შაყარუას.

ესპანური კოლონიზაცია

 

ქრისტეფორე კოლუმბიქ 1492 წანაშ 12 გჷმათუთას მაართათ მორთჷ კოკიშა, ნამუსჷთ უკული გიადჷ გუანახანქ, დო უკული თიქ კუბაშ ოორუე-ბჟაეიოლ წყარპიჯიშა 27 ან 28 გჷმათუთას დართჷ თი აკანს, ნამუსჷთ ამდღა ბარაკოა ჯოხო. თიქ კოკი ესპანეთიშ ახალი ომაფეშ დორხველობათ გჷმაცხადჷ დო Isla Juana გიოდჷ ასტურიაშ პრინციშ ხუანიშ პატიოცემელო. 1511 წანას, დიეგო ველასკეს დე კუელიარიქ ბარაკოას მაართა ესპანური ოხორე ქჷდარსხუ. მალას გორჩქინდჷ შხვა ოხორეფქ ხოლო, თინეფს შქას ჰავანა კუბაშ მუმალი ნანანოღა, ნამუთ 1515 წანას დირსხუ. ესპანარეფქ თე პერიოდის დოხოლაფირო 100 000 აბანობური მახორუ ჭკორო ქიგირინეს, ნამუსჷთ ორქოშ ოგორუე ხანდეფშო გჷმირინუანდეს. კოკიშ ჯინჯიერი მახორობაშ დიდი ნორთიშ მოჯალაგუა გჷმიჭანუ ინფექციურ ლახარეფქ ხოლო, მუშენ-და თე ლახარეფიშ სააწმარენჯოთ ორთაშობური იუნიტეტი ვაუღუდეს. 1529 წანას, წითელე პატონეფიშ დო დიდ ბატონეფოშ გეშა კუბაშ მახორობაშ 2/3-აშ ღრა გჷმიჭანუ.

კუბა ესპანეთიშ დორხველობაშა დოხოლაფირო 400 წანა მიშმეშჷ (1511–1898). თიში ეკონომიკა თარო აკმოდირთუდჷ ოფუტეშ მეურნობაშ დო ოგვალე ოგორუეშე. კუბაშე ისრულებუდჷ შანქარიშ, ყავაშ დო თუთუმიშ ევროპაშა ექსპორტი, მოგვიანაფათ ოორუე ამერიკაშა ხოლო. მოხანდეთ გჷმირინუაფუდჷ აფრიკაშე მოჸონაფილი ჭკორეფი.

ლჷმა ზოხორინალაშო

 

1820-იან წანეფს, მიჟანსჷთ ესპანეთიშ იმპერიაშ ტერიტორიეფი ლათინურ ამერიკას ებუნტეს დო ზოხორინელი სახენწჷფოეფი გჷმოქიმინეს, კუბა მაფაშ ართგურობას ინარჩუნენდჷ. მარა, თაქ ხოლო მუთმოხვადუდჷ ზოხორინალაშო მორინეფი, ესპანეთიქ კუბას მეჩჷ დევიზი La Siempre Fidelísima Isla („ირო არძოშე ართგური კოკი“). თე ართგურობა მიშჷ კუბაშ მახორობაშ ესპანეთიშა ოვაჭარე დოჸუნალათ, თაშენეშე თინეფი ღებულენდეს კორსანტობაშე დო ჭკორეფიშ ბუნტარკიაშე თხილუას.

ვითწანამი ლჷმა

1868 წანაშ ებუნტუაშ მოტივი, ნამუსჷთ კარლოს მანუელ დე სესპედესი ხემანჯღვერენდჷნ, ეპანეთიშე ზოხორინალა რდჷ. სესპედესი — შანქარიშ პლანტაციაშ მაღვენჯი, კუბაშ ზოხორინალაშო ოლჷმეთ ჭკოლარეფს ადუდიშულენდჷ. 1868 წანაშ 27 ქირსეთუთას, თიქ გიშაშქუ ზოჯუა ჭკორალაშ გოუქვაფაშე არძო თინეფშო, მით ოურდუმე ნინალაშა მიშმეშჷნ. 1868 წანაშ ებუნტუაქ გეგნორთჷ კონფლიქტშა, ნამუთ რჩქინელი რდჷ მუჭოთ ვითწანამი ლჷმა. ააშქ ვაღიარჷ კუბაშ ახალი თარობა, თაშ მიქცუ ლათინურ დო ევროპულ ბრელი ქიანაქ ხოლო. ლმაქ 1878 წანას, ხანხონიშ პაქტით გეთუ, ნამუთჷთ კუბაქ ფართო ავტონომია მიღჷ. 1879–1880 წანეფს, კუბარ პატრიოტიქ კალიქსტო გარსიაქ აწარმჷ ვაწჷმოძინელი, მაჟირა ლჷმა ზოხორინალაშო, ნამუთ რჩქინელი რე მუჭოთ ჭიჭე ლჷმა.

 

ვიკიოწკარუეს^? რე ხასჷლა თემაშენ:

კუბა

• იუნესკოშ მოსოფელიშ მონძალაშ ობიექტეფი კუბას
• დიდი ანტილიაშ კოკეფი
• ერნესტო ჩე გევარა

•   Cuba, ტურისტული მანჯღვერე Wikivoyage-ს
• კუბაშ თარობა
• კუბაშ ატლასი wikimedia-შე
• სახენწჷფო მადუდეეფი დო მინისტრეფიშ კაბინეტიშ მაკათურეფი Archived 2012-05-15 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine.
• Cuba entry at The World Factbook Archived 2011-10-24 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine.
• Cuba from UCB Libraries GovPubs
• Cuba at the Open Directory Project Archived 2012-01-18 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine.
• Map of Cuba (Political) 1994 C.I.A./Univ. of Texas, Austin
• Welcome To Cuba — ფოტოკოლაჟი ჟურნალ Life-შე Archived 2012-01-02 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine.
• fotopedia.com კუბაშ ფოტოეფი
• „ლათინური ამერიკაშ რკუეფი:ააშ-კუბაშ ურთიართობეფი“, a comprehensive resource part of a website created by Dr. Antonio Rafael de la Cova of Indiana University.