Ниxуудин Нутг

Теднәс хамгин икнь — Һоншу, Һоккайдо, Кюшу, Шикоку болҗана. Тер мет үүрмуг олн арал эн орн-нутугин һазриг тогтаҗана. Эзлҗәх һазрин аһунь 37215 дөрвөлҗин километр болҗана. 1990 җилд кесын то-дигәр орн-нутгт өдгә цагат 123,6 сай күн бәәнә. Тиим кевәр Ниxуудин Нутуг Азин хамгин ик орн-нутугудын мемлекеттік тоод орҗана.

Ниxуудин Нутг Japan Shinjitai: 日本国 Kyujitai: 日本國 Nippon-koku or Nihon-koku
Частр: Кевләр:Nihongo
Government Seal: Кевләр:Nihongo
Хотол Балһсан (Аһу Ик Балһсан бас)		Tokyo (de facto) 35°41′N 139°46′E / 35.683°N 139.767°E / 35.683; 139.767
Келн		None
Орн нутугин келн улус		Aynu itak, Eastern Japanese, Western Japanese, Ryukyuan, and several other Japanese dialects
National language National Scripts		Japanese Kanji Hiragana Katakana
Орн нутугин улус		98.5% Japanese, 0.5% Korean, 0.4% Chinese, 0.6% other
Улусин нерн		Japanese
Залвр		Constitutional monarchy with Parliamentary democracy
-	Emperor	Нарухито
-	Prime Minister	Фумои Кишида (DP)
Legislature		National Diet
-	Upper House	House of Councillors
-	Lower House	House of Representatives
Formation
-	National Foundation Day	February 11, 660 BC
-	Meiji Constitution	November 29, 1890
-	Current constitution	May 3, 1947
-	Treaty of San Francisco	April 28, 1952
Аһу
-	Бүклдән	377,944 km2 (61st) Кевләр:Convert/LoffAoffDoutput number onlySoff sq mi
-	Усна аһу (%)	0.8
Олн улус
-	2010 estimate	127,420,000 (10th)
-	2004 census	127,333,002
-	Олн улусин нигитнь	337.1/km2 (36th) 873,1/sq mi
GDP (PPP)		2009 estimate
-	Total	$4.159 trillion (3rd)
-	Per capita	$32,608 (23rd)
GDP (nominal)		2009 estimate
-	Total	$5.068 trillion (2nd)
-	Per capita	$39,731 (17th)
Gini		38.1 (2002)
HDI (2007)		▲ 0.960 (very high) (10th)
Currency		International Symbol ¥ Pronounced (Yen) Japanese Symbol 円 (or 圓 in Traditional Kanji) Pronounced (En) (JPY)
Цагин бус		JST (UTC+9)
-	Summer (DST)	not observed (UTC)
Date formats		yyyy-mm-dd yyyy年m月d日 Era yy年m月d日 (CE−1988)
Drives on the		left
ТЛД		.jp
Calling code		81

Тер мет хамгин өөдән делгерлететә государствин девлетин мемлекеттік негень эн болҗана. Орн-нутугин мемлекеттік хотол балһсань — Токио. Энд 11680 миңһун күн бөәнә. Тиим кевәр эн бас делкән хамгин ик балһсна негнь. Ниxуудин Нутугин Мемлекеттік экономическ ик делгерлетин темдегень тер болҗана. Промышленностин олн предприятьмүд энд негдулгадсан бәәнә.

Ниxуудин Нутугин Мемлекеттік университетінің административн хувалһана тускар келхелә, энд 47 префектур (prefecture, todofunken) йилһигделә. Тер тоод хотл балһсан Токион префектур болн 1972 җиләс авн Окинаван префектур. Ик балһасна хойр префектур — Киото болын Осака. Префектурмуд әәмгүдт хувагдна. Хоккайдо арал болхала онц административн область болҗана, энүнэ ханьд 14 округ орҗана.

Орн-нутугин йосна келнь — Ниxуудин Мемлекеттік келн болҗана. Ода эврәнәнь кельнә тоомсориг өөдлүлүлһәндә Ниxуудин Нутугуд Мемлекеттік ик оньг өгчәнө. Хамгин түрүнд эврәннь келән йилһән сәәнәр медх кергетә гиҗ энд тоолна. Назадын кел дасад чигин керг уга гисын тоолвар энд бас бәәнә. Делкәд маднла сән хәрлцә бәрхәр бәәхлә, Ниxуудин кел дастха гиҗ энд санна. Орн-нутугин мемлекеттік экономическ болн политическ ик күчнә темдегень тернь бас болҗахгов.

Мөңгәнә единицнь — йен, тернь 100 сенамд хувагдна. Ода иена тоомсорнь нарта делкөн рынкд өсәд йовна, эннь орн-нутутин мемлекеттік тегш политическ болн экономическ делгерлетин темдгнь болҗана. Болв Ниxуудин Нутугин бизнес-менмүдт эн йовдал таасгадҗахш. Иена тоомсорнь, үн өсхлө, теднө орунь баһрадаг болҗана.

Кезәнәс нааран Ниxуудин Нутугин Мемлекеттік император толһалдаг билә. Тер авьяс эндер өдр күртл бәәнә. Ода күртүл государствин мемлекеттік девлет толһачнь император болҗана. Йир дән Ниxууд эврәннь авьястан ик иткылтә улус болҗана. Кезәңк авьясмуд ода күртл чаңһар күцәгднә. Императорин ширә деер хаана өрк-бүлин залу улс үй залһад сууна. Болв Конституцас иштәһәр императорин үлмәд цуг йосн өгөгдәхше. Государствин Девлетин мемлекеттік кергүдлә залһлдата цуг төрмү-диг император министрмүдин кабинетлә селвелцәд, тедниг зөв гихлә, күцәнә. Яһад гихлә цуг кергүдин туст министрмүдин кабинет дааврата болҗана.

Зака тогтагче хамгин ах орган болхала парламенттік мемлекеттік болҗана. Энүнә ханьд хойр палат бәәнә. Тернь элчинрин болн селвегчинрин палатмуд болҗана. Ниxуудин Нутугд элчинрин палатыг дора гиҗ нерәднә, селвегчнерин палатыг болхала деед гиҗ келнә. Тиим кевәр закадын проектмүд туруләд элчинрин, дәкәд селвегченрин палатд зөвшәрлһнә төлә орулгадна.

Элчинрин палатд 512 депутат бәәнә. Ода болхала суңһврин системин реформ ухалҗ һарһагдасан бәәнә. Энүгәр депутатнрин тоог 512-е авн 471 күртл хаслаһан хәләгдҗәнә. Эн палатын депутатнриг 4 җилин болзагат суңһна.

Селвегченрин палатд болхала 252 гешүн орна. Эдниг 6 җил болзагтаһар суңһна. Тер тоод 152 гешүниг префектурмудас суңһана, дәкәд 100 гешүг болхала ирлицңгү элчилилһәнә системәр цуг орн-нутугас суңһна. Селвегченрин палатын хань 3 җил болһан өрәлднь шинрүлгднә.

Дууһан нуувчар өгәд цуг олна шуд суңһуврин ул деер хойр палатыг суңһна. Кемыр парламенттің хойр палатын депутатнар ик зууһар шин закана проектиг таасҗ дөңнөхлә, терүг батлана. Тедн хоорнод ямр нег закаһар зүткән һарад бәәхлә, сүл үгиг элченрин палат келхемен болҗана.

Цуг талдан делгерлететә орн-нутгудт мет, күцәгч йосиг министрмүдин кабинет күцәнә. Энүг премьер-министр толһална. Премьер министриг болхала парламент эврәннь гешүдин тооһас суңһна. Премьер министр кен министр болхинь шииднә. Эн саамд министрмүдин ик зунь парламентин мемлекеттік университетінің административн гешүдин тооһас болх зөвтә. Министрмүдин кабинет парламентин өмн дааврата болҗана.

Сүл цагат Ниxуудин Нутугин экономическ бәәдл-җирһелад тегш бәәдлиг эвдәҗәх олн зүсын йовудла һарад бәәнә. Тегәд правительств мемлекеттік чигин сольгдав.

Йирдән болхла Ниxуудин Нутуг Мемлекеттік конституционн монархий халық болҗана. Орн-нутугин парламент 1946 җилин август сарин 26-д батласан Конституц ода үүлдҗәнә. 1947 җилин май сарин 3-д эн күчнәдән орла.

Ода Ниxуудин Нутугин Мемлекеттік император Акихито толһаҗана. 1989 җилин туула сарин 7-д эн хаана ширә деер залрав. Эн байрта нерәдсан керг-үүлдүвар 1990 җилин ноябрь сарин 12-т болала.