Pourcea: Aclevåve biesse

On pourcea (pus coinreçmint, on coshet), c' est ene aclevåve biesse provnant do singlé ki, dins l' lingaedje corant, a on diferin no, sorlon si ådje eyet si seke.

Sincieus no d' l' indje : Sus scrofa domesticus

On lome on pourcea :

• "troye" po les frumeles k' ont ddja pouchlé.
• "veråt" u "godi" po les måyes ki plèt siervi
• "troyete" po les frumeles ki vont divni des troyes (3 moes disk' å prumî djonnlaedje)
• "goret" u "coshet" u "pouchlon" po les djonnes nén co spanis.
• nourin   ^{aschoûtez lu} u moyinea   ^{aschoûtez lu} po les djonnes djusse sipanis.
• craxhåd po les pourceas d' 100 kg, bons a touwer (a 3 moes, 3 samwinnes et 3 djoûs).
• påkî po les pourceas k' on sougne pou touwer å coutours du Påkes .
• mayi po on godi amedé

Dinltins, les pourceas estént aclevés dins des rans. E sacwantès plaeces, il estént moennés dins les bwès pa on poirtchî en on tropea ki s' loméve li sonre. Mins asteure, el Walonreye et ôte pårt e l' Urope, on tént des pourceas dins des grossès poitchreyes.

L' aclevaedje des pourceas a leyî des nos d' plaeces el Walonreye.

Metans li plaece la k' des gros menirs (rwè, princes, signeurs) aclevént bråmint des bovrins si loméve ene "cinse poitchrece" (did la, les deus viyaedjes ki s' lomnut Poitchrece).

Li pourcea rûteye po reclamer a magnî, u cwand on l' towe.

Cwand l' troye va å måye, ele grogne et ele pestele. On dit k' ele verote (veroter) u k' ele vereye (veryî).

Mins cwand l' veråt potche dissur leye, ele dimeure coete, tot l' tins di l' acoplaedje. Eto, po vey si ene troye va a godi, li poirtchî lyi poize les mwins so les rins, et ele doet dmorer sins bodjî.

Li troye va 3 moes, 3 samwinnes et 3 djoûs.

Ele coshlêye disk' a 13 catoize coshets. Mins, come ele n' a k' 12 tetes, les racoulots sont målåjheys a schaper.

Li spanixhaedje si fwait a deus moes, la kel pouchlon a-st a pô près 20 kilos.

Les singlés s' polnut i mopliyî avou les coshets.

• Pîtrin : ki provént do viyaedje di Pîtrin
• "Landrace".

Touwaedje

Dinltins, tos les manaedjes touwént onk u deus pourceas so l' anêye.

On les assouméve avou on mayet. Pus pus tård, on ls a touwé nete å fizik (ene bale å mitan do front).

Adonpwis, on l' sonne : i fåt planter l' coutea al raecinêye do hatrea, tot-z alant do costé do cour. On rascod l' sonk po fé des tripes.

Après, on l' broûle, avou do strin (on dmey botea), po les soyes disparexhe. On l' broushe, et discaloter les ongletes. Pu on li screpe (dinltins avou ene rape, asteure å carcher).

Kitaeyaedje

Pol kitaeyî, on cmince pa côper l' tiesse...

•  
  schene ås coisletes
•  
  bokets å rosti
•  
  djambon di dvant
•  
  djambon do drî et pougnet
•  
  pîs d' pourcea salés
•  
  miyôle
•  
  bakes di lård

• Videyo sol touwaedje do pourcea dins ene cinse
• On scrijhaedje sol touwaedje do pourcea (so l' Aberteke)

 

I gn a so les cmons Wiki des imådjes ou fitchîs son a vey avou les pourceas .