Thới Bình: Huyện thuộc tỉnh Cà Mau

Huyện Thới Bình nằm ở phía bắc của tỉnh Cà Mau, nằm cách thành phố Cà Mau khoảng 32 km, cách trung tâm Thành phố Hồ Chí Minh khoảng 312 km, cách trung tâm thành phố Cần Thơ khoảng 150 km, có vị trí địa lý:

• Phía đông giáp thị xã Giá Rai và huyện Phước Long của tỉnh Bạc Liêu
• Phía tây giáp huyện U Minh
• Phía nam giáp thành phố Cà Mau và huyện Trần Văn Thời
• Phía bắc giáp huyện U Minh Thượng, huyện An Minh và huyện Vĩnh Thuận của tỉnh Kiên Giang và huyện Hồng Dân của tỉnh Bạc Liêu.

Huyện Thới Bình có diện tích 636,39 km², dân số năm 2019 là 135.892 người, mật độ dân số đạt 214 người/km².

Thới Bình là huyện không giáp biển của tỉnh Cà Mau, là địa danh gắn liền với tiểu thuyết Bên dòng sông Trẹm của Dương Hà. Là huyện có vị trí tiếp giáp với nhiều địa phương ngoài tỉnh, Thới Bình đóng vai trò là địa phương "cửa ngõ" nằm ở phía Bắc kết nối tỉnh Cà Mau với các tỉnh khác trong vùng Đồng bằng sông Cửu Long.

Điều kiện tự nhiên

Là một huyện thuộc bán đảo Cà Mau, Thới Bình có địa hình đặc trưng của khu vực này là đồng bằng, ngập mặn. Huyện có một phần nằm trong rừng U Minh.

Toàn huyện là đồng bằng, độ cao trung bình từ 0,4m đến 0,8m so với mặt nước biển. Tầng địa chất tương đối đồng nhất, cấp tải trọng yếu. Đất được chia thành 2 nhóm đất chính: nhóm đất mặn ít chiếm 27%; nhóm đất phèn chiếm 73%.

Huyện Thới Bình mang đặc trưng của khí hậu nhiệt đới gió mùa cận xích đạo, nhiệt độ trung bình 26,5 độ C, tháng có nhiệt độ trung bình cao nhất là tháng 4 (27,6 độ C), tháng có nhiệt độ trung bình thấp nhất là tháng 1 (24,9 độ C). Một năm có 2 mùa: mùa mưa từ tháng 5 đến tháng 11 (trung bình chiếm 90% lượng mưa hàng năm), mùa khô từ tháng 12 đến tháng 4 năm sau. Lượng mưa trung bình hàng năm 2.390 mm.

Diện tích tự nhiên 63.997 ha, diện tích trồng lúa 27.832 ha (trong đó diện tích lúa hè thu 3.065 ha, lúa lắp vụ 2 3.065 ha, lúa - tôm 21.702 ha); diện tích nuôi tôm 45.340 ha (trong đó diện tích nuôi cá 1.309 ha, diện tích nuôi tôm 44.031 ha); diện tích mía 1.500 ha.

Huyện Thới Bình có 12 đơn vị hành chính cấp xã trực thuộc, bao gồm thị trấn Thới Bình (huyện lỵ) và 11 xã: Biển Bạch, Biển Bạch Đông, Hồ Thị Kỷ, Tân Bằng, Tân Lộc, Tân Lộc Bắc, Tân Lộc Đông, Tân Phú, Thới Bình, Trí Lực, Trí Phải với 7 khóm và 88 ấp.

Nguồn gốc địa danh

Triều Nguyễn, Thới Bình được chia thành 4 thôn: Tân Thới, Kiến An, Cửu Vạn và Tân Bình. Sau khi thực dân Pháp đánh chiếm Thới Bình, 4 thôn nhỏ trở thành 4 làng và sau này được sáp nhập thành một làng mới, gọi là làng Thới Bình. Năm 1924, làng Thới Bình chỉ là vùng đất hoang sơ, khắc nghiệt nên rất ít cư dân sinh sống. Chỉ một số người từ vùng trên xuống mưu sinh bằng nghề chính là trao đổi mua bán. Dần dần, Thới Bình trở nên đông đúc và nhộn nhịp. Thấy được sự phát triển của ngã ba sông Thới Bình thuận lợi cho việc giao thương, buôn bán, nên quan lại phong kiến tranh nhau cất phố, lập thôn và hình thành nên chợ Thới Bình.

Ban đầu, dãy phố chỉ được cất tạm bợ, đến năm 1940, thực dân Pháp cai trị, cất lại khu phố bằng gỗ dầu, lợp ngói, cột được xây bằng gạch. Khu phố có tất cả trên 100 căn, mỗi căn rộng 4m và dài 12m, chia làm hai dãy, được che mát bởi hàng cây còng to. Khu phố sau khi cất xong được bán lại cho những thương lái người Việt, người Hoa. Từ đó, khu phố lầu bên bờ sông Trẹm được hình thành. Gọi là phố lầu nhưng thật ra cả dãy phố chỉ được khoảng hai hoặc ba căn có gác cao, được xây cất khang trang hơn so với những căn khác. Khu phố được hình thành bởi hai dãy phố đối mặt và cách nhau bằng một con đường, mỗi dãy đều có kiến trúc riêng và rất thuận tiện cho việc trao đổi buôn bán.

Thời Pháp thuộc

Ngày 16 tháng 5 năm 1911, Toàn quyền Đông Dương quyết định nâng lên thành quận Cà Mau thuộc tỉnh Bạc Liêu.

Ngày 5 tháng 10 năm 1917, quận Cà Mau gồm 2 tổng Quảng Xuyên, Quảng Long và các làng Tân Lộc, Tân Lợi, Tân Phú, Thới Bình của tổng Long Thủy.

Ngày 6 tháng 4 năm 1923, tách các làng Tân Lợi, Tân Lộc, Thới Bình của tổng Long Thủy lập tổng mới Long Thới thuộc quận Cà Mau.

Ngày 5 tháng 4 năm 1944, thành lập quận Thới Bình thuộc tỉnh Bạc Liêu bao gồm tổng Thới Bình.

Ngày 6 tháng 10 năm 1944, đổi tên quận Thới Bình thành quận Cà Mau Bắc. Sau đó, lại giải thể quận Cà Mau Bắc, sáp nhập vào địa bàn quận Cà Mau thuộc tỉnh Bạc Liêu.

Giai đoạn 1956 – 1975

Ngày 9 tháng 3 năm 1956, chính quyền Việt Nam Cộng hòa ban hành Sắc lệnh 32/VN thành lập tỉnh Cà Mau, tách ra khỏi tỉnh Bạc Liêu.

Ngày 20 tháng 6 năm 1956, thành lập huyện Thới Bình có 8 xã: Thới Bình, Biển Bạch, Trí Phải, Tân Phú, Tân Lộc, Tân Lợi, An Xuyên và Tân Thành.

Ngày 22 tháng 10 năm 1956, Tổng thống Việt Nam Cộng hòa Ngô Đình Diệm ký Sắc lệnh 143/VN để "thay đổi địa giới và tên Đô thành Sài Gòn – Chợ Lớn cùng các tỉnh và tỉnh lỵ tại Việt Nam". Địa giới và địa danh các tỉnh ở miền Nam thay đổi nhiều, một số tỉnh mới được thành lập. Theo Sắc lệnh này, địa phận Nam Phần của Việt Nam Cộng Hoà gồm Đô thành Sài Gòn và 22 tỉnh. Lúc này, tỉnh Cà Mau được đặt tên mới là tỉnh An Xuyên. Khi đó, quận Thới Bình thuộc tỉnh An Xuyên gồm 4 xã: Thới Bình, Tân Phú, Khánh An, Khánh Lâm. Quận lỵ đặt tại xã Thới Bình.

Ngày 5 tháng 8 năm 1957, quận Thới Bình gồm 4 xã: Khánh An, Khánh Lâm, Tân Phú, Khánh Bình và quận lỵ: Thới Bình.

Từ năm 1963 đến năm 1967, chuyển xã Vĩnh Thuận và xã Vĩnh Phong của huyện Vĩnh Thuận, tỉnh Kiên Giang cho huyện Thới Bình.

Năm 1970, quận Thới Bình gồm 4 xã: Khánh An, Khánh Lâm, Tân Phú, Khánh Bình.

Đến năm 1972, tỉnh giao thêm cho quận Thới Bình 3 xã: Khánh An, Nguyễn Phích, Khánh Lâm.

Sau ngày 30 tháng 4 năm 1975, Thới Bình là huyện của tỉnh Cà Mau.

Từ năm 1975 đến nay

Ngày 20 tháng 12 năm 1975, Bộ Chính trị Đảng Cộng sản Việt Nam ra Nghị quyết số 19/NQ điều chỉnh lại việc hợp nhất tỉnh ở miền Nam Việt Nam cho sát với tình hình thực tế, theo đó tỉnh Cà Mau và tỉnh Bạc Liêu được tiến hành hợp nhất vào ngày 1 tháng 1 năm 1976 với tên gọi ban đầu là tỉnh Cà Mau - Bạc Liêu. Khi đó, huyện Thới Bình thuộc tỉnh Cà Mau - Bạc Liêu.

Ngày 10 tháng 3 năm 1976, Ban đại diện Trung ương Đảng và Chính phủ đổi tên tỉnh Cà Mau - Bạc Liêu thành tỉnh Minh Hải. Khi đó, huyện Thới Bình thuộc tỉnh Minh Hải.

Ngày 11 tháng 7 năm 1977, Hội đồng Chính phủ ban hành Quyết định 181-CP về việc giải thể huyện Châu Thành thuộc tỉnh Minh Hải và sáp nhập xã An Xuyên vào huyện Thới Bình.

Ngày 29 tháng 12 năm 1978, Hội đồng Chính phủ ban hành Quyết định 326-CP. Theo đó:

• Huyện Thới Bình có 23 xã, 1 thị trấn huyện lỵ (tuy nhiên trong văn bản không ghi rõ tên các xã, thực tế chỉ có 1 thị trấn Thới Bình và 6 xã: Biển Bạch, Hồ Thị Kỷ, Tân Lộc, Tân Phú Thành, Thới Bình, Trí Phải)
• Địa giới hành chính huyện Thới Bình:
  • Phía đông giáp huyện Phước Long và huyện Giá Rai
  • Phía tây giáp xã Nguyễn Phích, xã Khánh An (huyện U Minh)
  • Phía nam giáp xã An Xuyên và xã Tân Thành (huyện Cà Mau)
  • Phía bắc giáp tỉnh Kiên Giang.

Ngày 25 tháng 7 năm 1979, Hội đồng Chính phủ ban hành Quyết định 275-CP về việc:

• Chia xã Biển Bạch thành bốn xã lấy tên là xã Biển Bạch Tây, xã Biển Bạch Tân, xã Biển Bạch và xã Biển Bạch Đông
• Chia xã Trí Phải thành bốn xã lấy tên là xã Trí Phải Tây, xã Trí Phải Trung, xã Trí Phải Đông và xã Trí Phải
• Chia xã Tân Phú Thành thành ba xã lấy tên là xã Tân Quý, xã Tân Phú và xã Tân Xuân
• Chia xã Tân Lộc thành bốn xã lấy tên là xã Tân Thới, xã Tân Bình, xã Tân Lộc và xã Tân Hải
• Chia xã Thới Bình thành ba xã lấy tên là Thới Thuận, xã Thới Bình và xã Thới Hòa
• Xác định ranh giới của xã Hồ Thị Kỷ sau khi chuyển giao 1/2 xã sang cho huyện Cà Mau theo quyết định số 326-CP
• Thành lập trên phần đất còn lại của xã Khánh An sau khi đã được chuyển sang cho huyện U Minh theo quyết định số 326-CP một xã mới lấy tên là xã Khánh Thới
• Tiếp nhận một phần đất của xã Phong Thạnh Tây thuộc huyện Giá Rai chuyển sang theo quyết định số 326-CP để thành lập một xã mới lấy tên là xã Phong Tiến.
• Xác định ranh giới của thị trấn Thới Bình.

Ngày 30 tháng 8 năm 1983, Hội đồng Bộ trưởng ban hành Quyết định 94-HĐBT về việc giả thể huyện Cà Mau và sáp nhập xã Tân Lợi của huyện Cà Mau vào huyện Thới Bình.

Ngày 14 tháng 2 năm 1987, Hội đồng Bộ trưởng ban hành Quyết định số 33B-HĐBT về việc:

• Giải thể xã Biển Bạch Tân để sáp nhập vào xã Biển Bạch và xã Biển Bạch Tây
• Sáp nhập xã Biển Bạch Đông với xã Thới Thuận thành một xã lấy tên là xã Biển Bạch Đông
• Sáp nhập xã Trí Phải Tây và xã Trí Phải Trung thành một xã lấy tên là xã Trí Phải Tây
• Sáp nhập xã Trí Phải với xã Trí Phải Đông thành một xã lấy tên là xã Trí Phải
• Sáp nhập xã Tân Quý với xã Tân Phú thành một xã lấy tên là xã Tân Phú và tách một phần diện tích và dân số của xã Tân Phú để sáp nhập vào xã Tân Xuân
• Sáp nhập xã Tân Bình và xã Tân Thới thành một xã lấy tên là xã Lộc Bắc
• Sáp nhập xã Tân Lộc và xã Tân Hải thành một xã lấy tên là xã Tân Lộc.

Ngày 2 tháng 2 năm 1991, Ban Tổ chức Chính phủ ban hành Quyết định 51/QĐ-TCCP về việc:

• Sáp nhập xã Biển Bạch Tây vào xã Biển Bạch
• Sáp nhập xã Trí Phải Tây vào xã Trí Phải
• Sáp nhập xã Tân Xuân vào xã Tân Phú
• Sáp nhập xã Lộc Bắc vào xã Tân Lộc
• Sáp nhập xã Khánh Thới thuộc huyện Thới Bình vào xã Khánh An thuộc huyện Trần Văn Thời
• Sáp nhập xã Tân Lợi vào xã Tân Phú
• Sáp nhập xã Thới Hòa vào xã Thới Bình

Huyện Thới Bình lúc này gồm có thị trấn Thới Bình và 7 xã: Biển Bạch, Biển Bạch Đông, Hồ Thị Kỷ, Tân Lộc, Tân Phú, Thới Bình, Trí Phải.

Ngày 6 tháng 11 năm 1996, Quốc hội ban hành Nghị quyết về việc chia tỉnh Minh Hải thành hai tỉnh Cà Mau và Bạc Liêu. Khi đó huyện Thới Bình thuộc tỉnh Cà Mau.

Ngày 29 tháng 8 năm 2000, Chính phủ ban hành Nghị định 41/2000/NĐ-CP về việc:

• Thành lập xã Tân Lộc Bắc trên cơ sở 3.709 ha diện tích tự nhiên và 10.156 nhân khẩu của xã Tân Lộc
• Thành lập xã Tân Lộc Đông trên cơ sở 4.064 ha diện tích tự nhiên và 4.478 nhân khẩu của xã Tân Lộc.

Ngày 5 tháng 9 năm 2005, Chính phủ ban hành Nghị định 113/2005/NĐ-CP về việc:

• Thành lập xã Trí Lực trên cơ sở 3.898,66 ha diện tích tự nhiên và 7.024 nhân khẩu của xã Trí Phải
• Thành lập xã Tân Bằng trên cơ sở 4.730 ha diện tích tự nhiên và 10.419 nhân khẩu của xã Biển Bạch.

Huyện Thới Bình có 1 thị trấn và 11 xã như hiện nay.

Thới Bình là huyện phát triển kinh tế dựa vào nông nghiệp là chủ yếu. Điều kiện tự nhiên của vùng đất Thới Bình thích hợp cho việc nuôi cua, nuôi tôm sú, tôm thẻ chân trắng, tôm càng xanh, trồng lúa trên đất nuôi tôm. Bên cạnh đó, một số xã vùng ngọt của huyện thích hợp cho độc canh cây lúa.

Giáo dục

Huyện Thới Bình có 4 trường cấp THPT gồm: Trường THPT Thới Bình, trường THCS & THPT Tân Bằng, trường THCS & THPT Tân Lộc, trường THPT Nguyễn Văn Nguyễn. Trong đó, trường THPT Thới Bình tự hào là một trong những ngôi trường có bề dày lịch sử. Cuối năm 2016, trường THPT Thới Bình là trường thứ 2 ở cấp THPT của tỉnh Cà Mau được công nhận đạt chuẩn Quốc gia (sau trường THPT Đầm Dơi).

Ngoài ra còn hệ thống các trường Tiểu học, THCS phân bố khắp địa bàn.

Y tế

Huyện có 2 Trung tâm Y tế lớn là trung tâm y tế huyện Thới Bình và Phòng khám đa khoa Gia đình cùng hệ thống trạm y tế rải điều khắp các xã, đủ đáp ứng nhu cầu khám chữa bệnh của người dân.

Hiện nay, Thới Bình là huyện có điều kiện giao thông thuận lợi nhất của tỉnh Cà Mau ở cả đường thủy và đường bộ.

Về đường thủy, sông Ông Đốc khi chảy đến khu vực mà ngày nay là nơi đặt nhà máy đạm Cà Mau (giáp ranh giữa huyện Thới Bình với huyện U Minh) thì chia làm hai nhánh, nhánh chảy về U Minh được gọi là sông Cái Tàu, nhánh còn lại chảy về Thới Bình có tên là sông Trẹm. Sông Trẹm là con sông lớn duy nhất chảy qua địa bàn huyện, đóng vai trò quan trọng trong việc vận chuyển, trao đổi hàng hóa giữa Cà Mau với Kiên Giang. Còn một tuyến đường thủy quan trọng khác là kênh xáng Chắc Băng, bắt nguồn từ sông Trẹm tại Thị trấn Thới Bình đi về các tỉnh Hậu Giang và Thành phố Cần Thơ.

Trước đây, quốc lộ 63 đoạn qua huyện Thới Bình là tuyến đường duy nhất nối liền Cà Mau với Kiên Giang. Tuy nhiên, do được xây dựng từ rất lâu, tuyến đường này lại có diện tích nhỏ, không đáp ứng đủ cho nhu cầu đi lại, vận chuyển hàng hóa của nhân dân 2 tỉnh. Cuối năm 2015, sau nhiều năm xây dựng, tuyến đường Hành lang ven biển phía Nam (đường Xuyên Á) được thông xe, giúp giảm tải cho quốc lộ 63, đồng thời cũng rút ngắn khoảng cách hơn so với quốc lộ 63. Ngoài ra, còn có các tuyến đường tỉnh (ĐT): Đường tỉnh 961 nối trung tâm thị trấn Thới Bình với Quốc lộ 63, Đường tỉnh 983, Đường tỉnh 983B.

Thới Bình là huyện có hoạt động giao thông vận tải công cộng phát triển.Từ TP. Cà Mau để về Thới Bình có 2 tuyến xe buýt: tuyến TP. Cà Mau - TT. Thới Bình hoạt động trên quốc lộ 63 và tuyến TP. Cà Mau - Thứ Bảy (Miệt Thứ, Kiên Giang) hoạt động trên tuyến đường Hành lang ven biển phía Nam (đường Xuyên Á).

• Kênh rạch ở Thới Bình, Cà Mau
  Kênh rạch ở Thới Bình, Cà Mau
•  
  Nhà bên kênh, Thới Bình, Cà Mau
•  
  Quốc lộ 63, Cà Mau đi Kiên Giang, đoạn qua Thới Bình
• Rạch ở Thới Bình, Cà Mau
  Rạch ở Thới Bình, Cà Mau