Tứ Trụ: Từ chỉ bốn chức vụ quan trọng nhất trong bộ máy hành chính của Việt Nam

Dưới thời Nguyễn, tứ trụ triều đình còn được hiểu là Tứ trụ Đại học sĩ là 4 chức quan Đại học sĩ cao cấp thời quân chủ Việt Nam.

Tứ trụ triều Đinh là 4 vị tướng của vua là Tể tướng Nguyễn Bặc, Ngoại giáp Đinh Điền, Thượng thư Trịnh Tú, Thái sư Lưu Cơ. Bốn vị này là những vị quan trong triều nhà Đinh được hậu thế tôn vinh là tứ trụ triều đình. Trong quần thể di sản thế giới Tràng An hiện nay có đền Tứ Trụ thờ 4 vị đại quan nói trên. Tại đền Vua Đinh Tiên Hoàng ở quần thể di tích Cố đô Hoa Lư (Ninh Bình) cũng có tòa thiêu hương thờ Tứ trụ triều đình.

Sau khi dẹp xong loạn 12 sứ quân, Đinh Bộ Lĩnh lên ngôi Hoàng đế, đặt tên nước là Đại Cồ Việt, đóng đô ở Hoa Lư. Sử chép rằng Vua phong cho Nguyễn Bặc là Định Quốc công, Đinh Điền là Ngoại giáp, Lê Hoàn làm Thập đạo Tướng quân, Lưu Cơ làm Đô hộ Phủ Sĩ sư, Tăng thống Ngô Chân Lưu được ban hiệu là Khuông Việt Đại sư, Trương Ma Ni làm Tăng lục, Đạo sĩ Đặng Huyền Quang được làm Sùng chân Uy nghi và phong cho con là Đinh Liễn là Nam Việt vương. Danh xưng Tứ trụ triều Đinh là do đời sau tôn vinh.

1. Cần Chánh điện Đại học sĩ
2. Văn Minh điện Đại học sĩ
3. Võ Hiển điện Đại học sĩ
4. Đông Các Đại học sĩ

Bốn vị quan này đều hàm Chính nhất phẩm, cao hơn cả Thượng thư (hàm Chính nhị phẩm, tương đương Bộ trưởng thời nay) và Tổng đốc. Bình thường, vua chọn 4 viên quan cao cấp này để làm cố vấn và là thành viên Viện Cơ mật^{[cần dẫn nguồn]}. Khi có biến, 4 viên quan đó ("Tứ trụ triều đình") mặc nhiên trở thành Phụ chính Đại thần và lập ra Hội đồng Phụ chính^{[cần dẫn nguồn]}. Hội đồng Phụ chính là tổ chức cao cấp trong triều đình phong kiến^{[cần dẫn nguồn]}, chỉ hình thành khi vua vắng mặt hoặc còn nhỏ tuổi, để điều hành công việc đất nước.

Giúp việc cho 4 Đại học sĩ này là Hiệp biện Đại học sĩ.

Cụm từ Tứ trụ hiện nay còn được dư luận, một số cơ quan báo chí, tổ chức truyền thông, các nhà phân tích độc lập cũng như các tiếng nói không chính thống ở Việt Nam dùng để chỉ 4 chức danh lãnh đạo cao nhất trong hệ thống chính trị Việt Nam, gồm:

• Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam
• Chủ tịch nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam
• Thủ tướng Chính phủ nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam
• Chủ tịch Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam

Bốn chức danh lãnh đạo trên được gọi chính thức là Lãnh đạo chủ chốt của Đảng, Nhà nước. Tứ trụ triều đình cũng được sử dụng cho các cơ quan hay cá nhân quan trọng.

 

Các Lãnh đạo chủ chốt của Đảng và Nhà nước Việt Nam hiện tại

 

Tổng Bí thư
Nguyễn Phú Trọng

 

Chủ tịch nước
Võ Văn Thưởng

 

Thủ tướng
Phạm Minh Chính

 

Chủ tịch Quốc hội
Vương Đình Huệ

Đầu những năm 1990, hệ thống "tứ trụ" được "quy hoạch" theo đó bốn chức vụ chính trị cao nhất – Tổng Bí thư, Chủ tịch nước, Thủ tướng Chính phủ và Chủ tịch Quốc hội – sẽ do những người khác nhau nắm giữ với ý tưởng là để ngăn chặn chế độ độc tài và duy trì sự lãnh đạo dựa trên sự đồng thuận – cái mà Đảng gọi là "tập trung dân chủ". Chỉ từ năm 2018 đến 2021, quy tắc không chính thức này đã bị đảo ngược khi Nguyễn Phú Trọng, đương kim Tổng Bí thư Đảng, được bầu kiêm luôn chức vụ Chủ tịch nước sau khi đương kim Chủ tịch nước Trần Đại Quang từ trần. Thế "tứ trụ" của chính trị Việt Nam được khôi phục từ tháng 4 năm 2021 khi Quốc hội thông qua Nghị quyết về việc miễn nhiệm chức danh Chủ tịch nước đối với ông Nguyễn Phú Trọng, dọn đường cho Nguyễn Xuân Phúc trở thành Chủ tịch nước kế nhiệm không lâu sau đó.

• Quan chế các triều đại quân chủ Việt Nam