Tĩnh Gia: địa danh cũ Thanh Hóa

Phủ Tĩnh Gia

Năm Thiệu Bình thứ 2 (năm 1435) nhà Hậu Lê, Tĩnh Gia là một trong 6 phủ của đạo Hải Tây (cùng với các phủ Thiệu Thiên, Hà Trung, Thanh Đô, Trường Yên, Thiên Quan).

Năm Quang Thuận thứ 7 (năm 1466) đời Lê Thánh Tông, phủ Tĩnh Gia đổi làm phủ Tĩnh Ninh, thuộc Thừa tuyên Thanh Hóa.

Thời Lê trung hưng, phủ Tĩnh Ninh đổi thành phủ Tĩnh Giang do kị húy vua Lê Trang Tông (Lê Ninh), sau lại đổi làm phủ Tĩnh Gia.

Năm 1838, vua Minh Mạng nhà Nguyễn thành lập phủ Tĩnh Gia thuộc tỉnh Thanh Hóa.

Phủ Tĩnh Gia có ba huyện là Nông Cống, Ngọc Sơn và Quảng Xương:

• Nông Cống: một huyện tại thượng du, có nhiều núi ở phía Tây Nam, có 15 xã, 24 sách, 3 sở, 1 trang và 1 phường, liền với huyện Đông Sơn thuộc phủ Thiệu Thiên.
• Ngọc Sơn: một huyện gần biển, có 54 xã, 4 phường, 1 trang và 1 vạn.
• Quảng Xương: có 51 xã, là một huyện gần biển.

Tĩnh Gia có một số núi như Na Sơn (Nông Cống), Yểm Sơn (Ngọc Sơn) và Văn Trinh, Tượng Sơn (Quảng Xương).

Huyện Ngọc Sơn có một cửa biển tên là Du Xuyên hay cửa Bạng, bên trái là đá, bên phải là cát, khá nông và hẹp. Quảng Xương có cửa biển Hội Trào, được Phan Huy Chú đánh giá là "sâu hẹp quanh co", tàu thuyền dễ vào nhưng khó ra và cửa Hiếu Hiền, tại đây thuyền bè di chuyển rất khó khăn do cửa biển to, nông, cửa này cũng có nhiều bãi cát ngầm.

Theo Lịch triều hiến chương loại chí, huyện Nông Cống có 28 người đỗ đại khoa, huyện Ngọc Sơn và Quảng Xương đều có bảy người đỗ. Phan Huy Chú nhận định:

Cuối thời Nguyễn, phủ Tĩnh Gia chỉ bao gồm địa giới huyện Ngọc Sơn. Đến trước Cách mạng tháng Tám, tổng Văn Trinh được nhập về Quảng Xương, phủ Tĩnh Gia còn 5 tổng là Văn Trường, Yên Thái, Sen Trì, Văn Trai và Tuần La với 206 làng, thôn.

Sau Cách mạng tháng Tám, phủ Tĩnh Gia được đổi thành huyện Tĩnh Gia.

Huyện Tĩnh Gia

Từ tháng 3 năm 1948, các cấp hành chính phủ, châu, quận được bãi bỏ, phủ Tĩnh Gia được đổi thành huyện Tĩnh Gia, là một trong 21 đơn vị hành chính thuộc tỉnh Thanh Hóa.

Huyện Tĩnh Gia có địa giới hành chính: phía đông giáp Biển Đông, phía tây giáp huyện Như Xuân và huyện Nông Cống, phía nam giáp tỉnh Nghệ An, phía bắc giáp huyện Quảng Xương.

Ngày 14 tháng 12 năm 1984, thành lập thị trấn Tĩnh Gia, thị trấn huyện lỵ huyện Tĩnh Gia.

Ngày 15 tháng 5 năm 2006, Chính phủ ban hành Quyết định 102/2006/QĐ-TTg thành lập khu kinh tế Nghi Sơn thuộc tỉnh Thanh Hóa trên địa bàn huyện Tĩnh Gia.

Ngày 7 tháng 12 năm 2016, Bộ Xây dựng ban hành Quyết định số 1300/QĐ-BXD công nhận thị trấn Tĩnh Gia mở rộng là đô thị loại III.

Ngày 23 tháng 9 năm 2019, Bộ Xây dựng ban hành Quyết định số 788/QĐ-BXD công nhận huyện Tĩnh Gia đạt tiêu chí đô thị loại IV.

Ngày 22 tháng 4 năm 2020, Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Nghị quyết số 933/NQ-UBTVQH14. Theo đó, thành lập thị xã Nghi Sơn trên cơ sở toàn bộ diện tích và dân số của huyện Tĩnh Gia, thành lập phường Hải Hòa thuộc thị xã Nghi Sơn trên cơ sở toàn bộ diện tích và dân số của thị trấn Tĩnh Gia.

Từ đó, địa danh Tĩnh Gia không còn tồn tại. Tuy nhiên, địa danh này vẫn được đặt cho một trường THPT ở phường Hải Hòa, thị xã Nghi Sơn.

Thư mục