Quy hoạch phát triển và quản lý báo chí toàn quốc đến 2025 là một đề án lớn thực hiện kéo dài qua nhiều năm, dựa trên Quyết định số 362/QĐ-TTg ban hành ngày 3 tháng 4 năm 2019 của Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc.
Trong quá trình xây dựng Quy hoạch, Bộ Thông tin và Truyền thông đã nhiều lần báo cáo Bộ Chính trị, Ban Chấp hành Trung ương và Ban Cán sự Đảng Chính phủ về sự cần thiết phải ban hành Quy hoạch và tác động của việc sắp xếp các cơ quan báo chí theo Quy hoạch. Đề án này đã thực hiện hàng loạt các cuộc sáp nhập trên quy mô lớn và phạm vi toàn quốc toàn bộ báo chí thuộc cả các ngành và địa phương.
Đề án thực hiện trong khoảng 10 năm này đã giảm mạnh số lượng cơ quan báo chí và chi phí vận hành bộ máy này trên thực tế, với chủ trương sáp nhập hầu hết các cơ quan báo chí các bộ ngành, địa phương thành 1 cơ quan duy nhất.
Việc sắp xếp các cơ quan báo chí theo mô hình cơ quan báo chí có nhiều loại hình báo chí xuất phát từ xu hướng các loại báo chí in, phát thanh, truyền hình và báo điện tử có thể hội tụ trên một nền tảng công nghệ nhằm tăng cường sức mạnh của cơ quan báo chí đa phương tiện. Việc thành lập mô hình cơ quan báo chí có nhiều loại hình báo chí xuất phát từ nhu cầu thực tế của địa phương, đảm bảo không vượt quá số lượng cơ quan báo chí theo Quy hoạch phát triển và quản lý báo chí toàn quốc đến năm 2025 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.
Mặt khác thời gian qua, thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW, Nghị quyết số 19-NQ/TW ngày 25 tháng 10 năm 2017 của Ban Chấp hành Trung ương về “Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả” và “Tiếp tục đổi mới hệ thống tổ chức và quản lý, nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập”, một số địa phương đã tiến hành triển khai thành công việc sắp xếp tinh gọn các đơn vị sự nghiệp công lập, trong đó, có việc sắp xếp quy hoạch báo chí trên nguyên tắc sáp nhập các cơ quan báo chí hiện có để thành lập mô hình cơ quan báo chí có nhiều loại hình báo chí.
Đề án đưa ra giải pháp cụ thể đối với các ngành, các địa phương từ trung ương đến cấp tỉnh. Theo đó:
Giảm số lượng cơ quan báo in, mỗi cơ quan có thể có nhiều ấn phẩm (trong đó có một ấn phẩm chính và có thể có một số ấn phẩm khác). Các cơ quan báo chí được giao quyền tự chủ tài chính. Nhà nước tập trung đầu tư ngân sách cho một số cơ quan báo chủ lực, thực hiện cơ chế đặt hàng đối với một số báo và tạp chí phục vụ các nhiệm vụ chính trị được xác định. Phương án sắp xếp và lộ trình thực hiện như sau:
Đài Truyền hình Việt Nam, Đài Tiếng nói Việt Nam, Thông tấn xã Việt Nam, Báo Nhân dân, Báo Quân đội nhân dân và Báo Công an nhân dân thực hiện theo mô hình cơ quan truyền thông đa phương tiện.
Cơ quan thuộc Chính phủ (trừ Đài Truyền hình Việt Nam, Đài Tiếng nói Việt Nam, Thông tấn xã Việt Nam) có một cơ quan tạp chí. Quân khu, quân chủng có 1 cơ quan báo hoặc 1 cơ quan tạp chí.
Tổng cục và tương đương thuộc bộ, cơ quan ngang bộ có 1 cơ quan tạp chí.
Lộ trình thực hiện: Đến hết năm 2020, các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ hoàn thành việc sắp xếp theo đúng quy hoạch.
Trước khi hình thành đề án, các cơ quan báo chí được lập mới mỗi năm, đẩy số lượng báo chí lên mức cao kỷ lục với hiện trạng mỗi ngành, địa phương và cơ quan chủ quản có thể có rất nhiều báo chí với đủ các loại. Có nhiều báo tự đầu tư và phát triển, nhưng cũng có rất nhiều báo vẫn xin các nguồn kinh phí từ ngân sách và các nhà tài trợ. Nhiều báo trùng lắp nhau, không tạo ra giá trị và làm bức tranh trở nên khá phức tạp. Trong khi đó, số đầu báo thực sự tốt và đem lại giá trị cho xã hội, tự sống một cách lành mạnh không có nhiều. Hiện tượng nhà báo đi kiếm quảng cáo, thậm chí tống tiền không phải là ít.
Đề án này đã được hình thành từ thời Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng song chưa được ban hành và thực thi. Sau nhiều thúc đẩy, đến năm 2015, trước khi Đề án đi vào thực tế bắt đầu có những thí điểm hướng đi của đề án trên thực tế.
Việc sáp nhập các cơ quan báo chí diễn ra nhanh và mạnh hơn sau khi đề án chính thức được ký và ban hành vào năm 2019. Quy hoạch được ký từ tháng 4 năm 2019 thì đến tháng 12 cùng năm, cả nước đã giảm 18 cơ quan báo chí so với năm 2018, theo báo cáo của Ban Tuyên giáo Trung ương. Cho đến 30 tháng 11 năm 2019, cả nước còn có 850 cơ quan báo chí.
Thống kê này cũng cho thấy, trong 850 cơ quan báo chí đó, đó, có 179 báo (83 báo trung ương và 96 báo địa phương), 648 tạp chí, 23 cơ quan báo chí điện tử độc lập. Cả nước có 72 cơ quan có giấy phép hoạt động phát thanh truyền hình với 2 đài quốc gia (VTV, VOV), 1 Đài Truyền hình Kỹ thuật số VTC, 64 đài địa phương, 5 kênh truyền hình với tổng số 87 kênh phát thanh và 93 kênh truyền hình.
Số liệu cùng lúc đó do báo Thanh niên đưa cho thấy tổng doanh thu báo in và báo điện tử trong năm 2019 ước đạt 4.923 tỉ đồng (báo in 3.508 tỉ đồng, giảm 3,9% so với năm 2018; báo điện tử 1.415 tỉ đồng, tăng 13,38% so với năm 2018). Tổng doanh thu của 72 đài phát thanh truyền hình là 11.394 tỉ đồng, trong đó doanh thu quảng cáo là 9.067 tỉ đồng. Cả nước thời điểm đó có 41.000 người đang công tác tại các cơ quan báo chí, trong đó có 20.407 người được cấp thẻ nhà báo. Mức giảm này là ít và nhiều nơi vẫn chưa thực hiện hoặc thực hiện chưa tốt nên ông Võ Văn Thưởng - Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương đã hối thúc cần "khẩn trương thực hiện nghiêm quy hoạch báo chí".
Ngày 27 tháng 2 năm 2020, Bộ Thông tin và Truyền thông công bố đã triển khai xong việc chuyển đổi mô hình, sắp xếp các cơ quan báo chí của 19 tổ chức hội ở trung ương.
Theo Quy hoạch phát triển và quản lý báo chí toàn quốc đến năm 2025, 24 tổ chức hội trung ương phải chuyển đổi mô hình, sắp xếp cơ quan báo, tạp chí, trong đó mỗi tổ chức hội sau khi thực hiện quy hoạch có 1 tạp chí. Với sự vào cuộc quyết liệt của cơ quan chỉ đạo, cơ quan quản lý nhà nước về báo chí, về cơ bản, các tổ chức hội đã thực hiện triển khai quy hoạch báo chí.
Theo Cục Báo chí (Bộ Thông tin và Truyền thông), đến nay đã triển khai xong việc chuyển đổi mô hình, sắp xếp các cơ quan báo chí đối với 19 tổ chức hội. Cụ thể:
Ngoài ra, còn 5 báo thuộc 5 tổ chức hội (2 báo đang tạm dừng xuất bản để triển khai thực hiện quy hoạch, 1 báo chuyển đổi cơ quan chủ quản, 2 báo đang hoàn thiện hồ sơ, thủ tục), Bộ Thông tin và Truyền thông sẽ tiếp tục triển khai theo quy định.
Sau khi nhậm chức không lâu, ngày 22 tháng 5 năm 2020, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân TP.HCM Dương Anh Đức đã ký ban hành Quyết định số 1786 phê duyệt Đề án sắp xếp, phát triển và quản lý báo chí TP.HCM đến năm 2025. Việc quy khoạch báo chí tại TP.HCM khá phức tạp và khó khăn vì tại đây có nhiều tờ báo cơ quan chủ quản nhỏ song quy mô và ảnh hưởng của báo rất lớn, không chỉ ở tầm quốc gia mà còn ở tầm quốc tế như báo Tuổi trẻ.
Theo đó, sau khi sắp xếp, thành phố Hồ Chí Minh còn 19 cơ quan báo chí gồm 7 báo in, gồm các báo Sài Gòn Giải Phóng, Tuổi Trẻ, Người Lao Động, Phụ Nữ thành phố Hồ Chí Minh, Pháp Luật TP, Công giáo và Dân tộc, Giác Ngộ. Ngoài ra có 1 đài phát thanh, 1 đài truyền hình và 10 tạp chí. So với trước khi sắp xếp, giảm 8 cơ quan báo chí (chuyển thành 6 ấn phẩm phụ và 2 bản tin). Các cơ quan báo chí vừa có báo in vừa có báo điện tử, tạp chí in và tạp chí điện tử sắp xếp theo lộ trình của báo in, tạp chí in.
Số lượng cơ quan báo chí thành phố Hồ Chí Minh thực hiện sắp xếp là 27/28 (báo Công an thành phố Hồ Chí Minh thực hiện sắp xếp theo đề án của Bộ Công an) với lộ trình gồm hai giai đoạn.
Giai đoạn 1: Từ khi đề án được phê duyệt đến hết năm 2020. Ở giai đoạn này, có 21 cơ quan báo chí phải sắp xếp. Trong đó, giữ ổn định một cơ quan là báo Sài Gòn Giải Phóng.
Cụ thể, chuyển cơ quan chủ quản sáu cơ quan báo chí, gồm: Báo Phụ nữ thành phố Hồ Chí Minh chuyển từ Hội Liên hiệp phụ nữ thành phố Hồ Chí Minh sang Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh; báo Tuổi Trẻ từ Thành đoàn TP sang Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh; báo Người Lao động từ Liên đoàn Lao động TP sang Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh; báo Pháp Luật thành phố Hồ Chí Minh từ Sở Tư pháp sang UBND thành phố Hồ Chí Minh; tạp chí Du lịch từ Sở Du lịch sang UBND thành phố Hồ Chí Minh và tạp chí Phát triển Nhân lực từ UBND TP sang Học viện Cán bộ TP.
Chuyển đổi mô hình hoạt động, chuyển cơ quan chủ quản tám cơ quan báo chí thành tạp chí, gồm: Báo Cựu chiến binh, Thời báo Kinh tế Sài Gòn, báo Giáo dục thành phố Hồ Chí Minh, báo Doanh nhân Sài Gòn, Khoa học Phổ thông, Tuần báo Văn nghệ thành phố Hồ Chí Minh.
Chuyển đổi mô hình hoạt động hai cơ quan báo chí thành bản tin, gồm: Tạp chí Sổ tay Xây dựng Đảng, tạp chí HTV.
Giai đoạn 2: Từ năm 2021 đến hết năm 2025 sẽ hoàn thành việc sắp xếp. Các cơ quan báo chí nhanh chóng ổn định, hoạt động theo yêu cầu mới. Đồng thời tiếp tục triển khai Quyết định số 362 ngày 3 tháng 4 năm 2019 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt Quy hoạch phát triển và quản lý báo chí toàn quốc đến năm 2025.
Bên cạnh đó, báo in và tạp chí in hoạt động theo mô hình một cơ quan báo in có nhiều ấn phẩm; đối với phát thanh truyền hình hoàn thiện tổ chức nhân sự theo mô hình tinh gọn, hiệu quả; đối với báo điện tử và tạp chí điện tử tập trung phát triển báo điện tử, tạp chí điện tử chủ lực có kỹ thuật, công nghệ hiện đại, tính tương tác cao, phong phú về nội dung, thu hút công chúng, định hướng dư luận xã hội…
Đến năm 2025, thành phố Hồ Chí Minh sẽ tiếp tục nghiên cứu việc sắp xếp báo chí theo Đề án còn một cơ quan truyền thông đa phương tiện.
Hiện nay, thành phố Hồ Chí Minh có 161 cơ quan báo chí Trung ương đặt Văn phòng đại diện và cử phóng viên thường trú; 10 chi nhánh đơn vị hoạt động truyền hình trả tiền, 46 đơn vị hoạt động truyền hình thu qua vệ tinh; 28 cơ quan báo chí của địa phương (gồm 16 báo, một đài truyền hình, một đài tiếng nói nhân dân và 10 tạp chí).
UBND Thành phố Hà Nội ban hành Quyết định số 18/QĐ-UBND ngày 2 tháng 1 năm 2020 phê duyệt Đề án sắp xếp phát triển và quản lý báo chí Thành phố Hà Nội đến năm 2025 thực hiện sắp xếp 15/20 cơ quan báo chí (riêng báo Quốc phòng Thủ đô và An ninh Thủ đô thực hiện sắp xếp theo đề án của Bộ Quốc phòng và Bộ Công an).
Quyết định trên thể hiện mục tiêu sắp xếp hệ thống báo chí Thành phố Hà Nội gắn với đổi mới mô hình tổ chức, nâng cao hiệu quả lãnh đạo, quản lý báo chí để phát triển hệ thống báo in, báo hình, báo nói, báo điện tử; khắc phục tình trạng chồng chéo, đầu tư dàn trải, buông lỏng quản lý, hoạt động xa rời tôn chỉ, mục đích; xây dựng cơ quan báo chí chủ lực, đa phương tiện làm nòng cốt, có vai trò định hướng dư luận xã hội, thông tin đối ngoại; xây dựng đội ngũ cán bộ quản lý, phóng viên, biên tập viên có đủ phẩm chất, năng lực đáp ứng yêu cầu phát triển báo chí trong tình hình mới; nâng cao trách nhiệm lãnh đạo, quản lý báo chí của các cấp ủy Đảng, chính quyền và người đứng đầu cơ quan chủ quản và cơ quan báo chí thành phố Hà Nội.
Theo đó, trong giai đoạn 1, từ khi đề án được phê duyệt đến hết năm 2020 có 3 cơ quan báo chí không phải sắp xếp; 15 cơ quan báo chí phải sắp xếp. Trong đó, dừng hoạt động 6 tạp chí: Giáo dục Thủ đô, Thương gia, Hàng hóa và Thương hiệu, Tinh hoa Đất Việt, Phái đẹp (Elle), Golf Việt Nam; Dừng hoạt động 3 cơ quan báo: Màn ảnh Sân khấu, Thời báo Doanh nhân, Cựu chiến binh Thủ đô; giữ ổn định 4 cơ quan báo: Kinh tế và Đô thị; Phụ nữ Thủ đô; Lao động Thủ đô; Tuổi trẻ Thủ đô; sáp nhập báo Pháp luật và Xã hội vào báo Kinh tế và Đô thị; chuyển đổi mô hình hoạt động 1 cơ quan báo: báo Người Hà Nội chuyển thành tạp chí chuyên ngành Văn học Nghệ thuật của TP.
Kết quả sau sắp xếp còn 8 cơ quan báo chí: 5 báo (Hà Nội mới; Kinh tế và Đô thị; Phụ nữ Thủ đô; Lao động Thủ đô; Tuổi trẻ Thủ đô), 2 tạp chí (Khoa học (thuộc trường đại học Thủ đô); Văn học và Nghệ thuật HN), 1 Đài PT-TH Hà Nội; giảm 10 cơ quan báo chí.
Giai đoạn 2, từ ngày 1 tháng 1 năm 2021 đến hết năm 2025, hoàn thành việc sắp xếp; ổn định hoạt động và nâng cao chất lượng, hiệu quả các cơ quan báo chí Thành phố sau sắp xếp. Xác định cơ quan báo chí chủ lực, nòng cốt thực hiện nhiệm vụ chính trị, định hướng thông tin tạo đồng thuận trong xã hội.
Đối với báo in và tạp chí sẽ hoạt động theo mô hình một cơ quan báo in có nhiều ấn phẩm; đổi mới hình thức, nội dung. Đối với báo điện tử và tạp chí điện tử: tập trung phát triển báo điện tử có kỹ thuật, công nghệ hiện đại, tính tương tác cao, định hướng dư luận xã hội, tuyên truyền và thông tin đối ngoại (bằng tiếng Việt và tiếng nước ngoài); đổi mới công nghệ, trở thành công cụ hữu hiệu định hướng thông tin mạng.
Đối với phát thanh, truyền hình: Đài PT-TH Hà Nội hoàn thiện tổ chức nhân sự theo mô hình tinh gọn, hiệu quả; đẩy mạnh cung cấp trên mạng internet; đầu tư thiết bị chuyên ngành và hệ thống an ninh, an toàn trong phát sóng; sản xuất chương trình truyền hình theo tiêu chuẩn kỹ thuật hiện đại.
Một số báo chí có hợp tác của các công ty tư nhân về công nghệ, khai thác quảng cáo, tài trợ... như Zing News, báo Dân trí... cũng có những bước chuyển rất khác nhau thời kỳ này.
Quan điểm Quy Hoạch Phát Triển Và Quản Lý Báo Chí Toàn Quốc Đến 2025 của Quy hoạch phát triển và quản lý báo chí đến năm 2025 xác định phát triển báo chí đi đôi với quản lý tốt, theo hướng cách mạng, chuyên nghiệp, hiện đại, chất lượng, hiệu quả đáp ứng nhu cầu thông tin của nhân dân, tuyên truyền đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, đoàn kết tập hợp quần chúng, tạo đồng thuận trong xã hội, định hướng tư tưởng và thẩm mỹ, góp phần nâng cao dân trí, phát triển văn hóa và con người Việt Nam.
Quy hoạch cũng xác định phát triển báo chí phù hợp với xu thế phát triển khoa học công nghệ và thông tin, truyền thông thế giới. Kết hợp chặt chẽ các loại hình báo chí đồng thời phát huy lợi thế của các phương tiện, dịch vụ thông tin Internet nhằm chủ động cung cấp thông tin chính thống, có định hướng, tăng diện bao phủ trong nước và quốc tế; hạn chế ảnh hưởng tiêu cực và bảo đảm an toàn, an ninh thông tin mạng.
Quy hoạch cũng nêu rõ Nhà nước có cơ chế, chính sách tài chính, đào tạo, tạo điều kiện cần thiết cho báo chí phục vụ nhiệm vụ chính trị, tuyên truyền đồng thời khuyến khích các cơ quan báo chí tăng cường huy động nguồn lực phát triển nhưng phải bảo đảm đúng tôn chỉ, mục đích, không chạy theo lợi nhuận thuần túy, không để tư nhân sở hữu báo chí, không để nhóm lợi ích chi phối báo chí.
Mục đích Quy Hoạch Phát Triển Và Quản Lý Báo Chí Toàn Quốc Đến 2025 của đề án là sắp xếp hệ thống báo chí gắn với đổi mới mô hình tổ chức, nâng cao hiệu quả lãnh đạo, quản lý báo chí để phát triển hệ thống báo in, báo hình, báo nói, báo điện tử. Xây dựng một số cơ quan báo chí chủ lực, đa phương tiện làm nòng cốt, có vai trò định hướng dư luận xã hội. Sắp xếp hệ thống báo chí, khắc phục tình trạng chồng chéo, dàn trải đầu tư, buông lỏng quản lý, hoạt động xa rời tôn chỉ mục đích; gắn với việc xác định rõ trách nhiệm lãnh đạo, quản lý báo chí của các cấp ủy Đảng, chính quyền, nhất là của người đứng đầu cơ quan chủ quản và cơ quan báo chí. Xây dựng đội ngũ cán bộ quản lý, phóng viên, biên tập viên có đủ phẩm chất, năng lực đáp ứng yêu cầu phát triển báo chí trong tình hình mới.
This article uses material from the Wikipedia Tiếng Việt article Quy hoạch phát triển và quản lý báo chí toàn quốc đến 2025, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Nội dung được phát hành theo CC BY-SA 4.0, ngoại trừ khi có ghi chú khác. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Tiếng Việt (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.