Phạm Thị Liên

Phạm Thị Liên (Tiếng Trung: 范氏蓮; 1758 - 1791), còn gọi Phạm Chính hậu (范正后), lại có tên Ngọc Dẫy (玉𧿆), là hoàng hậu nhà Tây Sơn, vợ cũ của Quang Trung hoàng đế Nguyễn Huệ.

Phạm Chính Hậu
范正后
Quang Trung Chính hậu
Hoàng hậu nhà Tây Sơn
Tại vị1788 - 1791
Tiền nhiệmHoàng hậu đầu tiên của nhà Tây Sơn
Kế nhiệmQuang Trung Bùi Kế hậu
Thông tin chung
Sinh1758
Mất28 tháng 3 năm 1791
An tángXương Thụy lăng (昌瑞陵)
Phu quânQuang Trung
Hậu duệNguyễn Quang Toản
và ba con trai cùng hai con gái khác.
Thụy hiệu
Nhân Cung Đoan Tĩnh Trinh Thục Nhu Thuần Vũ Hoàng chính hậu
(仁恭端靜貞淑柔純武皇正后)

Tiểu sử

Phạm Thị Liên là người Quy Nhơn, tỉnh Bình Định. Bà là con gái tặng Đại tư không Phạm Văn Phúc (范文福), tước Điển quận công (晪郡公). Bà là chị em cùng mẹ khác cha với Thái sư Bùi Đắc Tuyên, sinh vào niên hiệu Cảnh Hưng thứ 19 (1758), khoảng năm thứ 34 (1773), lúc đó Phạm thị 16 tuổi đã gả cho Nguyễn Huệ làm chính thất.

Bà là một người vợ rất được Nguyễn Huệ yêu quý, là người được cho là sinh ra người kế vị sau này của ông, Nguyễn Quang Toản cùng 3 người con trai và 2 người con gái khác.

Năm Quang Trung nguyên niên (1788), sau khi xưng hoàng đế, Nguyễn Huệ sắc phong Phạm phu nhân làm Hoàng chính hậu (皇正后), danh hiệu này còn gọi là Chính Cung hoàng hậu (正宮皇后), trên rất nhiều so với Thứ cung hoàng hậu Lê Ngọc Hân.

Năm Quang Trung thứ 4 (1791), ngày 24 tháng 2 (tức 28 tháng 3 dương lịch), Tân Hợi, Phạm Chính hậu đột ngột mắc bệnh qua đời, hưởng dương 34 tuổi. Khi bà bị bệnh nặng, Nguyễn Huệ đã mời một thầy thuốc người phương Tây tên là Gi-ra vào chữa. Nhưng khi Gi-ra đến nơi thì bà đã mất trước đó. Trong một bức thư viết ngày 17 tháng 7 năm 1791, Giáo sĩ Sécrard đã kể: "Chánh hậu của Tiên Vương (Quang Trung) mất vào khoảng tháng ba và ông đã khóc bà một cách sầu thảm. Ông đã cử hành tang lễ vô cùng linh đình trang trọng cho bà vào cuối tháng sáu. Dân Nam Hà đồn khắp nơi rằng ông đã băng hà vì quá đau buồn".

Thụy hiệu của bà là Nhân Cung Đoan Tĩnh Trinh Thục Vũ Hoàng chính hậu (仁恭端靜貞淑武皇正后), sau được gia thụy là Nhân Cung Đoan Tĩnh Trinh Thục Nhu Thuần Vũ Hoàng chính hậu (仁恭端靜貞淑柔純武皇正后), an táng ở Hương Trà, Triệu Phong, tên lăng là Xương Thụy lăng (昌瑞陵).

Sách văn

Lễ bộ Thượng thư Phan Huy Ích nhận chỉ làm sách văn như sau:

    Thượng ngôn, chí đức truy sùng, cổ đạo bỉnh tôn thân chi điển; đại danh quang thụ, di kinh thùy luận soạn chi văn. Cố khang nhân dật tụng vu sinh dân, nhi tề mị đằng phương vu thanh miếu.
    Khâm duy: Hoàng tỉ Nhân Cung Đoan Tĩnh Trinh Thục Vũ Hoàng chính hậu ngọc điện hạ, khôn nguyên xưng chí, hằng đức nghi trinh. Tạo chu tường 㝎 vu hà lương, hiệp ngũ bách tái hưng vương chi vận; lai vũ cần thi vu kinh thất, tuyên nhị thập niên trị nội chi du. Y tư cơ hóa vu túc ung, trất mộc tương gian vu kỳ 㝎. Chung thụy ứng nhi thiên thân tích khánh, khải địch tuy cửu miếu chi hưu; tuy âm hòa nhi đế ất 𨤲 tần, u nhàn nghiễm lục cung chi phạm. Ý thước vĩnh chương vu đồng quản, quang phương cửu bí vu toàn đình. Hỗn hoàng di lụy thọ kim đằng, hoàng khảo trọng huy du chi cảm; 茐 úc huyền đường phù ngọc xích, trùng linh tăng thu tử chi bi. Vĩnh ngôn di khí chi chỉ thừa, truy niệm từ văn chi yểu ải. Gian đại hoạch ngưng tuấn mệnh, duy tại thiên tương hữu chi thuần; sùng huy nguyện hiến hồng xưng, cái suất thổ hu kỳ chi khẩn. Nãi tuân mưu vu thiêm nghị, hàm tán thuật vu lễ nghi. Hoằng quang hậu tái vô cương, khánh lí trường miên vu qua điệt; động chúc hiếu tư bất quỹ, đức hinh khác đối vu hôn 𤌾. Phụng dương di thiết nhụ hoài, ân tiến tái kê 彜 điển.
    Cẩn thượng tôn hào viết Nhân Cung Đoan Tĩnh Trinh Thục Nhu Thuần Vũ Hoàng chính hậu. Phục vọng hiển lâm quang đại, giới tấn chính trung, tiên du yểu miểu ngũ vân đoan; tưởng ý mỹ phô, thư chi mạc khánh, thánh thụy chiêu minh thiên tái hạ. Nguyện thanh linh hưởng bảo vu vô cùng, tiểu tử bất thắng ngưỡng mộ phàn luyến chi chí, cẩn phụng sách tấu tiến dĩ văn."

Tham khảo

Tags:

17581791Chữ HánHoàng hậuNguyễn HuệNhà Tây Sơn

🔥 Trending searches on Wiki Tiếng Việt:

Thảm họa ChernobylĐồng ThápĐài Á Châu Tự DoGiải vô địch bóng đá châu Âu 2024Lâm Đồng2023Vũ Đức ĐamXã hộiLương CườngSeventeen (nhóm nhạc)Tây NguyênTrần Nhân TôngĐội tuyển bóng đá quốc gia Hàn QuốcBùi Thị Quỳnh VânLý Nam ĐếCửa khẩu Mộc BàiBan Nội chính Trung ương Đảng Cộng sản Việt NamBộ đội Biên phòng Việt NamDanh sách quốc gia theo GDP (danh nghĩa)Kung Fu Panda 4Các dân tộc tại Việt NamLàoNhà nước Hồi giáo Iraq và LevantLãnh thổ Việt Nam qua từng thời kỳMa Kết (chiêm tinh)Mặt TrăngĐộ (nhiệt độ)Nho giáoKim Go-eunLê Minh KháiVòng loại Cúp bóng đá châu Á 2027Nguyễn Bỉnh KhiêmQuy luật lượng - chấtVăn LangBảng chữ cái Hy LạpBộ Tư lệnh Cảnh sát Cơ động (Việt Nam)Vladimir Vladimirovich PutinHà LanCuộc đua xe đạp toàn quốc tranh Cúp truyền hình Thành phố Hồ Chí Minh 2024Đắk NôngTiếng Trung QuốcLiếm âm hộNhà ChuNguyễn BínhBan Tuyên giáo Trung ương Đảng Cộng sản Việt NamNinh ThuậnBí thư thứ nhất Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí MinhChủ tịch Quốc hội Việt NamLý Thái TổTrương Tấn SangMê KôngArsenal F.C.Hoàng Văn TháiHoàng thành Thăng LongNguyễn TrãiChủ nghĩa xã hộiThương vụ bạc tỷBà Rịa – Vũng TàuÚcChâu Nam Cực26 tháng 3Anh hùng dân tộc Việt NamPhong trào Thơ mới (Việt Nam)Quân đoàn 12, Quân đội nhân dân Việt NamThanh HóaNgười ViệtNhật ký trong tùDanh sách quốc gia theo diện tíchNgân hàng Nhà nước Việt NamNguyễn Văn LongThiên hàHồi giáoHệ Mặt TrờiTừ Hán-ViệtMaldivesUkrainaĐào, phở và pianoLiên bang Đông DươngVăn phòng Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an🡆 More