Người Khmer tại Việt Nam (hay người Khmer-Krom) (ខ្មែរក្រោម) là bộ phận dân tộc Khmer ở Việt Nam, người Khmer là dân tộc bản địa sinh sống đầu tiên tại lãnh thỗ Kampuchea Krom hay vùng Đồng bằng Sông Cửu Long.
Người Kinh là dân đến định cư trên lãnh thổ Kampuchea Krom sau người bản địa Khmer-Krom trong cuộc nam tiến từ bắc sang nam để lánh nạn chiến tranh Trịnh Nguyễn vào thế kỷ thứ 17.
Người Khmer được công nhận là một dân tộc trong số 54 dân tộc tại Việt Nam.
Trong khi các thư tịch cũ của người Việt dùng danh từ Cao Miên (高棉) hay Cao Man (高蠻) để nói đến người Campuchia.
Chỉ thị số 117-CT/TƯ ngày 29 tháng 9 năm 1981 của Ban bí thư trung ương Đảng cộng sản Việt Nam và Chỉ thị số 122-CT ngày 12 tháng 5 năm 1982 của Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Việt Nam về "Công tác đối với đồng bào Khmer" quy định thống nhất dùng tên gọi dân tộc Khmer, người Khmer, không được dùng những tên gọi không chính xác hoặc có hàm ý miệt thị hoặc dùng để miệt thị phân biệt như người Miên, người Việt gốc Miên, người Man v.v.... Khẳng định rằng trong cộng đồng các dân tộc Việt Nam chỉ có dân tộc Khmer còn các tên gọi khác là sai và không hợp lý. Lên án và phê phán những hành vi cố ý đùa giỡn nhằm mục đích miệt thị phân biệt của bất cứ cá nhân tổ chức nào.
Người Khmer ở Việt Nam nói tiếng Khmer và tiếng Việt. Nguồn gốc về lịch sử địa lý cũng khiến ngôn ngữ của người Khmer ở Việt Nam chia ra làm nhiều phương ngữ khác nhau. Có thể thành 3 loại phương ngữ ở những vùng cụ thể:
1. Phương ngữ Phrah Tro Peang: được sử dụng ở các tỉnh Trà Vinh, Cà Mau, Vĩnh Long có giọng điệu khác hẳn so với tiếng Khmer phổ thông vì nhóm người sử dụng phương ngữ này đã sống tách biệt với trung tâm của người Khmer từ thời hậu Phù Nam và tiền Chân Lạp. Phương ngữ này được xem là một phương ngữ cổ có quan hệ chặc chẽ và gần gũi với tiếng Khmer phổ thông.
2. Phương ngữ Prek Ruksey - Srok Khleang: được sử dụng ở các Cần Thơ và Sóc Trăng. Nhóm người sử dụng phương ngữ này là hậu dụê của người Khmer trốn chạy khỏi sự áp bức trong thời kì suy tàn hậu Angkor trong lịch sử Campuchia. Phương ngữ này mang nét riêng vì chịu ảnh hưởng nhiều từ người Hoa di cư đến.
3. Còn lại là nhóm ngôn ngữ Khmer phổ thông không có sự khác biệt đáng kể.
Ở Việt Nam, người Khmer là dân tộc bản địa có lịch sử định canh định cư rất lâu dài sống chủ yếu ở miền Nam Việt Nam đặc biệt là đồng bằng sông Cửu Long thuộc các tỉnh, Trà Vinh, Sóc Trăng, Bạc Liêu, Cà Mau, Kiên Giang, An Giang, Hậu Giang, Cần Thơ, Vĩnh Long, Đồng Tháp, Long An, Tiền Giang, Bến Tre, được gọi là Khmer Krom (có nghĩa là Hạ, Dưới trong tiếng Khmer) để phân biệt với người Khmer Campuchia.
Theo Tổng điều tra dân số và nhà ở năm 2019, người Khmer ở Việt Nam có dân số 1.319.562 người, có mặt tại nhiều tỉnh ở Nam Bộ.
Sau đây là danh sách các tỉnh có nhiều người Khmer nhất:
Hầu hết người Khmer ở Việt Nam là tín đồ Phật giáo Nam Tông Khmer - một kiểu Phật giáo hòa trộn nhiều thành phần của Ấn Độ giáo, thuyết vật linh (tục thờ cúng thần sông núi, cây cỏ...), và tục thờ cúng tổ tiên. Cụ thể hơn, Phật giáo của người Khmer là Phật giáo nguyên thủy, tên phổ thông là Phật giáo Nam tông.
Cũng giống như người Khmer ở Campuchia người Khmer ở Việt Nam đều gìn giữ và phát huy nền văn hóa lâu đời của mình, một số lễ hội chính của người Khmer:
Các lễ hội Phật giáo:
Cuối năm 1960 ở Nam Vang người Khmer Krom thành lập Mặt trận Giải phóng, chủ trương tấn công Việt Nam Cộng hòa . Chau Dera làm chủ tịch, với hai yêu sách chính:
Ngày 27 Tháng 8, 1963 Norodom Sihanouk tuyên bố đoạn giao với Việt Nam Cộng hòa nhằm gây áp lực tranh đấu. Chính quyền Nam Vang còn giúp cơ sở vật chất và ngoại giao cho FLKK. Cuối năm 1963 lực lượng này sáp nhập với Mặt trận Giải phóng Champa và Mặt trận Giải phóng Kampuchea phía Bắc (Front de Libération du Kampuchea Nord FLKN) thành khối FULRO, mở rộng địa bàn hoạt động từ đồng bằng sông Cửu Long lên Cao nguyên Trung phần và đến tận Phú Yên.
Sau năm 1975 vấn đề tranh chấp lãnh thổ giữa người Việt và người Khmer bị cuốn vào Chiến tranh Việt Nam-Campuchia giữa các lãnh tụ ở Hà Nội và Phnôm Pênh và tiếng nói người Khmer Krom lu mờ. Tuy nhiên sang thế kỷ 21 người Khmer Krom lại phát động phong trào đòi chính quyền Việt Nam phải tôn trọng quyền tự do tôn giáo, tự do sắc tộc và công nhận địa vị tiên khởi của người Khmer Krom ở đồng bằng sông Cửu Long.
Tên | Sinh thời | Hoạt động |
---|---|---|
Sơn Ngọc Thành | 1908-1977 | Nhà hoạt động chính trị, một nhà dân tộc chủ nghĩa Campuchia. |
Sơn Ngọc Minh | 1920-1972 | Nhà hoạt động chính trị Campuchia, chủ tịch Đảng Nhân dân Cách mạng Campuchia. |
Ieng Sary | 1924-2013 | Phó thủ tướng kiêm Ngoại trưởng dưới thời Khmer Đỏ và được coi là nhân vật số 3 của Khmer Đỏ, sau Pol Pot và Nuon Chea. Bị toà án Liên Hợp Quốc xử tội diệt chủng với bản án chung thân vào năm 2013. |
Sơn Cang | 1948-... | Trung tướng Công an Nhân dân Việt Nam, Anh hùng Lực lượng Vũ trang Nhân dân, nguyên Phó Tổng cục trưởng Tổng cục An ninh 2. |
Sơn Minh Thắng | 1960 - | Chính trị gia, nguyên Bí thư Đảng ủy Khối các cơ quan trung ương, nguyên Thứ trưởng - Phó chủ nhiệm Ủy ban dân tộc của Chính phủ |
Kiên Rịnh | 1964 - | Thiếu tướng Công an Nhân dân Việt Nam, Phó Giám đốc Công an tỉnh Trà Vinh |
Trần Thị Hoa Ry | 1976 - | Nữ chính khách, Phó Chủ tịch Hội đồng dân tộc của Quốc hội, Đại biểu Quốc hội khóa X, XI, XII, XIV |
Thạch Phước Bình | 1978 - | Chính trị gia, Ủy viên Hội đồng dân tộc của Quốc hội khóa XIV, Đại biểu Quốc hội khóa XIV |
Hứa Văn Nghĩa | 1967 - | Đại tá, chính trị gia, Ủy viên Ủy ban Tư Pháp của Quốc hội khóa XIV, Đại biểu Quốc hội khóa XIV |
Lâm Văn Mẫn | 1970 - | Bí thư Tỉnh ủy Sóc Trăng, nguyên Chủ tịch HĐND tỉnh Sóc Trăng |
Lý Đức | 1970 - | Tu sĩ Phật giáo, chính trị gia, Đại biểu Quốc hội khóa XIV |
Châu Quỳnh Dao | 1977 - | Nữ chính trị gia, Đại biểu Quốc hội khóa XIV |
Thạch Kim Tuấn | 1994 - | Vận động viên Cử tạ |
Chương Thị Kiều | 1995 - | Nữ cầu thủ bóng đá |
Sơn Thị Du Ra | 1992 - | Á hậu 2 Hoa hậu Các dân tộc Việt Nam 2011 |
Thạch Thu Thảo | 2001 - | Á hậu 2 Hoa hậu Các dân tộc Việt Nam 2022 Top 20 Hoa hậu Trái Đất 2022 |
Wiki Commons có thêm hình ảnh và phương tiện truyền tải về Người Khmer (Việt Nam). |
This article uses material from the Wikipedia Tiếng Việt article Người Khmer (Việt Nam), which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Nội dung được phát hành theo CC BY-SA 4.0, ngoại trừ khi có ghi chú khác. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Tiếng Việt (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.