New Guinea

New Guinea (tên gọi lịch sử: Papua) nằm ở Nam Bán cầu là đảo lớn thứ hai thế giới, sau Greenland, với diện tích 786.000 km².

Đảo nằm ở tây nam Thái Bình Dương, ở phía đông của quần đảo Mã Lai, và đôi khi đảo cũng được tính là một phần của quần đảo Ấn-Úc lớn hơn. Về mặt địa chất, New Guinea và Úc cùng là một phần của một mảng kiến tạo. Khi mực nước biển địa cầu xuống thấp, hai nơi có chung đường bờ biển (nay nằm sâu 100 đến 140 mét dưới mực nước biển), kết hợp với các phần đất liền mà nay bị ngập kiến tạo lục địa Sahul, hay còn gọi là Đại Úc. Hai đại lục bị tách biệt khi khu vực mà nay là eo biển Torres bị ngập sau khi kết thúc thời kỳ băng hà cuối cùng. Về nhân loại học, New Guinea được xem là một phần của Melanesia. Về mặt chính trị, nửa phía tây của đảo gồm sáu tỉnh của Indonesia: Papua , Tây Papua , Trung Papua, Nam Papua, Tây Nam Papua và Papua Cao nguyên. Nửa phía đông của đảo tạo thành phần đại lục của quốc gia Papua New Guinea. Hòn đảo có khoảng 7,5 triệu cư dân, mật độ dân số chỉ là 8 người/km².

New Guinea
(Đảo Papua)
New Guinea
Địa lý
Vị tríMelanesia
Tọa độ5°30′N 141°00′Đ / 5,5°N 141°Đ / -5.500; 141.000
Quần đảoquần đảo Mã Lai
Diện tích786.000 km2 (303.500 mi2)
Hạng diện tích2nd
Độ cao tương đối lớn nhất4.884 m (16.024 ft)
Đỉnh cao nhấtPuncak Jaya
Hành chính
Các tỉnhPapua
Tây Papua
Các tỉnhTrung ương
Simbu
Đông Cao Địa
Đông Sepik
Enga
Gulf
Hela
Jiwaka
Madang
Morobe
Oro
Nam Cao Địa
Tây
Tây Cao Địa
Tây Sepik
Milne Bay
Port Moresby
Nhân khẩu học
Dân số~ 7,5 triệu (tính đến 2005)
Mật độ8 /km2 (21 /sq mi)
Dân tộcngười Papuangười Nam Đảo

So với New Guinea, Úc ở phía nam khô hơn, bằng phẳng hơn, và kém phì nhiêu hơn, New Guinea có lượng mưa cao hơn nhiều cùng hoạt động địa chất núi lửa, đỉnh cao nhất trên đảo là Puncak Jaya đạt cao độ 4.884 m (16.023 ft). Hai đại lục tương đồng về một số loài động vật, với các loài thú có túi, bao gồm wallaby và possum, và động vật đơn huyệt đẻ trứng, thú lông nhím. Ngoài dơi và khoảng hơn hai chục loài gặm nhấm, không có các loài thuộc lớp phụ thú có nhau trước thời kỳ người bản địa. Lợn, một số loài chuột, và tổ tiên của chó hát New Guinea do con người đưa đến đảo.

Nghiên cứu chỉ ra rằng các vùng cao là một trung tâm nông nghiệp ban đầu và độc lập, với bằng chứng về thủy lợi có niên đại cách nay ít nhất 10.000 năm. Do thời gian định cư có bề dày và địa hình chia cắt, con số ngôn ngữ trên đảo cao bất thường, với khoảng 1.000 ngôn ngữ (con số cao hơn so với hầu hết các lục địa) được ghi vào mục lục so với 6.000 thổ ngữ của con người vào thời kỳ tiền Colombo. Hầu hết các ngôn ngữ trên đảo được phân loại thuộc nhóm ngôn ngữ Papua, song có một số ngôn ngữ thuộc ngữ hệ Nam Đảo được nói tại khu vực bờ biển và các đảo nhỏ nằm sát đó.

Thế kỷ 16, các nhà thám hiểm người Tây Ban Nha phát hiện ra đảo và gọi nó là Nueva Guinea. Trong lịch sử gần đây, Tây New Guinea được sáp nhập vào thuộc địa Đông Ấn Hà Lan. Người Đức sáp nhập bờ biển phía bắc của nửa phía đông, hình thành nên New Guinea thuộc Đức trong nỗ lực nhằm trở thành một thế lực thuộc địa vào trước Chiến tranh thế giới thứ nhất, trong khi người Anh miễn cưỡng tuyên bố chủ quyền phần phía nam. Sau Hòa ước Versailles, phần lãnh thổ của Đức trên đảo bị giao lại cho Úc như một lãnh thổ ủy thác của Hội Quốc Liên. Nửa phía đông của đảo giành được độc lập từ Úc và thành lập nên Papua New Guinea vào năm 1975. Nửa phía tây giành được độc lập từ Hà Lan vào năm 1961, song trở thành một bộ phận của Indonesia ngay sau cuộc trưng cầu dân ý gây tranh cãi năm 1969.

Tham khảo

Liên kết ngoài

New Guinea  Tư liệu liên quan tới New Guinea tại Wiki Commons

Tags:

Châu ÚcDanh sách đảo theo diện tíchEo biển TorresGreenlandMelanesiaMảng kiến tạoNam Bán cầuPapua (tỉnh)Papua New GuineaQuần đảo Mã LaiThái Bình DươngThời kỳ băng hà cuối cùngTây New GuineaTây Papua

🔥 Trending searches on Wiki Tiếng Việt:

Ngô Sĩ LiênNguyễn TrãiLa Văn CầuT1 (thể thao điện tử)Danh sách nhân vật trong Thám tử lừng danh ConanGia KhánhBộ Công an (Việt Nam)Nhã Nam (công ty)Quân khu 9, Quân đội nhân dân Việt NamNguyễn Minh TúBộ bài TâyTô HoàiTố HữuNguyệt thựcPhan Bội ChâuKim ĐồngThích Nhất HạnhPhượng vĩElipNhà HồCách mạng Tháng TámBài Tiến lênBiến đổi khí hậuCà MauĐồng bằng sông HồngMắt biếc (phim)Địa lý Việt NamTriết họcTăng Minh PhụngPhạm Quý NgọChung kết UEFA Champions League 2024Xuân DiệuTây NguyênTừ Hán-ViệtHiệp hội các quốc gia Đông Nam ÁDragon Ball – 7 viên ngọc rồngNgày Bác Hồ ra đi tìm đường cứu nướcThủ tướng Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt NamArsenal F.C.Thừa Thiên HuếTư tưởng Hồ Chí MinhĐài Á Châu Tự DoMùi cỏ cháyHai Bà TrưngThành phố Hồ Chí MinhPhố cổ Hội AnPhạm Văn ĐồngCửu Long Trại ThànhAnhDanh sách phim điện ảnh Thám tử lừng danh ConanĐường Thái TôngQuân chủng Phòng không – Không quân, Quân đội nhân dân Việt NamKim Ji-won (diễn viên)Danh sách quốc gia và vùng lãnh thổ thuộc Trung ĐôngB-52 trong Chiến tranh Việt NamKênh đào Phù Nam TechoLão HạcNguyễn Tấn DũngNick VujicicKim LânHồi giáoTrường ChinhLê Khả PhiêuNướcQuân hàm Quân đội nhân dân Việt NamDanh sách di sản thế giới tại Việt NamNgười Hoa (Việt Nam)Chất bán dẫnAi CậpFC Barcelona 6–1 Paris Saint-Germain F.C.Massage kích dụcThành cổ Quảng TrịXabi AlonsoÔ ăn quanUEFA Europa LeagueViệt Nam Dân chủ Cộng hòaPhong trào Dân chủ Đông Dương (1936–1939)🡆 More