Kim Lân: Nhà văn Việt Nam (1920–2007)

Ông được biết đến với các tác phẩm văn học như Vợ nhặt, Làng. Ngoài ra ông cũng được biết đến qua vai diễn Lão Hạc trong phim Làng Vũ Đại ngày ấy.

Kim Lân
Sinh	Nguyễn Văn Tài (1920-08-01)1 tháng 8, 1920 Từ Sơn, Bắc Ninh, Bắc Kỳ, Liên bang Đông Dương
Mất	20 tháng 7, 2007(2007-07-20) (86 tuổi) Hà Nội, Việt Nam
Nghề nghiệp	Nhà văn Diễn viên
Giai đoạn sáng tác	1941 - 2007

Ông quê ở làng Phù Lưu, xã Tân Hồng, huyện Từ Sơn (nay thuộc phường Đông Ngàn, thành phố Từ Sơn), tỉnh Bắc Ninh. Do hoàn cảnh gia đình khó khăn, ông chỉ được học hết bậc tiểu học rồi phải đi làm. Kim Lân bắt đầu viết truyện ngắn từ năm 1941. Tác phẩm của ông được đăng trên các báo Tiểu thuyết thứ bảy và Trung Bắc chủ nhật. Một số truyện (Vợ nhặt, Đứa con người vợ lẽ, Đứa con người cô đầu, Cô Vịa,...) mang tính chất tự truyện nhưng đã thể hiện được không khí tiêu điều, ảm đạm của nông thôn Việt Nam và cuộc sống lam lũ, vất vả của người nông dân thời kỳ đó.

Bút danh Kim Lân của ông được lấy từ tên của nhân vật Đổng Kim Lân trong Tuồng Sơn Hậu, một vai ông đã từng diễn.

Ông được dư luận chú ý nhiều hơn khi đi vào những đề tài độc đáo như tái hiện sinh hoạt văn hóa phong phú ở thôn quê (đánh vật, chọi gà, thả chim...). Các truyện: Đôi chim thành, Con mã mái, Chó săn... kể lại một cách sinh động những thú chơi kể trên, qua đó biểu hiện một phần vẻ đẹp tâm hồn của người nông dân trước Cách mạng tháng Tám - những người sống cực nhọc, khổ nghèo nhưng vẫn yêu đời, trong sáng, tài hoa.

Sau Cách mạng tháng Tám, Kim Lân tiếp tục làm báo, viết văn. Ông vẫn chuyên về truyện ngắn và vẫn viết về làng quê Việt Nam - mảng hiện thực mà từ lâu ông đã hiểu biết sâu sắc. Những tác phẩm chính: Nên vợ nên chồng (tập truyện ngắn, 1955), Con chó xấu xí (tập truyện ngắn, 1962).

Sinh thời ông sống tại Hà Nội. Nǎm 2001, Kim Lân được trao tặng Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật. Ông từ trần năm 2007 tại Bệnh viện Hữu Nghị Hà Nội, sau một thời gian dài chống chọi với căn bệnh hen suyễn, hưởng thọ 86 tuổi.

Trong cả hai giai đoạn sáng tác, tuy viết không nhiều nhưng giai đoạn nào Kim Lân cũng có những tác phẩm hay. Là một cây bút truyện ngắn vững vàng, ông đã viết về cuộc sống và con người ở nông thôn bằng tình cảm, tâm hồn của một người vốn trưởng thành từ đồng ruộng.

Truyện ngắn Vợ nhặt và Làng của Kim Lân đã được đưa vào giảng dạy trong sách giáo khoa tại Việt Nam. Truyện ngắn Làng được viết về nông thôn Việt Nam thời kháng chiến chống Pháp và một gia đình người tản cư thời đó.

Về tác phẩm Vợ nhặt, Kim Lân viết:

"Khi viết về nạn đói người ta thường viết về sự khốn cùng và bi thảm. Khi viết về con người năm đói người ta hay nghĩ đến những con người chỉ nghĩ đến cái chết. Tôi muốn viết một truyện ngắn với ý khác. Trong hoàn cảnh khốn cùng, dù cận kề bên cái chết nhưng những con người ấy không nghĩ đến cái chết mà vẫn hướng tới sự sống, vẫn hi vọng, tin tưởng ở tương lai. Họ vẫn muốn sống, sống cho ra con người."

Ông là cha của họa sĩ Thành Chương, họa sĩ Nguyễn Thị Hiền, họa sĩ Nguyễn Mạnh Đức, họa sĩ Nguyễn Từ Ninh, họa sĩ Nguyễn Việt Tuấn.

Ngoài sáng tác văn học, Kim Lân còn tham gia đóng phim và kịch. Một số vai tiêu biểu ông tham gia diễn xuất có thể kể đến:

• Lão Hạc trong phim Làng Vũ Đại ngày ấy
• Lý Cựu trong phim Chị Dậu
• Lão Pẩu trong phim Con Vá
• Cả Khiết trong vở Cái tủ chè của Vũ Trọng Can
• Cụ lang Tâm trong phim Hà Nội 12 ngày đêm
• Bủ vả và Pụ Pạng xử kiện trong phim Vợ Chồng A Phủ
• Vai ông bố làm vàng mã trong phim Những giấc mơ bằng giấy
• Cụ thủ nhang trong phim Trạng Quỳnh (1989)

• Nên vợ nên chồng (trong tập truyện ngắn 1955)
• Làng (1948)
• Vợ nhặt (in trong tập truyện ngắn Con chó xấu xí năm 1962)
• Con chó xấu xí (tập truyện ngắn 1962)

• Đầu Năm Tuất, đọc lại " Con Chó Xấu Xí" Lưu trữ 2021-05-05 tại Wayback Machine
• Kim Lân - Nhà văn chung thủy của làng quê
• Nhà văn Kim Lân qua đời
• Nhà văn Kim Lân và con gái Nguyễn Thị Hiền Lưu trữ 2007-09-29 tại Wayback Machine
• Bài văn điểm 10 của thí sinh ĐH Huế
• Kim Lân trong vai lão Hạc ngày ấy Lưu trữ 2007-09-30 tại Wayback Machine
• Phim tài liệu: Nhà văn Kim Lân