Dự Phi: Phi tần của Càn Long Đế

Thanh Cao Tông Dự phi; 清高宗豫妃
	Càn Long Đế phi
Thông tin chung
Sinh	12 tháng 2, 1730; Hãn quốc Chuẩn Cát Nhĩ
Mất	31 tháng 1, 1774 (43 tuổi); Tử Cấm Thành, Bắc Kinh
An táng	26 tháng 10 năm 1776; Phi viên tẩm trong Dụ lăng
Phu quân	Thanh Cao Tông; Càn Long Hoàng đế
Tước hiệu	[Đa quý nhân; 多貴人]; [Dự tần; 豫嬪]; [Dự phi; 豫妃]
Thân phụ	Căn Đôn

Tiểu sử Dự Phi

Dự phi Bác Nhĩ Tế Cát Đặc thị sinh ngày 25 tháng 12 (âm lịch) năm Ung Chính thứ 7 (1729), là con gái của Căn Đôn (根敦) - vị Tể tang (宰桑), thủ lĩnh đứng đầu của bộ tộc Chuẩn Cát Lặc Tạp Đặc (准噶勒杂特部).

Tuy là họ Bác Nhĩ Tế Cát Đặc thị, nhưng Dự phi không hề có liên hệ gì đến Hiếu Trang Văn hoàng hậu của Khoa Nhĩ Thấm hay Hiếu Tĩnh Thành Hoàng hậu về sau của Đạo Quang Đế, thị tộc của gia tộc bà là một bộ tộc nhỏ ở biên giới, là một phiên thuộc của Hãn quốc Chuẩn Cát Nhĩ. Cái họ ["Bác Nhĩ Tế Cát Đặc thị"] chỉ là một cái họ chung rất phổ biến của các tộc Mông Cổ.

Năm Càn Long thứ 21 (1756), ngày 5 tháng 6 (âm lịch), nhân do thường xuyên bị Uriankhai (乌梁海; Ô Lương Hải) cướp bóc, cùng với việc Hãn quốc Chuẩn Cát Nhĩ đã bị Đại Thanh quy phục, Tể tang của Chuẩn Cát Lặc Tạp Đặc bộ là Căn Đôn phải đem toàn bộ bộ tộc quy phục Đại Thanh. Càn Long Đế gia ân ban cho Căn Đôn chức [Tá lĩnh; 佐领]. Tể tang Căn Đôn khi ấy rất cảm kích, nên đã để đứa con gái gần 30 tuổi vào cung hầu. Về cơ bản, Bác Nhĩ Tế Cát Đặc thị cùng Dung phi Hòa Trác thị giống nhau đều là [cống nữ] dâng cho Càn Long Đế để đổi lấy hòa bình của bộ tộc mình.

Năm Càn Long thứ 22 (1757), Bác Nhĩ Tế Cát Đặc thị nhập cung. Do không trải qua Bát Kỳ tuyển tú, bà chỉ được dự vào hàng Cung nữ tử. Đổi với các hậu phi được đưa vào không theo Tuyển tú quy chuẩn thì đây là quá trình bình thường dưới thời Càn Long, sau khi học đầy đủ quy củ trong cung thì Bác Nhĩ Tế Cát Đặc thị chính thức ban phong (tương tự Dung phi cùng Thận tần). Cùng năm, ngày 20 tháng 6 (âm lịch), Bác Nhĩ Tế Cát Đặc thị thụ phong Quý nhân, được gọi là Đa Quý nhân (多貴人).

Phong Tần tấn Phi Dự Phi

Năm thứ 24 (1759), ngày 10 tháng 6, Đa Quý nhân và Lệnh phi mang thai, ngày 11 thêm đại phu, thêm nhũ mẫu. Ngày 22, nữ tử học quy củ chỗ Lệnh phi phong Thụy Thường tại. Ngày 1 tháng 9, ngưng thêm than cho Đa Quý nhân, do sảy thai. Ngoài ra Lệnh phi do dạy dỗ quy củ quá độ cũng sảy thai. Ngày 21 tháng 11, dù bị sảy thai nhưng Càn Long Đế vẫn tấn phong Đa Quý nhân làm Dự tần (豫嬪). Theo Hồng xưng thông dụng, "Dự" có Mãn văn là 「Sebjengge」, nghĩa là "vui sướng".

Ngày 18 tháng 12, lấy Đại học sĩ Ngạc Di Đạt (鄂弥达) làm Chính sứ, Lễ bộ Tả thị lang Giới Phúc (介福) làm phó sứ, hành sách phong.

Sách văn viết:

“

朕惟分九嫔以赞化。德重柔嘉。迓百福以承恩。仪维淑慎。爰加锡命。式焕纶音。尔贵人博尔济锦氏。秉质温纯。宅心端谨。承慈颜于璇殿。内职无违。佐雅化于兰宫。壸仪有恪。兹奉皇太后懿谕。册封尔为豫嫔。尚其祇膺象服。崇令德而弥勤。式荷鸿庥。集繁禧而益永。钦哉。

.

Trẫm duy phân cửu tần dĩ tán hóa. Đức trọng nhu gia. Nhạ bách phúc dĩ thừa ân. Nghi duy thục thận. Viên gia tích mệnh. Thức hoán luân âm.

Nhĩ Quý nhân Bác Nhĩ Tế Cẩm thị. Bỉnh chất ôn thuần. Trạch tâm đoan cẩn. Thừa từ nhan vu toàn điện. Nội chức vô vi. Tá nhã hóa vu lan cung. Khổn nghi hữu khác. Tư phụng Hoàng thái hậu ý dụ. Sách phong nhĩ vi Dự tần.

Thượng kỳ chỉ ưng tượng phục. Sùng lệnh đức nhi di cần. Thức hà hồng hưu. Tập phồn hi nhi ích vĩnh. Khâm tai.

”

— Sách văn của Dự tần

Năm Càn Long thứ 28 (1763), ngày 10 tháng 9, tấn phong Dự phi (豫妃). Năm thứ 29 (1764), ngày 4 tháng 7, hành sách phong lễ.

Sinh thời, bà được ghi nhận gọi là [Ngạch Nhĩ Khắc phi; 額爾克妃]. Theo hồ sơ ghi lại thời điểm bà qua đời, Thái giám và Cung nữ ở Thừa Càn cung bị điều chỉnh, thì Dự phi có thể sinh thời từng ở tại Thừa Càn cung. Hơn 30 tuổi mang thai và sinh non, Dự phi sau đó không thể sinh dục được nữa, Càn Long Đế đối với Dự phi cũng ân cần hơn, ban thưởng nhiều tiện ích, lại trong thời gian ngắn thăng từ Tần lên Phi. Ngoài ra, Dự phi trong thời gian đắc sủng cũng rất nhiều lần cùng Càn Long Đế tùy ý du ngoạn.

Năm Càn Long thứ 38 (1773), ngày 15 tháng 9 (âm lịch), sau khi tùy giá Càn Long Đế đến Nhiệt Hà, Dự phi sinh bệnh. Càn Long Đế hốt hoảng, sai người đưa Dự phi về Bắc Kinh, còn đặc biệt phái hai người con của Hoàng quý phi Ngụy thị là Cố Luân Hòa Tĩnh công chúa cùng Hoàng thập thất tử Vĩnh Lân nghênh đón. Sang ngày 20 tháng 12 (âm lịch) cùng năm, Dự phi Bác Nhĩ Tế Cát Đặc thị qua đời tại Cát An sở (吉安所), chung niên 44 tuổi.

Do Dự phi là vị Phi mất đầu tiên trong triều Càn Long, nên Nội vụ phủ chưa biết phải xử lý tang nghi như thế nào. Sau nhiều lần thỉnh tấu, Hoàng đế bèn án theo lễ tang của Ninh phi Võ thị của Ung Chính Đế mà làm. Theo đó, Càn Long Đế ra chỉ dụ nghỉ triều 3 ngày, phái Hoàng bát tử (Vĩnh Tuyền), Hoàng thập nhị tử (Vĩnh Cơ), Thất Công chúa (Hòa Tĩnh) và Thất Ngạch phụ Lạp Vượng Đa Nhĩ Tế mặc tang phục. Lấy Hoàng lục tử Chất Quận vương (Vĩnh Dung), Nội vụ Phủ đại thần Kim Giản xử lý tang nghi. Sở hữu ứng hành sự nghi. Các nên nha môn sát lệ cụ tấu.

Năm Càn Long thứ 40 (1775), ngày 26 tháng 10 (âm lịch), kim quan của Dự phi được an táng tại Phi viên tẩm trong Dụ lăng, Thanh Đông lăng. Vị trí mộ phần của bà thuộc hàng thứ 2, ngang hàng với Du Quý phi vốn có địa vị lâu và Dung phi có tiếng sủng ái của Càn Long Đế.

Xem thêm

Trong văn hóa đại chúng Dự Phi

Năm	Phim ảnh	Diễn viên	Nhân vật
2018	Như Ý truyện	Triệu Kha 趙珂	Bát Nhĩ Tế Cát Đặc Ách Âm Châu (博爾濟吉特厄音珠)

Tham khảo

This article uses material from the Wikipedia Tiếng Việt article Dự phi, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Nội dung được phát hành theo CC BY-SA 4.0, ngoại trừ khi có ghi chú khác. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Tiếng Việt (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.