Chương Trình Đánh Giá Học Sinh Quốc Tế

Chương trình được thực hiện từ năm 2007 và cứ 3 năm lặp lại một lần. Mục đích của chương trình là cung cấp các dữ liệu so sánh nhằm giúp các nước cải thiện các chính sách và kết quả giáo dục. Chương trình hướng vào việc đo lường sự hiểu biết và khả năng giải quyết vấn đề trong cuộc sống hàng ngày của học sinh. Vào năm 2015 có 72 nước và vùng lãnh thổ, với tổng số khoảng 540.000 học sinh tham gia chương trình. PISA cũng khảo sát các mối quan hệ giữa việc học của học sinh và các yếu tố khác để hiểu rõ sự khác biệt về kết quả trong mỗi nước và giữa các nước.

PISA kiểm tra mức hiểu biết và vận dụng trong ba lĩnh vực: đọc hiểu, toán và khoa học. PISA không kiểm tra kiến thức thu được tại trường học mà xem xét năng lực phổ thông thực tế của học sinh. Bài thi chú trọng đánh giá khả năng học sinh vận dụng kiến thức và kỹ năng của mình khi đối mặt với những tình huống và thử thách liên quan đến kiến thức và kỹ năng đó. Về toán học, đánh giá khả năng học sinh vận dụng hiểu biết toán học của họ để giải quyết các vấn đề được đặt ra trong bối cảnh thực tế. Về khoa học, kiểm tra khả năng vận dụng những kiến thức khoa học để hiểu và giải thích các tình huống toán học. Về đọc hiểu, đo lường mực độ vận dụng kiến thức và kỹ năng đọc để hiểu ý nghĩa của những thứ họ đọc được qua nhiều loại tài liệu khác nhau mà họ gặp trong cuộc sống. Tuy mọi lần đánh giá đều được thực hiện trên cả ba lĩnh vực, nhưng mỗi lần có tập trung nhiều hơn vào một lĩnh vực và sẽ thay đổi tuần tự (năm 2000: đọc hiểu; 2003: Toán; 2006: Khoa học; 2009: Đọc hiểu; 2012: Toán; 2015: Khoa học …).

PISA do OECD đề xuất, bảo trợ và quản lý, các thành viên tham gia đóng góp kinh phí.

Học sinh tham gia kiểm tra nằm trong độ tuổi từ 15 năm 3 tháng đến 16 năm 2 tháng tính đến ngày kiểm tra, không cần quan tâm đến học lớp mấy, tuy nhiên chỉ đánh giá học sinh học ở trường, không phải tự học tại nhà. Theo yêu cầu đó, mỗi quốc gia phải lấy một mẫu ít nhất 5000 học sinh tham gia. Việc lấy mẫu được thực hiện bằng phương pháp khoa học để đảm bảo tính đại diện cho cả nước (hoặc vùng lãnh thổ) tham gia, và được quản lý rất nghiêm ngặt bởi tổ chức quản lý PISA của OECD. Đối với vài nước có học sinh ít hơn ngưỡng đó (Bỉ, Brussel) thì việc kiểm tra được thực hiện trên toàn bộ học sinh. Một số nước lấy các mẫu lớn hơn so với yêu cầu để có thể so sánh kết quả giữa các vùng trong nước với nhau.

Mỗi học sinh làm một bài kiểm tra trong 2 giờ. Một phần là các câu hỏi nhiều lựa chọn, một phần khác là các câu hỏi mà học sinh tự tạo câu trả lời, nhưng mỗi học sinh không phải được kiểm tra mọi thành phần của bài thi như nhau. Các bài kiểm tra được dịch sang bản ngữ của các nước tham gia và thẩm định rất cẩn thận. Sau khi làm bài kiểm tra về kiến thức, các thí sinh phải trả lời một bảng hỏi (questionnaire) trong gần một giờ về sở thích, động lực và hoàn cảnh gia đình. Hiệu trưởng nhà trường trả lời bảng hỏi mô tả về học sinh, giáo viên, tài chính v.v.. của trường. PISA được thực hiện phần lớn bằng bài thi trên giấy. Ở một số nước PISA bắt đầu thử nghiệm sử dụng kiểm tra theo phương pháp đáp ứng nhờ máy tính (computer adaptive testing).

Dữ liệu từ các bài làm và phiếu kiểm tra của học sinh và hiệu trưởng được nhập vào máy tính, sau đó được tính toán và phân tích. Công cụ phân tích là các phần mềm tính toán dựa trên mô hình Rasch và Lý thuyết Ứng đáp Câu hỏi . Các kết quả kiểm tra từ các nước khác nhau được kết nối (linking), so bằng (equating) đưa lên cùng một thang đo (scaling) để có thể so sánh với nhau. Thang điểm cho các lĩnh vực (toán, đọc hiểu và khoa học) được quy định đặt giá trị trung bình ở 500 điểm và độ lệch tiêu chuẩn bằng 100 điểm.^[1] Các bảng hỏi cũng được phân tích, kết nối với kết quả kiểm tra kiến thức về các lĩnh vực để rút ra các nhận xét và đánh giá liên quan đến chính sách và hiệu quả giáo dục.

Kết quả Chương Trình Đánh Giá Học Sinh Quốc Tế hàng năm của PISA thường được công bố vào tháng 12 của năm kế tiếp, đăng ở trang web www.oecd.org/pisa, dưới dạng các báo cáo, trong các báo cáo có các bảng sắp xếp điểm trung bình của học sinh từng nước theo các lĩnh vực kiểm tra. OECD không đưa ra điểm tổng hợp của 3 lĩnh vực. Thông thường có thể xem sự sai khác về điểm vào khoảng 9 điểm là có ý nghĩa thống kê (statistically significant). Dưới đây là kết quả ngắn gọn của PISA 2015 được công bố vào ngày 6 tháng 12 năm 2016 dưới dạng bảng xếp thứ tự các nước và vùng lãnh thổ theo từng lĩnh vực đánh giá. Bảng dưới đây được trích từ [PISA, Wikipedia,English]. Từ bảng kết quả có thể thấy Singapore là nước mà kết quả kiểm tra học sinh ở cả ba lĩnh vực đều đứng đầu bảng.

Toán học	Khoa học	Đọc hiểu
1   Singapore 564 2   Hồng Kông 548 3   Ma Cao 544 4   Đài Loan 542 5   Nhật Bản 532 6   Trung Quốc 531 7   Hàn Quốc 524 8   Thụy Sĩ 521 9   Estonia 520 10   Canada 516 11   Hà Lan 512 12   Đan Mạch 511 13   Phần Lan 511 14   Slovenia 510 15   Bỉ 507 16   Đức 506 17   Ba Lan 504 18   Ireland 504 19   Na Uy 502 20   Áo 497 21   New Zealand 495 22   Việt Nam 495 23   Nga 494 24   Thụy Điển 494 25   Úc 494 26   Pháp 493 27   Anh Quốc 492 28   Cộng hòa Séc 492 29   Bồ Đào Nha 492 30   Ý 490 31   Iceland 488 32   Tây Ban Nha 486 33   Luxembourg 486 34   Latvia 482 35   Malta 479 36   Litva 478 37   Hungary 477 38   Slovakia 475 39   Israel 470 40   Hoa Kỳ 470 41   Croatia 464 42   Kazakhstan 460 43   Hy Lạp 454 44   Malaysia 446 45   România 444 46   Bulgaria 441 47   Síp 437 48   Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất 427 49   Chile 423 50   Thổ Nhĩ Kỳ 420 51   Moldova 420 52   Uruguay 418 53   Montenegro 418 54   Trinidad và Tobago 417 55   Thái Lan 415 56   Albania 413 57   Argentina 409 58   México 408 59   Gruzia 404 60   Qatar 402 61   Costa Rica 400 62   Liban 396 63   Colombia 390 64   Peru 387 65   Indonesia 386 66   Jordan 380 67   Brasil 377 68   Macedonia 371 69   Tunisia 367 70   Kosovo 362 71   Algérie 360 72   Cộng hòa Dominica 328	1   Singapore 556 2   Nhật Bản 538 3   Estonia 534 4   Đài Loan 532 5   Phần Lan 531 6   Ma Cao 529 7   Canada 528 8   Việt Nam 525 9   Hồng Kông 523 10   Trung Quốc 518 11   Hàn Quốc 516 12   New Zealand 513 13   Slovenia 513 14   Úc 510 15   Anh Quốc 509 16   Đức 509 17   Hà Lan 509 18   Thụy Sĩ 506 19   Ireland 503 20   Bỉ 502 21   Đan Mạch 502 22   Ba Lan 501 23   Bồ Đào Nha 501 24   Na Uy 498 25   Hoa Kỳ 496 26   Áo 495 27   Pháp 495 28   Thụy Điển 493 29   Cộng hòa Séc 493 30   Tây Ban Nha 493 31   Latvia 490 32   Nga 487 33   Luxembourg 483 34   Ý 481 35   Hungary 477 36   Litva 475 37   Croatia 475 38   Iceland 473 39   Israel 467 40   Malta 465 41   Slovakia 461 42   Kazakhstan 456 43   Hy Lạp 455 44   Chile 447 45   Bulgaria 446 46   Malaysia 443 47   Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất 437 48   Uruguay 435 49   România 435 50   Síp 433 51   Argentina 432 52   Moldova 428 53   Albania 427 54   Thổ Nhĩ Kỳ 425 55   Trinidad và Tobago 425 56   Thái Lan 421 57   Costa Rica 420 58   Qatar 418 59   Colombia 416 60   México 404 61   Montenegro 411 62   Gruzia 411 63   Jordan 409 64   Indonesia 403 65   Brasil 401 66   Peru 397 67   Liban 386 68   Tunisia 386 69   Macedonia 384 70   Kosovo 378 71   Algérie 376 72   Cộng hòa Dominica 332	1   Singapore 535 2   Hồng Kông 527 3   Canada 527 4   Phần Lan 526 5   Ireland 521 6   Estonia 519 7   Hàn Quốc 517 8   Nhật Bản 516 9   Na Uy 513 10   New Zealand 509 11   Đức 509 12   Ma Cao 509 13   Ba Lan 506 14   Slovenia 505 15   Hà Lan 503 16   Úc 503 17   Thụy Điển 500 18   Đan Mạch 500 19   Pháp 499 20   Bỉ 499 21   Bồ Đào Nha 498 22   Anh Quốc 498 23   Đài Loan 497 24   Hoa Kỳ 497 25   Tây Ban Nha 496 26   Nga 495 27   Trung Quốc 494 28   Thụy Sĩ 492 29   Latvia 488 30   Cộng hòa Séc 487 31   Croatia 487 32   Việt Nam 487 33   Áo 485 34   Ý 485 35   Iceland 482 36   Luxembourg 481 37   Israel 479 38   Litva 472 39   Hungary 470 40   Hy Lạp 467 41   Chile 459 42   Slovakia 453 43   Malta 447 44   Síp 443 45   Uruguay 437 46   România 434 47   Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất 434 48   Bulgaria 432 49   Malaysia 431 50   Thổ Nhĩ Kỳ 428 51   Costa Rica 427 52   Trinidad và Tobago 427 53   Kazakhstan 427 54   Montenegro 427 55   Argentina 425 56   Colombia 425 57   México 423 58   Moldova 416 59   Thái Lan 409 60   Jordan 408 61   Brasil 407 62   Albania 405 63   Qatar 402 64   Gruzia 401 65   Peru 398 66   Indonesia 397 67   Tunisia 361 68   Cộng hòa Dominica 358 69   Macedonia 352 70   Algérie 350 71   Kosovo 347 72   Liban 347

Viêt Nam bắt đầu tham gia PISA từ đợt đánh giá năm 2012, theo mẫu học sinh được lấy trong cả nước. Việc chọn mẫu rất nghiêm ngặt, theo phương pháp chọn ngẫu nhiên nhờ phần mềm do ban quản lý PISA của OECD cung cấp và giám sát. Kết quả Chương Trình Đánh Giá Học Sinh Quốc Tế của học sinh Việt Nam qua 2 lần tham gia chương trình PISA được biểu diễn ở bảng sau (trong các ô số trước là thứ hạng, số sau là điểm số):

Để hiểu rõ hơn kết quả trên, có thể xem điểm trung bình các lĩnh vực đánh giá của khối các nước OECD ở bảng sau:

Như vậy, kết quả kiểm tra của Việt Nam ở cả ba lĩnh vực được đánh giá, trừ lĩnh vực đọc hiểu trong kỳ 2015, đều cao hơn giá trị trung bình của các nước OECD.