Vilusoda vai Viluvoin (angl.: Cold War) om politologijan tärtuz, znamoitas globališt kaikenvuittušt vastustelendad NSTÜ:n i AÜV:oiden keskes vll 1946−1991.
Se oli konfrontacii, eile soda, no kucui sodoiden äjüt peniš valdkundoiš — Korei, Vjetnam, Afrikan i Keskuzamerikan mad. Kahten kundaližen sisteman olend tegihe vilusodan süks: kapitalizm i planine socializm. Vastustelendan liderad kändihe südäitukuižikš valdkundoikš.
Tärtusen avtor om britanine Džordž Oruell-kirjutai, kävuti sidä ezmäižen kerdan vn 1945 19. päiväl redukud britanižen joganedal'žen «Tribune»-aiglehtesen «Sinä da atombomb»-kirjutuses. Hän endusti kožundaigad, kudamb ei linne kožundaks, ku toižed järedad valdkundad sadas atomazegištod AÜV:oiden ližaks i jagadas mail'mad keskneze.
Kitain i NSTÜ:n kosketusiden vilugoitmine vällenzi socialistišt blokad. Ičekeskeine südäitukuižiden azegiden ližaduz, niiden «lugumäran voibuižed» da toižen azegišton mödhe vei Kariban krizisannoks, NSTÜ:n ekonomine alašingotez sodarajadusiden tagut — Berlinan seinän sauvomižhe. Nevondkundaližen perestroikan politik, Mihail Gorbačov i AÜV:oiden hüvä vald lopiba vilusodad.
Vilusodan pordod: vastustelendan augotiž (1946−1953), kosketusiden lämšund (1953−1962), kingitamižen lasketusen politik (1962−1979), vastustelendan uz' kertuz (1979−1987), Gorbačovan «uz' meletand» i vilusodan lopind (1987−1991).
NSTÜ:n i sen sodablokan da ekonomižen blokan čihodamine, Saksanman ühtištuz, AÜV:oiden i Evropan maiden lidiruind mail'mas, EÜ:n i PAKO:n leviganduz, Kitain naprindad kätas toižeks ülävaldkundaks, Ühtištoitmatomuden likundan olend, Kožundkirjutez mail'man südäitukuižiden kodviden kel'dos, Kožundkirjutez südäitukuižiden kodviden levitamatomudes i Kožundkirjutesed strategižiden edhetungazegiden lühenduses AÜV:oiden da Venäman keskes.
Vilusoda Vikiaitas |
This article uses material from the Wikipedia Vepsän article Vilusoda, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Südäimišt voib kacta CC BY-SA 4.0, ku ei ole ozutadud nimidä tošt. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Vepsän (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.